Bókasafnið - 01.04.1997, Page 14

Sameiginleg stefna bókasafna á Akureyri er sett fram í fimm
markmiðum auk þess sem skilgreindar hafa verið leiðir að þeim.
Einnig fylgir nokkuð ítarleg greinargerð.
Það var haft að leiðarljósi að leita leiða til að auka þá fjöl-
breytni í safnkosti og þjónustu sem íbúum Akureyrar stendur til
boða eins og glöggt má greina af þeim átta leiðum sem lagt er til
að farnar verði til að ná markmiðunum fimm.
1. Mörkuð skal sameiginleg stefna um uppbyggingu safn-
kosts, þannig að hann verði sem fjölbreyttastur og spanni
sem breiðast svið. Söfnin skilgreini starfssvið sitt og skipti
með sér verkum hvað varðar innkaup í ákveðnum efnis-
flokkum og þjónustu við ákveðna notendahópa, t.d. mið-
læga þjónustu við grunnskólasöfn.
Fljótlega á vinnuferlinu var farið í greiningu á veikleikum
bókasafnanna og styrk með tilliti til safnkostsins. Notuð var sú
einfalda aðferð að fylgja Dewey flokkunarkerftnu og meta
safnkostinn út frá því. Nokkur sérhæftng er auðvitað nú þegar
fyrir hendi á milli bókasafnanna, þannig eru Fagbókasafn FSA
og Bókasafn Háskólans á Akureyri eðli sínu samkvæmt sér-
hæfðust en Amtsbókasafnið almennast og er því nú þegar
nokkur verkaskipting fyrir hendi. Má sem dæmi nefna að bóka-
safn VMA stendur sterkt hvað varðar gögn í tæknigreinum og
erástæða til að styrkja það enn fremur og Bókasafn MA hefur
ágætt safn rita í húmanískum greinum og að hluta til í raun-
greinum o.s.frv. Amtsbókasafnið býr síðan að prentskilunum og
er þar hið ágætasta safn íslenskra rita sem allir sækja mikið í og
ótvíræður hagur er að því safni fyrir öll bókasöfnin. Næsta skref
verður að móta stefnu um innkaup á hverju bókasafni fyrir sig
og samvinnu þeirra á milli þannig að sem minnst skörun verði
og að fjölbreytnin aukist.
Hvað snertir skilgreiningu á starfssviði safnanna og verka-
skiptingu má nefna þjónustu sem þegar hefur komist á fram-
kvæmdastig, en það er útvegun efnis með millisafnalánum. í
bókasafni HA hefur frá fyrstu tíð verið lagt ofurkapp á að
millisafnalánaþjónustan sé hröð og skilvirk, enda er hún veiga-
mikill þáttur í starfsemi bókasafnsins og búa bókaverðir þar á
bæ yfir þekkingu og tækni sem gerir það kleift. Því hefur það
orðið að samkomulagi að Bókasafn HA útvegar viðskiptavinum
Amtsbókasafnsins allt efni sem fengið er með millisafnalánum
erlendis frá. Æskilegt er að fjölga slíkum samvinnuverkefnum.
2. Söfnin tengist saman í stafrænt upplýsinganet og veiti öðr-
um söfnum aðgang að gagnagrunnum sínum, svo sam-
skipti og millisafnalán þeirra á milli megi verða sem greið-
ust.
Söfnin munu hafa ótvíræðan hag af samtengingu í eitt
upplýsinganet. Það er í raun forsenda fyrir virkri samvinnu að
þau geti á fljótlegan og einfaldan hátt leitað í skrám hvert hjá
öðru, funaið það sem við á og sent skilaboð og beiðnir sín á
milli. Það er reyndar ekki fyrirsjáanlegt nú að tölvukerfum
bókasafna fækki, en halda verður í þá von að það gerist einhvern
tímann því reynslan af leitum í Gegni, sem er samskrá margra
bókasafna, sýnir óvéfengjanlega hvaða kosti það hefði ef
tölvukerfi „allra“ bókasafna landsins mynduðu eina heild.
