Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1886, Page 14

206
konungr byskupum báðurn, Gísla forlákssyni á Hólum
(bysk. frá 1657 til 84) og Brynjólfi að styrkja hann í
þessu, og komust flest af handritum þessum á bók-
hlöðu konungs. Hinn 7. júní 1681 gjörði Kristján V.
Hannes, son jporleifs lögmanns Kortssonar, að fornfræð-
ingi sínum, og bauð honum þá, að útvega til bóklöðu
sinnar „gömul og fágæt handrit ásamt útleggingu og
skýringum yfir þau“. Hannes, sem þá var ungr, en
mundi án efa hafa orðið merkr maðr, ef honum hefði
auðnazt aldr til, drukknaði skömmu seinna. Síðan varð
Tómas Bartólín sagnaritari eða fornfræðingr konungs
(1684), og varð það eptir uppástungu hans, að Kristján
V. bauð hinn 4. apríl 1685 landfógetanum hér á landi,
Kristófer Heideman, að safna handritum þeim, er enn
þá kynnu að vera til í landinu, og senda þau til Bartó-
lins. Var því við skotið, að þetta væri nauðsynlegt,
með því að mikill fjöldi af handritum væri þegar kom-
inn til annara landa, og þau gefin þar út smátt og
smátt. Var íslendingum harðlega bannað, að láta af
hendi handrit við utanríkismenn.
Bann þetta var stílað gegn Svíum, þvi að þangað
fóru að berast héðan handrit eptir miðja 17. öld, einkum
eptiraðjón Rugman kom þangað. Jón var ættaðr að
norðan og ætlaði til Kaupmannahafnar 1658, enþávar
styrjöld með Dönum og Svíum. Sviar tóku Jón höndum
og fluttu hann til Gautaborgar og þaðan komst hann
til Stokkhólms 1660; en þá var friðr kominn á, og var
hann nú sendr til íslands til að safna handritum, og gekk
honum sú ferð að óskum. 1667 var fornfræðafélag stofnað
í Stokkhólmi, og skyldi nú á hverju sumri senda Jón til ís-
lands og Noregs til að afla handrita. Jón dó 1679; en eptir
dauða hans vóru íslendingar venjulega í þjónustu fé-
lags þessa og það fram á miðja 18. öld. Áttu þeir að
snúa íslenzkum handritum; en auk þess fengu þeir
mörg íslenzk handrit Svíum til handa, enda var þá á-