Eimreiðin - 01.01.1909, Blaðsíða 6

6
hinum ágætustu alþýðukennurum í landinu. Merkastur þeirra var
la Cour, sem manna mest varpaði ljóma yfir skólann í útlöndum.
Lærisveinunum fjölgaði, konur fengu aðgang að vetrarskólanum,
en útlendingar, einkum lýðskólamenn frá Noregi, Svíþjóð og Finn-
landi, vöndu þangað komur sínar. Efnahagurinn varð allgóður,
því Schröder var búmaður mikill og vinsæll hjá stjórninni. í*á
dró skyndilega illviðrisbliku yfir skólann. Sú var ástæða til þess,
að stjórnin var ósátt við aðra þingdeildina og gat eigi fengið
lögheimilað alt það fé, er hún vildi. Tóku þá ráðherrarnir féð í
óleyfi þingsins og stýrðu þannig landinu um nokkur ár. Gremja
þjóðarinnar fór dagvaxandi, einkum í sveitunum. Sumir bjuggust
við uppreist og borgarastyrjöld. Stjórninni var vel kunnugt, að
flestir lýðskólamennirnir voru henni andstæðir og grunaði þá um
æsingar. Fóru þá ráðherrarnir að hafa við orð, að óþarft væri
að launa skóla af landsfé til að ala upp í þegnunum óhlýðni og
þrjózku móti valdhöfunum. Drógu þeir þá mjög af styrk til lýð-
skólanna, en léku Askóv harðast, því þar þóttu kennararnir sannir
að mótstöðu1). Skyldu þeir nú alls engan styrk fá. Barst sú
fregn til Askóv seinasta kensludag um vorið 1886. Sló þá óhug
miklum á alla í bænum og þótti flestum sem nú væri tvísýnt um
framtíð skólans. Nemendur gengu á fund til að ræða horfurnar.
Stóð þá upp piltur einn og bað sér hljóðs. Kvað hann það
flestum mönnum ljóst, að stjórn þessi færi í hvívetna fram með
rangindum og fáheyrðum tiltektum gegn því, er þjóðinni væri
dýrast og gagnsamlegast. Nú vildi hún eyðileggja Askóv, af
því hún óttaðist, að hann mundi styrkja afl og lífsanda þjóðar-
innar, en það væri henni ómaklegur sigur. Stæði nú engum
nær að verja skólann á hættustund, en gömlum og tiýjum læri-
sveinum. Gerði hann það að tillögu sinni, að lærisveinar ábyrgð-
ust skólanum þær 5000 kr., sem stjórnin synjaði nú um, »þangað
til lögleg fjármálastjórn kæmist aftur á í landinu«. Var gerður
góður rómur að orðum hans og nefnd sett til að hafa á hendi
framkvæmd málsins. Gjafir streymdu inn víðsvegar úr landinu
og frá Dönum í Ameríku. Létti hatrið gegn stjórninni stórum
J) Sú saga gekk í Askóv, að Schröder hefði þá gjarnan viljað bera kápuna
á báðum öxlum og eigi gera sig beran í fjandskap við stjórnina; en þá kvaðst la
Cour fara frá skólanum. Það vildi Schröder ekki og gerðist öruggur vinstrimaður.
Óku þeir síðan á mótmælafundi og létu rauðan fána blakta á vagninum. Pess vildi
stjórnin nú hefna.