Bókasafnið - 01.04.1997, Qupperneq 46

Jón Sævar Baldvinsson
Ferðalangur á bókasafni
Upplýsingaþjónusta fyrir ferðamenn á Bókasfni Suður-Þingeyinga
Inngangur
Kveikjan að því að Bókasafn Suður-Þingeyinga hóf upp-
lýsingagjöf til ferðamanna kom frá undirrituðum og reynslu
hans af ferðamálum á árum áður. Húsavík hafði eiginlega aldrei
lent inn á korti ferðamanna sem áfangastaður, heldur „gegnum-
keyrslustaður" þar sem ágætt væri að létta á sér, jú svo mætti
einnig skoða kirkjuna fyrst fólk á annað borð væri komið á
staðinn. Líklega er skýringin sú að Húsavíkurbær hefur aldrei
gert verulegt átak í að markaðssetja sig sem ferðamannabæ,
þrátt fyrir fallegan bæ, fagurt umhverfi og þá staðreynd að í
næsta nágrenni eru helstu náttúruperlur Norðurlands. Fyrir
tveimur árum hófu Húsvíkingar skipulegar hvalaskoðunarferðir
sem í dag eru helsta aðdráttarafl ferðamanna. Hvalaskoðun er
ekki eingöngu fyrir ferðamenn í skipulögðum ferðum heldur
fyrst og fremst fyrir þá sem ferðast á eigin vegum á eigin
farartæki eða með aimenningsfarartækjum.
Upplýsingamiðstöð
Eftir umræður við ferðamálafulltrúa Þingeyjasýslna og Ferða-
málafélag Húsavíkur, þar sem fram kom að upplýsingamiðstöð
fyrir ferðamenn vantaði sárlega, var ákveðið að gera tilraun og
reka upplýsingamiðstöð í bókasafninu. Fram að þeim tíma hafði
allur bærinn verið nokkurs konar upplýsingamiðstöð fyrir ferða-
menn því enginn einn aðili hafði þetta hlutverk með höndum og
að vonum voru misjafnar upplýsingar sem fólk fékk hverju
sinni.
Ekki þurfti að leggja í mikinn stofnkostnað til að koma upp-
lýsingamiðstöðinni fyrir. Breyta þurfti fimm hillustæðum til
þess að hægt væri að raða í þær bæklingum og öðru upp-
lýsingaefni sem starfseminni tilheyrði. Samskiptatæki eins og
sími, bréfsími og tölvupóstur voru til staðar. Aðstaða var handa
viðskiptavinum til þess að þeir gætu sest niður og blaðað í þeim
bæklingum sem Iágu frammi.
Fljótlega kom í ljós að síminn var stærsti kostnaðarliðurinn
því oft þurfti að hringja til að fá nánari upplýsingar um tíma-
setningar, gistimöguleika o.s.frv. Vegna innri aðstæðna í safninu
þurfti ekki að ráða aukastarfsmann sl. sumar og með því að gera
nýtt vaktaskipulag var hægt að manna bókasafnið sjö daga í
viku frá 1. júní til 31. ágúst og eini viðbótarkostnaður vegna
starfsmanna var vaktaálag um helgar. Á öðrum árstímum nægir
venjulegur opnunartími bókasafnsins. Sumarið 1997 þarf að
ráða starfsmann yfir háannatímann. Gert er ráð fyrir að árlegur
kostnaður verði um það bil 40.000 kr. á mánuði.
Upplýsingamiðstöðvar fyrir ferðamenn gegna mikilvægu
hlutverki hvað varðar dreifingu ferðamanna um landið og til að
dreifa álagi á viðkvæma náttúru landsins. Hlutverk þeirra er:
• Að veita þær upplýsingar sem ferðamaðurinn þarfnast til að
auðvelda sér ferðalagið.
• Að gera hagsmunaaðilum í ferðaþjónustu auðveldara um vik
að koma vöru sinni á framfæri.
