Eimreiðin - 01.01.1899, Blaðsíða 65

65
ráðgjafans þar, þá vonum vér, að menn verði að játa, að skilningur
stjórnarinnar á því ákvæði stjórnarskrárinnar, að Island skuli hafa
»löggjöf sína og stjórn út af fyrir sig«, muni líklegri en skilningur
alþingis og íslendinga. í annan stað virðist og enginn hafa verið
nær til að skilja þetta ákvæði stjórnarskrárinnar rétt, en sá ráð-
gjafi, er samdi hana. Hann hefði átt að vita það betur en nokkur
annar, hvað ákvæði hennar áttu við. Þar sem nú ráðgjafinn var
látinn sitja í ríkisráðinu alt frá fyrstu stundu, eftir að stjórnar-
skráin kom út, þá er líklegt, að aldrei hafi verið til annars ætlast.
Það er ekki líklegt, að ráðgjafinn hefði viljað byrja embættistið
sina með því að brjóta stjórnarskrána. Hann hefir þvi hlotið að
álíta, að ríkisráðsseta hans riði að engu leyti í bága við ákvæði
stjórnarskrárinnar. Og þar sem hann hafði sjálfur samið þessi
ákvæði, hlaut hann einnig að vera færari en allir aðrir um að
skera úr því, hvað þau þýddu. Og þar sem stjórnarskráin enn
fremur var gefin af »frjálsu fullveldi«, þá hefði honum verið innan
handar, að fá þessum orðum stjórnarskrárinnar hagað á annan veg,
ef hann hefði álitið, að þau gætu að nokkru leyti riðið í bága
við ríkisráðssetu hans, eða verið í nokkrum vafa um það. Það
virðast því mestu líkur til, að skilningur stjórnarinnar á þessu
ákvæði sé réttari en skilningur alþingis, eins og hann hefir verið
hingað til.
En setjum nú svo, að skilningur alþingis þrátt fyrir alt þetta
væri samt réttari. Væri þá ríkisráðsseta ráðgjafans »lögfest« af al-
þingi með því að þiggja stjórnartilboðið? Nei, engan veginn. Öll
þau orð í stjórnarskránni, sem alþingi hefir bygt skilning sinn á,
eiga að standa þar óbreytt og óhögguð eftir sem áður. Einn af
andvígismönnum stjórnartilboðsins sagði á síðasta þingi, að það
væri að vísu satt, að reyndar »lögfestum« vér ekki ráðgjafann í
rikisráðinu með því að samþykkja tilboð stjórnarinnar. En færum
vér svo á eftir að semja við ráðgjafann, enda þótt hann sæti í
ríkisráðinu, þá hefðum vér þar með viðurkent, að þar væri honum
heimilt að vera, og með því væri »lögfestingin« á komin. Ætti
slik röksemdaleiðsla við nokkuð að styðjast, þá liggur í augum
uppi, að sú »lögfesting« hlyti að vera fyrir löngu á komin. Því
að stöðugt síðan 1874, er Islandsráðgjafi fyrst var skipaður, höfum
vér verið við hann að semja; og altaf hefir hann í ríkisráðinu
verið. IJað nær því engri átt, að um nokkra »lögfesting« ríkis-
ráðssetunnar frá hálfu alþingis geti verið að ræða, þó stjórnar-
5