Eimreiðin - 01.01.1915, Page 27

27
auk þess hver sú samstafa, er hefir grannan raddstaf með
tveimur eða fleirum samhljóðendum á eftir, þ. e. hún er löng
við stöðu sína (positione). En stuttar eru þar á móti allar sam-
stöfur með grönnum raddstaf (a, e, i, o, u, y, ö), er einn sam-
hljóðandi fylgir. T. d. bauð, mann eru langar, en boð, man
stuttar. Fornmálið okkar gamla miðaði kveðskap sinn við þenn-
an hljóðþunga (quantitas) samstafnanna, en nú miðar nútíðarmál-
ið okkar hann við hreim eða áherzlu (accentus), og einmitt í
þessu liggur einn hinn stærsti munur, sem er á fornu máli og
nýju. Eftir þessu eru líka tungurnar nefndar ýmist skvantíter-
andi« mál eða »aksentúerandi«.
Nú fann danskur maður, að nafni Jessen, það árið 1863, að
síðari hendingin í hverju vísuorði í dróttkvæðum hætti hefði upp-
haflega verið löng. En Jón Porkelsson fann meira 1887, að eigi
einungis allar hendingar, heldur og allar htjóðstaflegar (»allítter-
andi«) samstöfur hefðu líka verið langar að fornu. Eftir þessu
eiga allar stuðla, höfuðstafs og hendingasamstöfur að vera lang-
ar. Hinar fyrstu eru 8, aðrar 4 og hinar síðustu 16, eða sam-
tals 28 af 48 í öllu erindinu, og er þá vísan hrein og flekklaus
að forminu til. Fegurra væri — að öðru jöfnu —, að nútíðar-
skáldin keptust eftir, að skipa hljóðstöfum þannig, að þeir féllu
á þungar samstöfur. Við það yrði hljóðstafasetningin eða »allí-
terasjónin« hljómmeiri og hljómfegurri.
Hér er mörgu slept, sem mátt hefði taka fram, svo sem
um setning stuðlanna; en þar er bót í máli, að tilfinningin segir
þar betur til.
Húsavík 19. sept. 1905.
BJARNI BJARNARSON.
Aths. þessa litlu ritgerð hefir íslenzk skáldkona sent Eimr., og
segir, að sér virðist hún gott dæmi þess, hvernig greindur alþýðu-
maður geri sér grein fyrir áhugaefni, án þess að hafa notið lærdóms
hærri mentastofnana. Segir hún höf. (sem dó 1905) hafa ritað hana
á banasænginni og sent sér daginn eftir að þau höfðu átt langt tal
saman um dróttkvæðan hátt. Sami maður kvað og hafa samið all-
mikla íslenzka hljóðfræði, og ættu erfingjarnir að senda Landsbóka-
safninu hana, því vera má, að í henni finnist athuganir, sem öðrum
mættu að gagni koma.