Eimreiðin - 01.01.1913, Blaðsíða 10

IO
Eti fyrir allan þorra manna er mentunin ekki takmark lífsins,
heldur hjálp í viðlögum, eitiskonar veganesti, sem ungum mann-
eskjum er fengið, áður en þær fara á stað að vinna fyrir sér og
leggja út á lífsleiðina, til að leita að hamingju sinni.
Hvað er hamingja?
Líklega það, sem flestir sækjast mest eftir.
Nú veit ég ekki betur, en að allur þorri manna meðal ment-
aðra þjóða sækist eftir því um fram alt nú á dögum, að afla sér
auðæfa, að græða fé, sem mest má.
Til hvers þá?
Til þess að þurfa sem minst að hafa fyrir lífinu, og til þess
að geta gert æfistund sína að gagnslausri gamanstund.
Það er satt, að fæstir ná þessu marki. Fáir eru auðugir,
flestir snauðir.
En ástríðan er lík í öllum, og brýzt út hvenær sem færi
býðst.
Því verður ekki neitað, að hver er sjálfum sér næstur; sjálfs-
elskan er réttmæt. En hún er engill, sem getur breyzt í djöful.
Ef sjálfselskan er svo rík, að maður hiklaust lætur alt sitja á hak-
anum fyrir eigin hagsmunum, þá er hún löstur og, meira að segja,
einn hinn hættulegasti þjóðfélagslöstur.
Pessi löstur er afaralgengur nú á dögum, þrátt fyrir mentun-
ina. Pað er engu líkara, en að taumlaus sjálfselska einstakling-
anna muni verða banamein margra núlifandi þjóða.
Síngirnin er gamall löstur. Frá upphafi kristninnar hafa ment-
aðar þjóðir kallað það guðdómlega kenningu, að hver maður eigi
að elska náungann eins og sjálfan sig, en þær hafa ekki lifað eftir
kenningunni. Nú eru menn að vona, að þjóðræði og jafnaðar-
menska muni stöðva yfirgang sjálfselskunnar. — Pað eru fánýtar
vonir. Sjálfselskan hefur aldrei verið hættulegri en nú, á þessum
þjóðræðistímum. Nú bregður hún sér allajafna í líki ættjarðarást-
ar, svo að það er orðið afarerfitt að vara sig á henni. Hún er
orðin líkust skessunum, sem brugðu sér í drotningar líki og voru
fagurmálar í fjölmenni, en mannætur í laumi. Hún er orðin flagð
undir fögru skinni.
f*að er auðvelt að sanna þetta með dæmum, fornum og nýj-
um. En ég vil ekki haga mér ver en tóan, þið vitið, að hún
bítur aldrei nærri greninu. Gætum að litlu þjóðveldunum í Vest-
urheimi sunnanverðum. Pau eru sjálfstæð ríki — ekki vantar það