Eimreiðin - 01.01.1895, Síða 44

44
/
vökvinn um likamann. Við blóðtökur og spýtingar verður auðvitað að
gæta hins mesta hreinlætis. Meðal þetta fæst nú í lytjabúðum, en verðið
er enn geypihátt. Flestar þjóðir verja nú stórfje til þess að gera tilraunir
með meðal þetta og búa það til og hefúr rikisþing Dana á siðustu fjár-
lögum veitt 10,000 kr. í þvi augnamiði.
Pað þarf ekki að fara mörgum orðum um það, hverja þýðingu
þessi uppgötvun og aðrar þvílíkar hafa fyrir mannkynið. Peir sem þær
gjöra, hafa unnið stærri sigur en hinir frægustu hershöfðingjar og hetjur
styrjaldasögunnar. Mörg móðir, sem með harmstungnu hjarta hefur mátt
horfa uppá, hvernig hin banvæna barnaveiki hefur lirifið blessuð börnin
úr faðmi hennar, mun hástöfum blessa minningu þessara manna, er hún
sjer þau rakna við úr dauðamókinu og getur aptur þrýst þeirn að hjarta
sjer sem heimtum úr helju.
G. Br.
Úr menningarsögu íslands.
Það hefur löngum verið sagt, og er orð og að sönnu, að bókmennt-
irnar okkar fornu sjeu sá dýrasti fjársjóður, sem vjer Islendingar eigum
til. En það mun þó fæstum fullljóst, hversu óþrjótandi þessi fjársjóður
er og hversu mikil og margháttuð not má af honum hafa. Flestir þeir,
er fornrit vor lesa, gera sjer það til ununar. Mönnum þykir gaman að
frásögninni um orustur og aðra heljarviðburði, er sögurnar greina frá,
og dást að hugrekki og snarræði hetjanna, snilliyrðum þeirra og mörgu
fleira i fari þeirra. Þeir, sem dýpra leggjast, hafa að jafnaði annaðhvort
rannsakað sjálft málið, orðmyndirnar og hinn undurfagra stíl, eða laga-
skipun og rás hinna áhrifamestu höfuðviðburða i þjóðlifinu (hina pólit-
ísku sögu), eða þá sögu sjálfra bókmenntanna. Aptur hafa sárfáir fengizt
við að rannsaka daglegt lif og háttu forfeðra vorra og bera það saman
við lifið nú á tímum. Af þessu má þó margt og mikið læra, þvi að
þvi verður ekki neitað, að forfeður vorir stóðu i mörgum greinum framar
en vjer. Þeir vóru miklu meiri búmenn en vjer og ráku búskap sinn
með miklu meira dugnaði og að mörgu leyti með meiri forsjálni. Peir
höfðu og að mörgu leyti betri húsakynni og vóru meiri þrifnaðarmenn. Peir
gerðu sjer margfalt meira far um að efla gott heilsufar og auðga likam-
ann að kröptum, liðleik og harðfengi en vjer, bæði með því að temja
sjer margskonar íþróttir frá blautu barnsbeini og með ýmsu fleiru, er
miðaði að þvi, að styrkja hörund þeirra og heilsu (t. d. baðast, bakast
við eld o. fl.). Hjá þeim var og miklu meira fjelagstyndi og samtök,
þegar einhverju þurfti áleiðis að koma, sem hverjum einstaklingi var
um megn, enda vóru þeir miklu meiri fjörmenn og gleðimenn og sóttu
betur mannfundi bæði til þess að skemmta sjer og til þess að ræða nauð-
synjar sinar og framfaramál. En það er sannreynt, að það er fátt, sem
betur eflir framtakssemi og menningaranda en fjör, gleði og tiðir mann-
fundir. Þeir gerðu sjer og almennt meira far um að manna sig en
vjer, með þvi að fara utan og kynna sjer háttu annarra þjóða og læra
at þeim. Pá þótti sá ekki að manni, er ávallt kúrði heima í föðurgarði