Eimreiðin - 01.01.1907, Blaðsíða 50

50
Mörg íslenzk skáld hafa farið illa raeð skáldgáfu sína á þann
hátt, að þau hafa valið sér ýms yrkisefni af annarri ástæðu en
innri þörf. Pau hafa ort kvæði, sem auðséð er á, að þeim hefir
ekki verið nein andleg nautn í að yrkja og þeim hefir ekki búið
neitt efni í hug, hvorki tilfinningar né hugsanir, er þeir hefði þörf
á að koma í hendingar og stuðla. Má minna á öll erfiljóðin ís-
lenzku þessu til stuðnings. Ekki þarf að saka Porstein um þetta.
Hann hefir ekki sett neina erfiljóðaverksmiðju á stofn. Hann hefir
ekki gert þessi fáu erfiljóð utan við sig, sem eru í Pyrnum. En
það má misbjóða ljóðadísinni á fleiru en erfiljóðagerð. Og su
goðgá verður skáldunum á, ef starfið sjálft, athöfnin að yrkja,
fær þeim engrar ánægju eða þeir búa ekki yfir því efni, er þeir
verða að losa sig við, annaðhvort í leikriti, sögu eða ljóðum.
Slíkt verður ekki annað en vinna, iðn, er þeir misþyrma skáldgáfu
sinni á að fást við. Pað er sama, hvort það eru erfidrápur eða
brúðkaupsljóð, þegnfélagskvæði eða stjórnmálabragir, hvort sem
þau gera það fyrir bragarlaun eða skipun skyldunnar. Nauðgunin
á skáldgyðjunni er söm og jöfn fyrir það.
Eg held, að Porsteinn hafi ekki ort þegnfélagskvæði sín af
öðru en því, að honum hefir verið svo mikið niðri fyrir í þeim
efnum, að honum var þörf á að veita því andrúm í óði. Pað er
enginn verksmiðjubragur á »Vestmönnum« eða »Örlögum guðanna*.
Öllum ádeiluskáldskap er og hætta búin af því, að hann verður
oftast að glíma við það, er lifir og líður á hverfanda hveli. En
hann kembir ekki hærurnar, er það er hnigið í valinn, er hann
hafði að skotspæni. Hann verður naumast eldri en kofarnir, er
Porsteinn minnist á, að ljóðadísin væri svo laghent á að rífa. En
Porstein hefir ekki rekið upp á þann granda. Efnið er víðtækt
— varðar allan siðaðan heim, enda hefir útlendingur einn sagt um
Porstein, að hann væri heimsborgari. Og því miður líður víst á
löngu, áður en lýkur allri baráttu auðæfa og öreignar, svo að
efnið fyrnist ekki. En því er samt ekki að leyna, að gallar eru á
sumum ádeilukvæðum hans, er virðast stafa af því, að hann hefir
ekki hamið þau öfl hita og ofsa, er brutust um í fæðingarhríðum
þeirra. Petta hefir og vilt honum sjónir í sumum efnum. Svo er
að.sjá á »Örlögum guðanna«, sem honum finnist mjög um ástandið
á Islandi í fornöld. En það hefir ekki verið meiri jöfnuður á kjör-
um manna og auði þá en nú. Grágás geymir mörg ákvæði um
göngumenn og farandkonur og sögurnar segja oft frá stafkörlum,