Eimreiðin - 01.01.1913, Blaðsíða 5
Uppeldi.
(Erindi flutt á samkomu 17. des. 1910 til ágóða fyrir uppeldissjóð Thorvaldsens-
félagsins).
Eftir GUÐM. BJÖRNSSON, landlækni.
Ég hefi lofað að tala ura uppeldi barna, en ég er hræddur
ura, að það sannist á mér í kveld, að ég er Norðlendingur, og
fari líkt og segir í ævagamalli vísu:
Reiddu þig upp á Norðlendinginn; hann lofar öllu fögru
það er ekki valt; og svíkur svo alt.
Pið hafið líklega búist við, að ég, læknirinn, mundi snúa öllu máli
mínu að líkamsuppeldi barna. En þar kemur pretturinn: Ég
ætla ekki að tala um líkamsuppeldið: það gerði ég annarstaðar
ekki alls fyrir löngu; í þetta sinni ætla ég að snúa mér að hinu
andlega uppeldi.
Menn eru ekki alls kostar ásáttir um það, hversu djúptæk
séu áhrif uppeldisins á manneskjurnar.
Sumir hafa haldið, að manneskjurnar mundu allar verða eins,
ef þær allar fengju öldungis sama uppeldi.
En það nær engri átt.
Við vitum, að öllum kippir í kynið að einhverju leyti; líkjast
sumir fremur í föðurætt, en aðrir sækja meir til móðurinnar; þar
að auki er eitthvert nýtt upphaf í hverri manneskju. Sumir eru
ættarlaukar, aðrir ættlerar.
Það er því óhætt að fullyrða, að engar tvær manneskjur séu
alveg eins gerðar á sál og líkama. Kostir manna og lestir fara
því eftir þessu tvennu, upplaginu — því sem meðskapað er —
og uppeldinu.
Uppeldið ræður þó mestu, því að fé er jafnan fóstri líkt. Ef
við kæmum börnum okkar í fóstur hjá verstu villimönnum, þá
mundu þau verða trylt og siðlaus eins og þeir. Hins vegar verða
flest villimanna börn að nýtum manneskjum, ef þau fá gott
uppeldi.