Eimreiðin - 01.01.1899, Blaðsíða 97

97
borga sig að vinna þá með rafmagni, eins og lýst er hér að framan.
Vér kynokum oss við því að leggja járnbrautir, og margir skyn-
samir menn telja það fásinnu eina. Það er og satt, að til þess
þarf mikið stofnfé, en þó er hitt fult svo óálitlegt, að snara út
stórfé fyrir kol á hverju ári. En þegar vér einu sinni erum komnir
á lagið með að nota fossaflið og rafmagnið, hvað skyldi þá verða
því til fyrirstöðu, að vér notum það lika til þess að knýja járn-
brautarlestir?
En til þess að koma þessu fram, er þekking á náttúrunni,
öflum hennar og lögmálum, bráðnauðsynleg, enda eru nú augu
manna að opnast fyrir fyrir því, að náttúruvísindin eru miklu
nauðsynlegri og nytsamlegri en margt annað, sem hingað til hefur
verið haft í hávegum. Vér skulum því trúa því og treysta, að
náttúruvísindin muni nema land hjá oss innan skamms, og færa
allri þjóðinni ljós og hita, líf og fjör.
[Grein þessi er — að undanskildu þvi, sem sagt er um Island
sérstaklega — lausleg þýðing á fyrirlestri, er prófessor Júlíus Thom-
sen hélt á náttúrufræðingafundinum í Stokkhólmi siðastliðið sumar.
Þótti fyrirlesturinn fyrirtak, enda var það og að vonum, þar sem
höf. er hinn frægasti vísindamaður Dana, sem nú er uppi, forseti
Vísindafélagsins, forstöðumaður fjöllistaskólans o. s. frv.].
/• f•
Hvað Eimreiðin vill.
í ritdómi einum um »Eimreiðina«, sem út kom árið sem leið,
stendur þessi setning: »Færi einhver að spyrja, hvað hún vilji, hvert
erindi hún sjálf telji sig eiga til þjóðar vorrar, þá yrði spurningunni
naumast auðsvarað«.
Af því að þessi setning stendur í merkasta blaðinu, sem út kemur
á Islandi, og hún að vorum dómi er fullkomlega óverðskulduð, þá álitum
vér ekki rétt að láta henni ósvarað. Að sönnu er það meginregla vor,
að ganga þegandi fram hjá öllum ritdómum, hvort sem þeir kunna að
vera á nokkrum rökum bygðir eða ekki. En í þetta sinn virðist oss
nauðsynlegt, að brjóta bág við þessa reglu, þó vér verðum að láta dá-
lítið á móti oss.
Pað er þó ekki svo að skilja, að vér ætlum að fara að svara rit-
dórni þeim, er framangreind setning stendur í. Engan veginn. Vér ætlum
að eins að skýra fyrir lesendum vorum, »hvað Eimreiðin vill«. Að
sönnu höfðum vér ætlað, að þetta mætti sjá af ritinu sjálfu; en úr því
7