3. Söfnin byggi upp sameiginlega gagnagrunna, t.d. með
uppsetningu miðlara fyrir gögn og grunna á geisladiskum.
I framhaldi af tengingu safnanna í stafrænt net mætti koma
upp sameiginlegum netþjóni með gagnasöfnum á geisladiskum
sem væri aðgengilegur öllum söfnunum. Kostir slíks þjóns
væru, ein áskrift, ein móðurtölva, færri geisladrif, aðgengi allan
sólarhringinn óháð opnunartíma og færri starfsmenn til að sjá
um viðhald. Það skal þó tekið fram að það er ekki forsenda fyrir
þessu samstarfi að þessi búnaður sé á Akureyri eða að aðeins
geti verið um bókasöfn þaðan að ræða. Vel kemur til greina að
eiga samstarf við önnur bókasöfn um þessi mál því að það er
mjög æskilegt vegna smæðar þjóðarinnar í alþjóðlegu samhengi
að sem flest bókasöfn standi saman að verkefni sem þessu með
það að markmiði að lækka kostnað og auka fjölbreytni þeirra
gagnasafna sem hægt er að bjóða uppá.
4. Söfnin vinni í sameiningu að því að gera notendur sína sem
best í stakk búna til að nýta sér þjónustu bókasafna og
annarra upplýsingalinda.
Hér er átt við safnkennslu á öllum stigum skólakerfisins og
lögð áhersla á að hún sé skipulögð heildstætt, þannig að hvert
skólastigið taki við af öðru. Gert er ráð fyrir að Amtsbókasafnið
annist safnkynningar eða safnkennslu fyrir forskólabörn í
samvinnu við dagvistir bæjarins, skólasöfnin kenna á sín söfn og
kynna um leið safnkost og þjónustu annarra bókasafna í bænum.
Bókasafn HA kynnir á sama hátt bókasöfn framhaldsskólanna,
Amtsbókasafnsins og Fagbókasafn FSA fyrir sínum nemendum
um leið og þeim er kennd notkun eigin bókasafns. Þó að safn-
kennsla sé öllum nemendum mjög mikilvæg er það sérstaklega
áríðandi að hún nái til kennaranema vegna þess hlutverks sem
þeir sem kennarar munu gegna við að kenna skólabörnum að
nýta sér bókasöfn. Ennfremur er vilji til þess að eiga samstarf
um að koma á kennslu fyrir almenning í upplýsingalæsi og
hagnýtri notkun upplýsingatækni við nám, störf og tómstundir.
5. Söfnin vinni að því að kanna hvaða þarfir notendur þeirra
hafi í sambandi við gögn og þjónustu og reyna síðan að
uppfylla þær þarfir, ýmist sjálf, eða í samvinnu við önnur
söfn.
Þar er nauðsynlegt að afla með kerfisbundnum hætti upp-
lýsinga um þarfir notenda svo að hægt verði að þróa þjónustu
bókasafnanna svo að hún uppfylli þær sem best. Lagt er til að
þetta verði a.m.k. að hluta til gert í samvinnu bókasafnanna í
bænum frekar en að hvert bókasafn geri þetta alfarið útaf fyrir
sig. Það ætti að vera mikill styrkur fólginn í svona samstarfi því
þannig skapast öflugra tækifæri fyrir minni söfnin að kanna
þarfir sinna notenda en þau hefðu e.t.v. haft bolmagn til ein sér.
6. Unnið skal að því að koma upp markvissri þjónustu safn-
anna við atvinnulífið.
Mikið er talað um auknar þarfir aðila atvinnulífsins fyrir
upplýsingar. Það er mjög mikilvægt að skoða sérstaklega hverjar
þarfir þessa hóps eru og hvernig þeim verði best mætt. Gera má
ráð fyrir að þarna sé einmitt um að ræða þjónustu sem nauð-
synlegt er að takist góð samvinna um á milli t.d. almennings- og
háskólabókasafna. Ein hugmynd er að útbúinn verði bæklingur
til kynningar á þjónustu bókasafnanna á Akureyri, þar sem fram
komi t.d. að Amtsbókasafnið eigi bæði bækur og myndbönd um
14 BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997