Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1962, Page 130

130
gegnum sig, en hindraði endurköstun hitageislanna £rá
jörðu. Af þessum ástæðum væri hitinn á jörðunni mjög háð-
ur kolsýrumagninu í gufuhvolfinu. Sveiflaðist það, yrðu
tilsvarandi hitasveiflur á jörðu. Taldist honum til, að ef
C02-magnið lækkaði um 55—62% frá því, sem það nú er,
mundi meðalhitinn á jörðinni lækka um 4—5° C, er nægði
til að hleypa ísöld af stokkunum.
Ymislegt gat orsakað slíkar sveiflur. Á vissum tímum hef-
ur mikið af kolefni (C) bundizt í kolum, olíu og kalki, er sí-
fellt verður til við skeljagerð sjávardýra og víða finnst í
mjög þykkum jarðlögum. Við stórkostleg eldgos, gat hins
vegar mikil kolsýra streymt úr iðrum jarðar upp í gufu-
hvolfið, og við aukinn hita í höfum og jarðvatni, losnaði
kolsýra úr samböndum og jókst þá magn hennar í andrúms-
loftinu, er aftur leiddi til aukins hita og svo koll af kolli.
Fylgjendur þessarar kenningar hafa jafnvel litið eldsneyt-
isbrennslu nútímans hýru auga, en við hana verður til mjög
mikið af C02, sem samlagast gufuhvolfinu. Þeir hafa jafn-
vel látið sér til hugar koma, að hlýnandi veðurfar síðustu
áratugina megi rekja til þessarar starfsemi.
Seinni tíma rannsóknir og útreikningar (Engström), hafa
þó sýnt, að þýðing kolsýrunnar við að binda sólarhitann er
ekki nándar nærri eins mikil og Arrhenius hugði. Aðrar
gastegundir, svo sem vatnsgufan, hafa þar miklu meiri á-
hrif og mun verða vikið að því síðar.
6. Eldgos. Vitað er að mikil öskugos, svo sem gosið á
Kratatá 26. ágúst 1883, geta fyllt gufuhvolfið af örsmáum
rykögnum, er geta sveimað þar árum saman og slævt skin
sólar. Hugsanlegt er, að langvarandi gostímabil af þessu
tagi, gætu spillt veðurfari á jörðinni um nokkurt árabil.
Rykagnirnar í loftinu endurvarpa geislum sólar út í geim-
inn, svo þeir ná ekki til jarðar óhindrað. Heldur er þó ó-
sennilegt, að áhrif þessa gætu orðið nægilega langvinn til
þess að valda verulegri jökulsöfnun, eða að slíkar hamfarir
hefðu endurtekið sig jafn oft og þurfti til þess að gera fjög-