Eimreiðin - 01.01.1895, Blaðsíða 39

39
Blóðvatnslækning við barnaveiki.
Eitt af því, sem mestum tíðindum þykir sæta í hinum menntaða
heimi, er uppgötvun nýs meðals við barnaveikinni.
Öllum er kunnugt, hversu hættulegur sjúkdómur barnaveikin er;
allir vita, hve litlu læknar til skamms tima hafa áorkað til þess að ráða
meini þessu bót. Þó læknisfræðinni í mörgum greinum hafi fleygt stórum
áfram á síðari tímum, þá hefur hún að því er barnaveikina snertir aðeins
fetað smátt, en samt allt af heldur fram á bóginn. En nú er svo að
sjá sem stærra stig sje stigið, að varnarmeðal og læknislyf sje fundið,
sem að minnsta kosti geti glætt vonir þeirra, sem að hinum veiku standa.
Pað má álíta það fullsannað, að barnaveikin stafi frá sjerstakri bak-
teriutegund, sem kennd er við læknana Klebs-Löffler, er fyrstir uppgötvuðu
bakteriu þessa, og menn hafa siðan ávallt getað fundið þar sem um
reglulega barnaveiki hefur verið að ræða. Aðrar sóttvekjandi bakteriur
finnast og opt jafnframt og bætir það ekki um. Par eð hin sama bak-
teríutegund veldur hinni svo nefndu illiynjuöu hálsbólgu (difteritis) og
barnaveikinni (croup) og því í raun og veru cr sama veikin, eru báðar
tegundir veikinnar í grein þessari. einu nafni nefndar barnaveíki.
Að veikin er mjög sóttnæm er alkunnugt. Henni fylgir sóttveiki.
í kverkum barnsins ber bráðlega á hvítgráum flekkjum sjerstaklega á
tungukirtlunum; þessi skán eða skóf breiðist fljótt yfir kverkarnar, færist
opt yfir á slimhúð nefsins og niður á við í barkann, ef veikin er mjög
illkynjuð; hálseitlarnir bólgna og hálsinn verður mjög þrútinn. Þegar
svo er komið, á barnið skammt eptir ólifað. Stundum hefur veikin upp-
tök sín í barka barnsins og ber þá fljótt á hæsi, andköfum og einkenni-
legum þurrum hósta. Svo getur farið, að barnið kafni á skömmum tima
vegna andþrengslanna. I skófinni, sem myndast innan í hálsinum, úir
og grúir af bakteríum; þær þrífast þar vel og þróast, svo hver ættliður-
inn rekur annan. En við þessa æxlun og þróun bakteríanna myndast
eiturefni nokkurt, er færist um líkamann með blóðinu, og getur það ýmist
valdið bráðum dauða, eða þá seinna meir leitt til bana, þegar sjálf háls-
veikin er um garð gengin. Franskur læknir að nafni Roux, einn af læri-
sveinum Pasteur’s gamla, hefur fyrstur manna fundið eiturefni þetta i
blöði sjúklinganna. fetta og lík eiturefni i blóði sjúklinga kallast á út-
lendum málum »Toxalbumin«.
Pað eru nú bráðum io ár síðan Pasteur gjörði það uppskátt i franska
vísindafjelaginu, að sjer hefði tekizt að finna meðal við veiki þeirri,
vatnsfælni, er bit æðissjúkra hunda veldur á mönnum. Eptir langar og
örðugar rannsóknir komst hann að þeirri niðurstöðu, að sje eiturefni því,
sem veldur hundaæðinu, spýtt inn undir húðina á vissum dýrum, venjist
þau smámsaman svo eitrinu, að hið sterkasta eitur sömu tegundar valdi
ekki neinum sjúkdómseinkennum á dýrinu. Hefur læknisaðferð þessi
'síðan verið notuð við menn og gefizt vel.
Petta vakti fyrir Roux, þegar hann árið 1891 byrjaði á tilraunum
sínum til þess að finna meðal við barnaveikinni, en nú fyrst á síðast-
liðnu ári þóttist hann sjá svo góðan árangur af tilraunum þeim, sem
hann til þessa hafði gjört á dýrum, að hann rjeðist i að reyna meðalið
við börn. Einnig þá reyndist honum það vel. Par sem áður dó nær