Með fjölgun upplýsingamiðstöðva og jafnri dreifingu þeirra
um landið, fjölgar þeim sem notfæra sér þjónustuna. Þetta á
bæði við um fólk á heimaslóðum og þá sem vilja skipuleggja
ferðir sínar áður en lagt er af stað. Með virkari upplýsingum,
bæði þeim sem beðið er um og sem upplýsingaþjónustan kemur
á framfæri óumbeðin, er líklegra að ferðamaðurinn verði aðnjót-
andi reynslu sem hann hefði annars farið á mis við og fyrir
ferðaþjónustuaðila er oft um beinan fjárhagslegan ávinning að
ræða. Þess vegna er mikilvægt að sá sem veitir upplýsingar sé
ekki fjárhagslega háður þeim aðila sem selur hana. Með auknúm
upplýsingum til ferðamanna aukast líkurnar á vel heppnuðu fríi.
Rekstrarfyrirkomulag upplýsingamiðstöðva er mjög mismun-
andi, en á flestum stöðum standa sveitarfélögin að rekstri þeirra.
Miklar vangaveltur hafa orðið um á hvern hátt stöðvamar geti
treyst betur fjárhagslega afkomu sína og hefur þá helst verið
horft til umboðslauna fyrir bókanir og tekna af sölu póstkorta og
minjagripa. Ekki er þó hægt að treysta á að bókanir og sala geti
staðið straum af kostnaði við rekstur. Því er nauðsynlegt að
sveitarfélög og héraðsnefndir komi að rekstri þeirra. Lengi hefur
verið horft til þess að ríkið verði þátttakandi en hingað til hafa
ekki sést nein teikn á lofti um að sá aðili telji sér málið skylt.
Upplýsingaþjónusta fyrir ferðamenn á fyrst og fremst að taka
mið af þörfum ferðafólks og láta því í té upplýsingar sem þörf
er á án tillits til þeirra sem selja ferðamönnum þjónustu. Víðast
hvar eru upplýsingamiðstöðvar reknar í tengslum við aðra þjón-
ustu. Á þann hátt hefur verið hægt að samnýta húsnæði og
starfsmenn. í Þingeyjarsýslum eru allar upplýsingamið-
stöðvarnar reknar í tengslum við aðra starfsemi.
Húsavík: Bókasafn Suður-Þingeyinga (allt árið).
Mývatni: Gestastofa Náttúruvemdarráðs (sumarmánuðir).
Ásbyrgi: Þjónustumiðstöð þjóðgarðsins í Jökulsárgljúfmm
(sumarmánuðir).
Raufarhöfn: Hótel Norðurljós (allt árið).
f markmiðum Ferðamálaráðs um upplýsingamiðstöðvar hefur
verið gengið út frá þeirri forsendu að í hverjum landshluta sé ein
„móðurstöð", sem veiti upplýsingar á landsvísu og að auki
smærri stöðvar, sem veita svæðisbundnar upplýsingar. Reyndin
er þó allt önnur því fólk leitar oftast að upplýsingum um stærra
svæði en svæðisbundin upplýsingamiðstöð getur veitt, og því
veita flestar miðstöðvar upplýsingar á landsvísu.
Þjálfun starfsfólks
Nauðsynlegt er að starfsfólk sé vel þjálfað og vant að veita
upplýsingar. Þekki vel til náttúru Islands, staðhátta, dýralífs og
menningar- og efnahagslífs. Það ráði yfir þekkingu á ferða-
þjónustu bæði á þjónustusvæði upplýsingamiðstöðvarinnar og
utan þess. Starfsmenn þurfa að vera kunnugir því sem í boði er
á þjónustusvæðinu svo sem bátsferðum, skoðunarferðum,
útsýnisflugi, veiðisvæðum, söfnum, golfvöllum, sundstöðum og
svo framvegis. Jafnframt þarf starfsfólk að fylgjast vel með því
sem á döfinni er á viðkomandi landsvæði: tónleikum, útihátíð-
um, markaðsdögum og ýmsum uppákomum og koma þeim á
framfæri á réttan hátt. Vita hverju sinni hvernig ástand vega er
og hafa á takteinum veðurspá næstu daga. Starfsmenn þurfa
einnig að vera færir um að koma með ábendingar til ferða-
þjónustuaðila um það sem vantar eða betur má fara, svo sem
nýjungar, merkingar, gæði þjónustu, umhverfismál og fleira.
Ferðamenn á swnri sem vetri
Flestir ferðast yfir sumartímann og þurfa upplýsingamið-
stöðvar að vera opnar a.m.k. frá því í maí og fram í september.
Með samrekstri miðstöðva við heilsárs starfsemi eins og t.d.
46 BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997