Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1895, Page 25

Eimreiðin - 01.01.1895, Page 25
25 en vænta mátti, heldur kom það til af því tvennu, að byggingar þær og áhöld, er þar til heyrðu, voru miklu kostnaðarmest, og að þar gafst verzlunarfjelaginu helzt færi á að köma við klækjum sínunr. Reynslan sýndi brátt, að ullariðnaðurinn var sú grein stofnananna, er líklegust var til að verða arðsöm. Verzlunin var rekin á kostnað konungs frá 1759—1763 og voru á þessu tímabili eigi lagðar neinar tálmanir eður höpt á frarn- vöxt stofnananna, enda tóku þær nú stórum framförum. Ar frá ári jókst á'vinningurinn af ýmsum iðnaðargreinum þeirra, einkum klæðagjörðinni, sútuninni, færasnúningnum og brennisteinssuðunni. Leit þannig út fyrir að stofnanirnar mundu koma að tilætluðum notum, ef eigi bæri neitt óhapp að höndum. A árunurn 1752—1764 höfðu alls 728 manns notið atvinnu við þær, og höfðu allmargir þeirra síðar meir verið sendir út um land til að veita mönnum tilsögn í vefnaði og meðferð ullar yfir höfuð. En stofnanirnar áttu því miður eigi lengi þessum dýrðardögum að fagna. 1763 ákvað stjórnin að selja skyldi nhinu almenna verzlunarfjelagi« verzlun lands- ins á leigu, og um leið gekkst hún fyrir þvi, að stofnanirnar voru sameinaðar verzluninni; hugðist hún með þvi mundu korna í veg fyrir deilur framvegis. Skúli var þó eptir sem áður aðalforstöðu- maður stofnananna og vildi hann stöðugt auka þær og færast meira og meira í fang, en nú var hann eigi lengur einráður. Atti hann við ramman reip að draga þar sem var fjelagsstjórnin, er eigi vildi heyra getið um kostnaðarauka, heldur fylgdi þeirri reglu að spara í öllum greinum. Eptir að stofnanirnar höfðu verið sameinaðar verzluninni, báru ýms atvik að höndum, er virtust svo sem benda til þess, að sá fjelagsskapur rnundi eigi verða happasæll. Skömmu eptir sameining- una brann nokkuð af ullarverksmiðjuhúsunum í Reykjavík og nam skaðinn 3275 dölum. Nokkrum árum áður (1760) hafði fjársýki borizt til landsins og greip hún smátt og smátt um sig, en eptir 1763 tók hún að gevsa um allt Suðurland, og varð Skúli að senda í lestaferðir norður í land til að kaupa ull, svo ullariðnaðinum yrði haldið áfram, og er fjársýkin breiddist enn meir út, sendi hann eptir ull frá Kaupmannahöfn til þess að vefnaðurinn eigi með öllu legðist niður. Varð þetta eins og nærri má geta ærið kostnaðarsamt og þóttist fjelagið eigi geta risið undir því. Sendi það Ara nokkurn Guðmundsson, er verið hafði kaupmaður á Finnprörk, til landsins til þess að annast verzlun í Reykjavík og takast á hendur stjórn

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.