Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1975, Page 78

ærnar beiða. Best hefur reynst að nota svampa, sem hafa
verið látnir soga í sig hormónaefni (progestagen), en eru
síðan þurrkaðir og geymast vel þannig. Tilraunir með notk-
un þeirra undanfarin þrjú ár í ær, veturgamlar og eldri, á
Hvanneyri og víðar, hafa gefið góða raun. Rúmum hálf-
um mánuði áður en ráðgert er, að ærin fái fang, er svamp-
inum komið fyrir innarlega í skeið ærinnar með þar til
gerðri pípu. Hormónarnir úr svampinum leysast síðan upp,
sogast í gegn um slímhúðina og valda stöðvun á egglosi og
beiðsli ærinnar. Ur svampinum hangir spotti út um fæðing-
aropið, en að tveimur vikum liðnum eru svamparnir dregn-
ri samtímis úr öllum ánum, og beiða þær að jafnaði tveim-
ur sólarhringum síðar. Þá er hleypt til þeirra eða þær sædd-
ar. Svampar þessir (Veramix) virðast henta vel til notkun-
ar í íslenskar ær, og lítið hefur verið um að þeir tapist úr
þeim eða um 3%. Ekki hefur orðið vart neinna óæskilegra
áhrifa á þrif og frjósemi ánna, en í því sambandi má geta
þess, að á Hvanneyri hafa svampar verið settir í margar ær
tvö ár og í nokkrar ær þrjú ár í röð. Bæði fangprósenta og
frjósemi hefur verið svipuð í samstilltum ám og samanburð-
ar ám, sem ekki hafa fengið svampa, hvort sem hleypt er til
ánna eða þær sæddar.
Einkum hefur verið lögð áhersla á að rannsaka notkun
svampanna í sambandi við sæðingar, og í þeim tilgangi
voru gerðar dreifðar tilraunir á sjö búum í Borgarfirði og
þrem búum í Eyjafirði á fengitíma 1974. Að meðaltali festu
65% samstilltu ánna og 61% samanburðaránna fang við
sæðingu. Innan búa var lítill mismunur á milli samstilltra-
og samanburðaráa, en breytileiki á milli búa var frá tæp-
lega 50 upp í rúmlega 80%. Þetta svipar til þess árangurs,
sem að jafnaði næst við sauðfjársæðingar hérlendis. Meðal-
frjósemi (fædd lömb) var 1,54 lömb á hverja samstilla á og
1,57 á hverja samanburðará. í flestum tilvikum var breyti-
leiki á frjósemi lítill innan búa, en nokkur breytileiki var
á milli búa eins og almennt gerist. Vanhöld voru lítil á án-
um og innan eðlilegra marka fyrir viðkomandi bú. Ekki
varð vart neikvæðra áhrifa á þrif ánna, og er það í samræmi
82