Eimreiðin - 01.01.1913, Blaðsíða 45

45
á tungum frumbyggjanna, verður þar af leiðandi aldrei að beinum
þætti hinna innlendu bókmenta, enda þótt það geti mótað hugsunar-
hátt næstu kynslóða að einhverju leyti, og þannig átt óbeinan þátt í
myndun nýrra innlendra bókmenta. Þessar bókmentir landnemanna
verða því annaðhvort að falla með þeim í útlendingsgröfina eða leita
sér hælis og athvarfs til heimalandanna.
Meðan þessi geysilega mannfélagsmálmbræðsla er í aðsigi, keppast
landnemarnir — frumherjar ungu, voldugu þjóðarinnar — við að skrá-
setja á tungum feðra sinna sögu tilfinninga sinna, hugsana sinna og
athafna, áður en og jafnframt og þeir dragast aftur úr og týna tölunni
fram með alþjóðabrautinni.
Svona er því að minsta kosti
háttað á meðal vor Vestur-íslend-
inga.
Pessar »raddir frá hyldýpi
hafsins« hljóma hjá flestum líkt
og angistarkvein þeirra, sem undir
eru að verða, hjá einstökum eins
og sigurorð þeirra, er lagt hafa
undir sig landið, og hjá enn öðr-
um hvorttveggja í senn — sem
líksöngur hverfandi kynslóðar og
vögguljóð vonbjartrar æsku. Enn'
«r margt, að vísu, sem ritað erj
og sungið, líkara útburðarvæli en’
nokkru öðru. Og jafnvel það er
náttúrlegt, því hingað hafa lent
útburðir heimalandsins engu sjaldn-
ar en óskabörnin. En þrátt fyrir
það hefir þó verið langt of lítið
gjört úr vestur-íslenzkum þókmenta-
tilraunum til skamms tíma beggja
megin hafs. f’að var ekki fyr en
St. G. Stephánsson hafði sýnt það
svart á hvítu, að hann var alt í
senn: eitt hið frumlegasta, íburðar-
stærsta og atkastamesta íslenzkt ljóðskáld í heimi, að mentamenn
heima á íslandi tóku til að klóra sér á bak við eyrað og spyija: Er
þetta Vestur-íslendingur ? Ef svo er, þá eigum við vesturheimskar
bókmentir.
Og þó er hann ekki einn. Vér eigum og höfum átt flokk manna
— söguskáld, ljóðskáld og tónskáld — er lýsa munu »sem leiftur um
nótt« löngu eftir að baugabrot íslenzks þjóðernis hér vestra verða
bráðnuð saman við silfur- og tinhnappasafn hinna þjóðanna í alþjóða-
deiglunni vestrænu. Einn þessara manna, og fyrir margra hluta sakir
meðal hinna langmerkustu, er Gunnsteinn Eyjölfsson.
Það er talið mjög sjaldgæft, að sami maður sé listamaður með
afburðum í fleiri en eina átt. Englendingar benda mjög svo hróðugir
á Dante Gabriel Rosetti, sem talinn var í hópi beztu skálda sinnar