Eimreiðin - 01.01.1895, Page 20

20
ljósi álit sitt um ástand landsins og hvað helzt mætti verða því
til viðreisnar. Sýslumenn svöruðu allir á einn hátt hversu ástandið
var, en eigi bar þeim saman um viðreisnarmeðölin, Einn af
atkvæðamestu embættismönnum landsins um þessar mundir var
Skúli Magnússon, sýslumaður í Skagafjarðarsýslu. Hann íhugaði
rækilega spurningar stjórnarinnar og dró til 1749 að svara þeim,
en það ár varð hann landfógeti. Hann kvað nauðsyn til bera að
leitast við að bæta jarðrækt, hefja að nýju kornyrkju og trjárækt
og efla fiskiveiðar. Ekkert þótti honum þó jafnlíklegt til viðreisnar
landinu í fjárhagslegu tilliti sem það, að landsmenn lærðu vel að
hagnýta sjer ullina, sem var helzta verzlunarvara Islendinga. Prjónles
það, er landsmenn lögðu inn í kaupstaðinn, var opt sárilla úr garði
gjört og hin rnesta handaskömm; vaðmál lítt unnið í landinu, en
alsiða að kaupa útlend klæði til fata. A árunum 1741—46, er bisk-
upslaust var á Hólum, hafði Skúli urnsjón með stólnum. Gjörði
hann þar ýrnsar umbætur og ljet meðal annars reisa nýjan vef, snið-
inn eptir útlendum vef, er Jón sýslum. Benediktsson á Rauðaskriðu
hafði undir hendi. Höfðu menn til þess tíma eigi haft önnur tæki
til ullarvinnu en snældu og kljávef, og var það Skúli sem mest og
bezt gekkst fyrir því, að tekni’r voru upp skotrokkar og vefir eptir
hinu nýja sniði. Pótti honurn nauðsyn til bera að koma upp ullar-
iðnaði á einhverjum hagfeldum stað á landinu, svo landsmenn sjálfir
mættu gjöra klæði sín í stað þess að láta flytja ullina af landi burt,
en kaupa útlend klæði til fata og fara þannig á mis við ágóða þann,
er af vinnunni mátti leiða. Tók hann ýtarlega fram þessar skoðanir
sínar í skjali, er hann sendi til stjórnarinnar.
Skuli ljet sjer eigi aðeins nægja að skrifa um þettá og svo
bíða aðgjörða frá stjórninni. Hann sá, að beinasti vegurinn til að
fá einhverju framgengt var sá, að korna á samtökum meðal lands-
manna sjálfra; mættu þeir fremur vænta aðstoðar frá stjórninni, er
hún sæi, að þeim væri alvara með að framkvæma hugmyndir
sínar. Samdi hann því uppástungu uni að stofnað væri fjelag til
þess að koma málinu á framfæri og sýndi mörgum málsmetandi
mönnum sunnanlands. Fjellu þeim hugmyndir hans vel í geð og
var Ijelagið stofnað að hans ráði. Pó rjeð Skúli fastlega frá að
halda þessu máli lengra áður konungr hefði fallizt á uppástungurnar
og heitið fjelaginu fulltingi sínu, því að öðrum kosti gætu þeir
búizt við harðri mótspyrnu af hendi verzlunarfjelagsins, er fráleitt
mundi líta hýrum augurn á fyrirtækið, og mætti sú nrótspyrna verða