Eimreiðin - 01.01.1909, Qupperneq 1

Lýðskólinn í Askóv.
Askóv er á miðju Jótlandi suður við landamæri Pýzkalands.
Par er flatlendi mikið, en þó sumstaðar lágir ásar og smádal-
verpi. Á landamærunum rennur Kongaáin vestur yfir landið og
út í Englandshaf. Hún myndar grunnan en breiðan dal, en er
vestar dregur hverfur hann saman við sléttlendið út við hafið.
Askóv er á norðurbrún dalsins. Paðan er útsýni gott yfir Suður-
jótland og sumarfagurt mjög. Grænir akrar og beykilundar skift-
ast á, svo langt sem augað eygir. En sunnanvert við dalinn er
smábærinn Rödding. Par var stofnaður hinn fyrsti lýöskóli fyrir
64 árum. Sveitirnar við Kongaána eru því hið fyrirheitna land
Grúndtvígsskólanna.
Margar sérstakar ástæður ollu stofnun Röddingskóla1). Grúndt-
víg hafði þá fyrir löngu komið fram með skólahugmynd sína, en
fáir voru henni fylgjandi. Pá bar svo við, að stjórnmálaflækjur
í landinu urðu til að flýta framgangi málsins. Landvarnarmenn
Dana tóku lýðskólahugmyndina í þjónustu sína. Danir áttu þá
land alt suður að Elfarmynni, en suðurhlutinn allur, Holtsetaland
og sneið af Slésvík, var alþýzkur að máli og siðum, og hin
þýzka alda færðist æ lengra norður. Sáu Danir að eigi mátti svo
búið standa. Bundust nokkrir þjóðræknir Hafnarbúar þá samtökum
um að reisa og styrkja danska skóla í Slésvík og freista að vinna
fylkið alt frá Pjóðverjum á þann hátt, ef unt væri. Sjálfir voru
og Norðurslésvíkingar allákafir, en framkvæmdir urðu litlar, því
allir vildu ráða, en engu fórna. Pá tók merkismaður einn, Flór,
*) Um Grúndtvíg og lýðskólana yfirleitt hefir Jón sagnfr. ritað ágæta ritgjörð
í Eimr. VIII (1902).
1