Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1975, Side 98

Þegar austfirzka skáldið Gunnar Gunnarsson var 75 ára
átti Ríkisútvarpið tal við hann að kvöldi afmælisdagsins.
Sagði hann þá að margir undruðust og skildu raunar ekki
— og átti hann þá við erlenda menn stærri þjóða og stór-
þjóða, — hvernig um 200 þúsundir íslendinga færu að því
að halda uppi þjóðfélagi, — frjálsu sjálfstæðu menningar-
þjóðfélagi. Og Gunnar bætti við: Þetta er ekki hægt. En
samt gerum við það. Þetta samtal er síðan greipt djúpt í
minni mitt. Ég sé ekki betur, en að Gunnar skáld frá Skriðu-
klaustri, — þessi lífsreyndi, sérlundaði og spakvitri skáld-
bóndi — hafi steindrepið í einni setningu tízkulega tildur-
öpun — sem kölluð er: Hagkvœmni stœrðarinnar.
Höfundur trúarbragða okkar, sem Nýjatestamenntið seg-
ir frá, útskýrði kenningar sínar með dæmisögum. Einu sinni
sagði hann sögu af mustarðskorninu, sem var öllum fræjum
smærra. Það var frumögn að stóru tré. En á smæðinni vakti
hann athygli.
Frægt er, að í upphafi tuttugustu aldar áttum við íslend-
ingar hóp úrvalsskálda, líka fyrr og síðar. En í tvo þeirra
vildi ég vitna: Einar Benediktsson og Matthías Jockumsson.
Báðir voru andans risar. Einar var kraftmaðurinn í umbót-
um ytri gæða. í stórfenglegu kvæði um Dettifoss segir hann:
„Hve mætti bæta lands og lýðs vors kjör
að leggja á bogastreng þinn kraftsins ör —
að nota máttinn rétt í hrapsins hæðum
svo hafinn yrði í veldi fallsins skör.“
Og síðar: „Búning hitans smíða úr jökuls klæðum.“ Hér
talar andi verkfræðingsins, tæknimannsins, sem sér ævin-
týralega möguleika til að bylta fátækt sinnar þjóðar í vél.
Velmegun með því að beizla auðlegð orkunnar í æðum
landsins. Einar átti fleiri hliðar, skildi órofa gildi anda og
efnis, en þessar sýnir, verklegar framkvæmdir virðast mér
sterk einkenni Einars.
En Matthías kveður einnig um Dettifoss. í niðurlagi 1.
erindis segir hann: „Undrast þig minn andi, almættisins
102