Eimreiðin - 01.01.1899, Blaðsíða 48

48
hennar var þó aldrei samþykt af þinginu. Og utan þings mætti
hún þegar eftir þinglok svo mikilli mótspyrnu hjá þjóðinni, að
forvígismenn hennar sáu sér ekki annað fært, en að hverfa frá
henni og láta hana niður falla. Æsingin gegn henni varð feikna
mikil og miklu meiri en ástæða var til, þó að hún auðvitað haíi
mikla galla. En nú hafa sumir af forvígismönnum hennar ætlað,
að þetta væri alt gleymt og að þeir nú mundu fá betri byr, og
því ráðið til að halda henni fram á ný. En hætt er við að ekki
verði margir til að bíta á agnið hjá þeim; því fer nú líka betur;
því að fylkja sér undir merki þessarar stefnu, væri hið mesta óráð.
A þessari stefnu eru nefnilega flestir hinir sömu agnúar og
á benedizkunni og nokkrir að auki. Kostnaðurinn við stjórnar-
fyrirkomulag hennar yrði hinn sami innanlands; en að auki kost-
naður við ráðgjaía í Kaupmannahöfn, ef hann ætti ekki að vera
einn af hinum dönsku ráðgjöfum konungs, er hetði hin íslenzku
löggjafarstörf í hjáverkum, sem þó reyndar mun til ætlast. Engin
trygging væri fyrir þvi, fremur en hjá benedizkunni, að landstjór-
inn yrði ekki hálfgerður leiksoppur í höndum stjórnarinnar í Kaup-
mannahöfn, og allar stjórnarskrárbreytingar yrði maður að eiga
undir henni. Aftur á móti er trygging fyrir því, að landsstjórinn
fengi að staðfesta öll lög, nema stjórnarskrárbreytingar. En í þá
trygging er nauðalítið varið, þegar sá annmarki fylgir henni, að
stjórnin i Kaupmannahöfn getur jafnharðan ónýtt allar lagastað-
festingar hans, er henni býður svo við að horfa. Hin síðustu
úrslit allra mála eru þannig ávalt komin undir tillögum dansks
ráðgjafa í ríkisráðinu, sem ekkert hefir saman við alþingi að sælda.
Þessi réttur alríkisvaldsins til þess að ónýta íslenzk lög, sem einu
sinni hefðu verið staðfest, væri stórkostleg afturför, jafnvel frá því
sem nú er. Það væri beinlínis rothögg fyrir sjálfstæði vora og
svifti oss bæði miklu af þeim sérstöku landsréttindum, sem vér nú
höfum, og allri von um að ná nokkurn tíma því af þeim aftur,
sem vér þegar höfum mist. En sú hugsun ætti þó að vaka fyrir
hverjum góðum Islendingi, að búa jafnan svo í haginn fyrir oss,
að vér getum einhvern tíma í framtíðinni fengið það stjórnarfyrir-
komulag, er bygt sé á óskertum landsréttindum vorum og sögulegum
rétti. En það gerum vér sannarlega ekki, ef vér förum nú sjálf-
viljuglega og ótilkvaddir að afsala oss meiru af landsréttindum
vorum, en nauður rekur til.
Það er satt, að þetta fyrirkomulag hefir reynst vel í nýlendum