Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1895, Blaðsíða 19

Eimreiðin - 01.01.1895, Blaðsíða 19
19 Islenzkar iðnartilraunir. I. Iðnaðarstofnanir d íslandi á 18. öld.1 Það hefur þráfaldíega verið tekið fram bæði í ræðum og ritum, hve ástand Islands á síðastliðinni öld var aumlegt. Svo má að orði kveða, að allt það, er skráð hnnst um ástand landsins frá þvi Lauritz Gottrup í byrjun aldarinnar fór utan til þess að reyna að sjá svo til, að á einhvern hátt yrði bætt úr neyð Islend- inga, og til þess árið 1785, að í ráði var að flytja alla Islendinga suður á Jótlandsheiðar, sje ein samanhangandi raunarolla. Hvervetna ómar í eyrum barlómurinn um verzlunaráþján, eldgos, óáran og drepsótt á mönnum og skepnum. Má því eigi saka neinn um, þótt honum renni til rifja slík vesöld og skipi 18. öldinni á bekk með hinum myrkustu tímabilum í sögu lands vors. Því ber eigi að neita, að þessi algenga lýsing á ástandi lands- ins á 18. öld er að mörgu leyti rjett og hefur við rök að styðjast; þó má eigi gleyma því, að þetta er aðeins önnur hlið málsins. Sje það rjett að taka hana fram svo skýrt og skorinort, þá er hitt engu síður rjett, að láta hinni hliðinni bregða fyrir öðru hverju, að minnast lífsmerkja þeirra, er finna mátti hjá þjóðinni mitt í allri eymdinni og vesöldinni, og að geta viðreisnartilrauna þeirra, er einstakir ættjarðarvinir ljetu sjer annt um að koma á framfæri og studdu af alefli. Þess ber að geta jafnframt eymdinni og ve- söldinni, að aldrei hefur máske verið unnið af meiri dugnaði, elju og ósjerplægni að framförum landsins en einmitt á þessu tíma- bili. Hjer skal aðeins lítið eitt minnzt á iðnaðartilraunir þær, er komust á fót á Islandi um miðbik 18. aldar, og einkum þá grein þeirra, er snerti ullariðnað. Flestum íslenzkum rithöfundum, er minnast á Harboe biskup og dvöl hans á Islandi 1741—45, ber saman um, að hann hafi átt allra manna mestan og beztan þátt i að vekja athygli stjórnar- innar á Islandi og ástandi þess og hvetja hana til aðgjörða. Stjórnin ljet sjer orð hans að kenningu verða og ritaði brjef sýslu- mönnum og öðrum embættismönnum landsins og bað þá láta í 1 Rúmsins vegna sjer höf. sjer eigi fært að vitna til heimildarrita, sem þó væri æskilegt. Aðeins skal þess getið, að ritgjörð þessi mestmegnis er byggð á skjölum ffá Skúla landfógeta Magnússyni til oLandkommissíónarinnartí og á brjefum til stjómarinnar, sem hvorttveggja finnst á Ríkisskjalasafninu í Kaupmannahöfn. 21
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.