Bókasafnið - 01.04.1997, Blaðsíða 45

Bókavörðunum ber saman um að nýbúa verði ekki mikið vart
á þeirra söfnum. Ein ástæða þess er vafalítið sú að talsverður
hluti nýbúa hefur ekki vanist bókasöfnum og sækir þau þar af
leiðandi ekki svona upp úr þurru. Hitt er líka augljóst að fyrir
marga nýbúa er ekkert efni til á söfnunum og hafa þeir því lítið
þangað að sækja. Nýbúar frá enskumælandi löndum hafa þó úr
ýmsu að moða á söfnunum og Norðurlandabúar sömuleiðis. Þeir
sækja þó einna mest í dagblöðin í Norræna húsinu og bóka-
safnið þar, sem reyndar telst til almenningsbókasafna.
Vinsældir þeirrar starfsemi Upplýsinga- og menningarmiðs-
töðvar nýbúa sem beinlínis er á starfssviði bókasafna eða tengist
því sýna þó að þörf er á að bókasöfn láti málin til sín taka og fari
að huga að því í fullri alvöru hvað þau geti gert og eigi að gera
fyrir sístækkandi hóp nýbúa. Ekki er hægt að reiða sig á að
Norðurlandamiðstöðvarnar hlaupi undir bagga endalaust og láni
okkur grunnsafnkost, enda var að heyra bæði á Þórdísi og Önnu
að þeim fyndist þær eiga fullt í fangi með að þjónusta eigin lönd.
Þegar borið er saman hvað hinar Norðurlandaþjóðirnar hafa
gert og eru að reyna að gera fyrir sína nýbúa og svo það sem hér
er gert, virðist framlag íslenskra almenningsbókasafna til
þjónustu við nýbúa ósköp lítilfjörlegt. Við höfum okkur þó til
afsökunar að reynsla okkar af „alvöru“ nýbúum er lítil og stutt
miðað við reynslu annarra þjóða.
Það er ljóst að það kostar bæði fjármagn og vinnu að koma
þjónustu bókasafna við nýbúa í viðunandi horf. Erlendis virðist
þjónustan vera best þar sem bæði pólitísk og fagleg stefnumörk-
un leggjast á eitt við að gera veg hennar sem mestan (Lund &
Tvete 1987, s. 241; Nyeng 1987, s. 686-687).
Það væri auðvitað æskilegt fyrir íslensk almenningsbókasöfn
að fá einhverja pólitíska stefnumörkun um það hvað þau ættu að
gera í sambandi við nýbúaþjónustu. Raunin hefur líka orðið sú
á Norðurlöndunum að verulegur skriður hefur ekki komist á
þessa þjónustu fyrr en ríkisvaldið hefur lagt til hennar sérstakt
fjármagn. Ég tel hins vegar hætt við því að hérlendis muni bæði
stefnumörkun og peningar af hálfu hins opinbera láta bíða eftir
sér. Ef bókasöfn vilja gera eitthvað að gagni fyrir nýbúa verða
þau því að öllum líkindum sjálf að taka frumkvæðið. Hitt er ljóst
að nýbúaþjónusta er dýr og erfið og verður varla framkvæmd
svo nokkru nemi án þess að til komi veruleg samvinna og verka-
skipting milli bókasafna.
Heimildaskrá
Prentaðar heimildir:
Andersen, Ida Marie. 1987. Kunnskapsformidling mot fremmedhat - for
internasjonal forst&else. Bok- og Bibliotek 54 (7): 234-235, 275.
Carlsen, Ka-Jo. 1987. Bydelen Lambeth i London - hvilke biblio-
tektilbud har de der? Bok- og Bibiiotek 54 (7): 241
Chao, Sheau-yueh, J. 1993. The New American Program: Queens
Borough Public Library’s service to multilingual/ multicultural
communities. Public Libraries 32 (6): 319-322.
A charter for public libraries. 1993. London. The Library Association.
Ekman, Maud. 1990. Immigrants and libraries in Sweden and
Eskilstuna. Journal of Multicultural Librarianship 4 (2): 75-76, 78-
82.
Giacoma, P. 1989. The fee orfree decision: legal, economic, political,
and ethical perspectives for public libraries. New York, Neal-
Schuman.
Hellman, Birgitta. 1990. Library services for refugees and immigrants.
