Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 02.02.1952, Side 68

68
íslands að sumrinu, nema á hæðarbungum þeim, sem jök-
ull er á. Þó mun þetta ekki rannsakað. En þar sem klaki fer
úr jörðu að sumrinu, ætti kjarr eða skógur að geta þrifizt, ef
ekki vantar jarðveg fyrir ræturnar.
Aður en Island byggðist, átti jurtaríkið liér á landi enga
teljandi óvini, nerna ef vera kynni einhver skordýr. Jurtirn-
ar höfðu einnig haft langan tíma, fyrir bygging landsins, til
að leggja undir sig alla þá lífsmöguleika fyrir þær, sem á
landinu voru, og líkurnar eru þá fyrir því, að þær hafi gert
það. Þetta bendir til þess, að landið hljóti að hafa verið gróið
eins vítt og grös gátu gróið, og þakið kjarri eða skógi þar,
sem nægur eða hæfur jarðvegur var fyrir kjarr eða skóg.
En hverjum kemur þetta í hug nú, er hann rennir augun-
um yfir auðnir fjallanna og hálendisins? Menn eru orðnir
eyðileggingunni svo vanir frá fyrstu bernsku, að mönnum
finnst þetta eigi svo að vera, og þetta sé hið eðlilega ástand
landsins. Menn hrífast af fegurð og tign landslagsins og
syngja: „Þú bláfjallageimur með heiðjöklahring", en eygja
alls ekki þá hörmungarsögu, er liggur að baki þess, sem þeir
sjá með augum líkamans.
Meðan landið var vaxið skógi og kjarri, fólst í þessu það,
að landið allt var ræktað eins vítt og skógurinn eða kjarrið
óx. Ræktun var þetta eins fyrir því, þótt hún væri gerð af
náttúrunnar hendi. I þessari ræktun stóðu mikil auðæfi. Það
var til að höndla þetta hnoss, að landið var numið, eða rétt-
ara sagt: Það voru þessi auðæfi fyrst og fremst, sem gerðu
landið byggilegt í augum manna þeirrar aldar, þótt sjávar-
aflinn skipti einnig miklu máli þá. Það, hvernig byggðin var
sett, fram um sveitir og dali undir fjallshlíðum, en ekki í
þorp við sjóinn, þar sem lendingarskilyrði voru góð, tekur
af öll tvímæli um þetta, svo að þar þarf engra frekari vitna
við.
Lágvaxnir laufskógar (en einnig háir eikar- og beykiskóg-
ar) voru hin mestu auðæfi í fornöld og á miðöldum. Þeir