Eimreiðin - 01.01.1915, Page 1

Síðustu listaverk Einars Jónssonar.
Vísindi og listir eiga að því leyti sammerkt, að markmið
beggja er að hefja mannkynið á hærra stig andlegs þroska; vís-
indin eru störf heilans, en listir engu síður störf hjartans. »Skáld-
in eru tár sögunnar*, segir Richard Dehmel, þýzkt nútímaskáld.
Afrek vísinda eru venjulega unnin á löngum tíma, en listaverk
eru oft augnabliksleiftur, leiftur andans. Er því ei að kynja, þó
að í heimi listanna beri meira á sundurleitum skoðunum um eðli
þeirra og markmið. í myndhöggvaralist, engu síður en í Ijóðlist
og leikrita, hafa á ýmsum tímum margar stefnur verið uppi. Á
öllum öldum hafa snillingar fæðst, er hafa lyft sér upp úr alda-
ryki ríkjandi skoðana og sjálfir gerst leiðíogar inn á ný lönd
fagurra hugsjóna. Ný menningarskilyrði krefjast nýrra hugsjóna
í heimi lista. Pá er hugsæisstefnan gagntók hugi allra á 18. og
19. öld, leituðu myndhöggvarar einnig aftur í tímann, og þá opn-
aði m. a. Albert Thorvaldsen augu heitnsins fyrir fegurð forn-
grískrar listar. í lok 19. aldar varð raunsæisstefnan ofan á, einn-
ig í myndhöggvaralist, og eru t. d. vOreigan Einars Jónssonar
andlegt afkvæmi þeirrar stefnu. Nú eru ýmsar stefnur ráðandi,
og er vart hægt að korna tölu á -ismana. Pó skipar ein stefna,
er nefna mætti líkingastefnu (symbolismus), öndvegi í list margra
nútímasnillinga í myndhöggvaralist, eins og t. d. Rodins á Frakk-
landi, Max Klingers á Pýzkalandi, Rudolph Tegners í Danmörku
o. fl. Er hér minst á þá stefnu af því, að töluvert ber á henni
í list Einars Jónssonar, og hefir meðal annars valdið því, að list
hans hefir verið torskilin alþjóð manna á íslandi. Pó viðurkennir