Scandinavian Public Library Quarterly 23 (1): 16-18.
/ krafti upplýsinga: tillögur menntamálaráðuneytis um menntun,
menningu og upplýsingatœkni 1996-1999. 1996. Reykjavík,
Menntamálaráðuneytið.
Kpbenhavn læser: bibliotekspolitisk redegörelse 1995. 1995. Kpben-
havns kommunes biblioteker.
Lund, Anne & Fröydis Tvete. 1987. Bibliotektilbudet til innvandrere i
London. Bok-og Bibliotek 54 (7): 240-241, 275.
Lög um almenningsbókasöfn. 1976. Stjórnartíðindi A nr. 50/1976.
Nyeng, Per. 1987.1 klar forlængelse av lovens ánd og bokstav. Bibliotek
70 (19): 685-688.
Rispy Tveter, Ellen. 1987. Bibliotekstjeneste for innvandrare. Bok-og
Bibliotek 54(7): 234-235, 275
Somerville, Mary R. 1995. Global is local. Libraryjournal 120 (3): 131-
133.
Storch, Vibeke. 1992. Vesterbro Bibliotek kan ikke alene klare in-
vandrerbpmenes fritidsproblemer. Bibliotek 70 (15): 432-434.
Tinker, Matthew. 1990. The public library service in multicultural
Britain. Library Management 11 (4): 40-50.
UNESCO Public Library Manifesto. 1995. Dr. Sigrún Klara
Hannesdóttir þýddi. Bókasafnið 19:93.
Wheeler, J.L. & Goldhor, H. 1981. Wlieeler and Goldltor’s practical
administration of public libraries. Rev.ed. New York, Harper &
Row.
Munnlegar heitnildir:
Anna Torfadóttir (deildarstjóri, Borgarbókasafni Reykjavíkur). Viðtöl í
október 1996.
Erla Kristín Jónasdóttir (deildarstjóri Borgarbókasafnsins í Gerðubergi).
Símaviðtal 1. nóv. 1996.
Hólmfnður Gísladóttir (fulltrúi hjá Rauða Krossi íslands). Símaviðtal 4.
nóv. 1996.
Hrafn Harðarson (forstöðumaður Bókasafns Kópavogs). Símaviðtal 4.
nóv. 1996.
Hulda Björk Þorkelsdóttir (bæjarbókavörður, Reykjanesbæ). Viðtal 23.
okt. 1996.
Ingibjörg Hafstað (námstjóri í nýbúafræðslu á grunnskólastigi).
Símaviðtal 3. mars 1997.
Jóhann Hinriksson (forstöðumaður Bæjar- og héraðsbókasafnsins,
Isafirði). Símaviðtal 16. okt. 1996.
Kristín Njálsdóttir (forstöðumaður Upplýsinga- og menningar-
miðstöðvar nýbúa). Viðtal 18. okt. 1996.
Margrét Björnsdóttir (forstöðumaður Skólasafnamiðstöðvar
Reykjavíkur). Símaviðtal 3. mars 1997.
Þóra Hólm (deildarbókavörður, Skólasafnamiðstöð Reykjavíkur).
Símaviðtal 4. nóv. 1996.
Þórdís Þorvaldsdóttir (borgarbókavörður). Viðtal 18. okt. 1996.
SUMMARY
Public Library Services for Foreigners
This article discusses library services for foreigners residing in Iceland.
It begins by describing the role of public libraries as cited by the IFLA
and UNESCO manifestos. Foreigners in Iceland mainly come from
Hungary, former Yugoslavia, Vietnam and Poland. There are also
migrant workers front Poland, New Zealand and various Southeast
Asian countries.The article considers these foreigners' needs with
reference to Iibrary services, namely the services rendered by public
libraries. The author interviewed a number of public librarians to get an
overall view of the services they offer. She also contacted the
Information and Cultural Centre for Foreigners, The Red Cross and the
Reykjavik School Library Centre. She compares the services in Iceland
with similar services in the other Scandinavian countries. The
conclusion is that library services for foreigners in Iceland are minimal.
Libraries have very few books in the foreigners' native tongues and,
although some are ordered through interlibrary loans, libraries must
make an effort to attract foreigners living in this country by buying
books in their mother tongue. The public libraries would benefit from a
political directive conceming this since it would help them to apply for
more funding.
ÁA
BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997 45