Eimreiðin - 01.01.1907, Blaðsíða 49

49
hugsanir um þau, en að menn hafi sjálfir kent á hnúum þéirra
og hörku. Mig minnir, ab einhver hafi sagt, að Pyrnar eldri bæri
menjar þess, að þeir væri ortir erlendis. Pað er auðvitað, að for-
steinn hef ði ort öðruvísi, ef hann hefði aldrei komið út fyrir land-
steinana. Pá hefði hann aldrei kynst kenningum jafnaðarmanna
og trúarbrögðum þeirra, sem hann hefir verið svo hrifinn af.
Kunnugur maður hefir sagt mér, að hann hafi lesið blöð þeirra
kappsamlega, er hann átti dvöl hér í Höfn. En hann hefði ekki
þurft að fara utan til þess að kynnast fátæktinni, bæði í sjón og
sjálfsraun. Aldrei var Bólu-Hjálmar utanlands og kann hann
þó margt erindið um þessa hvimleiðu fylgikonu sína. Stjórnar-
ástandið í Danmörku hefir og ef til vill átt einhvern þátt í, aö
þjóðfélagskvæði hans urðu svo bragðsterk og hressandi. Óstjórn
Estrúps og Nellemanns réð þar þá boðum og banni — og það
hefir ef til 'vill blásið honum enn meira hatri í brjóst á ríkjandi
þjóðfélagsskipun, en ef hann hefði verið í landi, þar sem sann-
gjörn stjórn sat að völdum. Vantrúarkvæöi hans eru náskyld
þjóðfélagskvæðum hans. Pegar menn hafa öðlast lifandi þekking
á öllum þeim þjáningum og böli, ranglæti og ójöfnuði, er lífið er
svo auðugt af, er guðstrúnni alvarleg hætta búin. Porsteinn spyr
í einu kvæði sínu, hverjum allur þessi harmur eigi að gagna? Það
er spurning, sem hittir kristna trú í hjartastað. Til hvers allar
þessar hörmungar og kvalir? Hvernig fær það samlaðast kenn-
ingum kirkjunnar um algæzku og almætti guðs? þorsteinn ræðst
líka á trúarbrögð og guði fyrir ranglæti þeirra. Hann treystir trú
og prestum bezt til að tjóðra menn og þjóðir böndum ófrelsis og
kúgunar. Vantrúar- og þjóðfélagskvæði Porsteins eru því runnin
af sömu rót.
— — Eorsteinh kemst svo að orði í greinarkorni um aðra
útgáfu af ljóðmælum Steingríms Thorsteinssonar (Eimreiðin I, 113):
»Hún (o: ljóðadís Steingríms) á ólíku hreinlegri æfi hjá honum en
okkur hinum piltunum, sem látum hana fylgja okkur í hverja
slarkferð, ganga að allri vinnu, moka skriður og gera allar vor-
yrkjur og standa jafnvel í moldarbrauki, ef á liggur, því laghentur
liðsmaður getur hún verið, hvort sem rífa þarf einhvern gamlan
kofann eða koma upp öðrum nýjumc. Mér skilst á þessum orð-
um sem Porsteinn líti svo á, sem hann hafi farið illa með ljóðadís
sína. Á hann þá víst einkum við, að hann hafi notað skáldgáfu
sína til að berja á ýmsum þjóðfélagsstofnunum og hleypidómum.
4