Eimreiðin - 01.01.1915, Síða 33

33
landi; mjög fáir íslenzkir fræðimenn hafa horft í þá birtu — litið
upp úr fornritunum, fest augun á skínandi ásjónu okkar bráðlif-
andi íslenzku fornfræða, í talsháttum, venjum og siðum þjóðar-
innar. fað er eins og sumum mönnum finnist alt ónýtt í ís-
lenzkum fræðum, sem ekki er »skinnheilagt« — ekki nefnt í skinn-
bókunum; en hér tjáir ekki að þrefa um það, enda hefir höf.
þessarar ritgerðar reynst allmiklu víðsýnni en margir stallbræður
hans. Dregur samt dám af þeim. Ella myndi hann hafa »spjar-
að« sig betur — sagt okkur meira um spjarirnar. Hvenær ætli
þær hafi lagst niður fyrir fult og alt? Hvenær skifti orðið spjör
merkingu? í orðabók Guðm. Andréssonar (17. öld) er nútíðar-
merkingin (»spiaur, spiarar in Genitivo, Detrita vestis«) léleg jlík;
spjör merkir nú líka jlík yfirleitt; »hann á ekki nokkra spjör ut-
an á sig«. Sízt að vita, hve gömul þessi merking er. Við segj-
um um land alt, að »spyrja hann spjörunum úr« (út í æsar).
Hvernig er það máltæki tilkomið? Og allir Islendingar tala um
»að spjara sig« (herða sig) — þó oft verði lítið úr. Petta sagn-
orð finn ég ekki í neinni orðabók; það er ekki »skinnheilagt«;(
en gæti það ekki vel verið »landnámsorð« fyrir því (spjara sig
— vefja spjörum um fótleggi sína? og síðan dregið af því: búa
sig út, taka sig til, hraða sér, herða sig)? Eg veit höf. virðir
mér til vorkunnar, þótt ég spyrji hann svona spjörunum úr; hér
á það orðtæki heima. Býsna forneskjulegur er líka þessi alkunni
orðaleikur: »Nefndu svo spaks manns spjarir, að ekki komi sam-
an á þér varir.«
Höf minnist lítillega á bandvetlinga og segir, að það heiti hafi
á söguöldinni verið nafn á vindingum eða böndum, »sem vafið var
utan um höndina og úlnliðinn«.
Eg tek það trúanlegt, að menn kunni að hafa bjargast við
þessa handargervi hér á landi á söguöldinni, og eins hitt, sem
höfundur segir, að hún muni þó hafa verið fátíð. En ég legg
ekki fullan trúnað á það, að þessi handa-bönd hafi verið kölluð
band-vetlingar eða bandvettir, eins og höf. segir, alveg afdráttar-
laust. Eg held það sé alveg skakt. Höf. vitnar í söguna af
Þorsteini bæjarmagni (Fms. III, 176); en þar segir frá því, að
piltur nokkur kallar inn til móður sinnar: »fá þú mér út krókstaf
minn og bandvetlinga!« Hún gerir það. »Hann stígr á stafinn ok
dregr á sik vetlingana.*
Margt er smátt í vetling manns, og það eru tilmæli mín við
3