Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1962, Page 136

136
höndum, er stuðlar að dropamyndun og regnfalli.
Til þess að vatnsgufan geti orðið að dropum og regni,
þarf smáagnir, sem droparnir geta safnast um, ryk, smá
krystalla eða brot úr atómum.
Nú er það svo, að í himingeimnum er mikið af slíkum
smáögnum og ekki sízt innan sólkerfis okkar. Mismikið er
þó af þeim og sums staðar geta oíðið víðáttumikil svæði,
þar sem þeirra gætir mjög mikið. Þegar jörðina ber inn
á slík svæði, dregur hún þessar agnir að sér. Þær stærstu,
sem ef til vill eru á stærð við matbaunir, falla með miklum
hraða í gegnum gufuhvolfið, glóðhitna, svo þær sýnast
draga glóandi rák á eftir sér og eyðast. Þetta nefnum við
stjömuhröp. Yfirgnæfandi hluti smáagnanna eru þó svo
örsmáar, að þær falla hægt, svífa um í gufuhvolfinu og
verða að kjörnum í regndropum. Verða með öðrum orðum
þess valdandi, að vatnsgufan í loftinu þéttist og fellur til
jarðar sem úrkoma. Það er alkunnugt, að stjörnuhröp eru
mistíð og virðast tiltölulega tíðust vissa daga á árinu. Þessu
veldur, að þá fer jörðin gegnum rykský eða belti, þar sem
urmull er af þessum smáögnum (Meteores). Jafnvel er tal-
ið, að eftirfarandi daga sé tiltölulega úrfellissamt.
Lendi jörðin nú að staðaldri eða mjög þétt í slíkum ryk-
skýjum, getur af því leitt, að vatnsgufa sú, er venjulega
dregur úr hitatapi jarðar, þéttist í regndropa venju fremur
og verði að úrfelli, svo af því leiði óeðlilega útgeislun frá
jörðinni og kælingu á yfirborði hennar. Hugsanlegt er, að
þetta ástand gæti orðið svo langvinnt, að af því hlytist
óvenjuleg íssöfnun í grend heimskautalandanna og á há-
lendi.
Hvaðan kemur þá þetta ryk og með hvaða hætti? Getur
það aukizt eða þorrið í sólkerfinu?
Sólkerfi okkar tilheyrir mesti sægur af stjörnum þeim, er
við nefnum halastjörnur (Cometer). Þær ganga umhverfis
sól í mjög löngum sporbaugum. Sumar eru tugi þúsunda
ára að renna braut sína, aðrar aðeins tugi ára. Mjög eru