Frjáls verslun - 01.10.1996, Blaðsíða 54

HVERS VEGNA
Sala á hlutabréfum tekurjafnan mikinn fjörkipþ síóustu daga ársins. Hér koma
pamaður í hlutabréfum er til-
tölulega ungur hér á landi. Það
eru ekki nema rúmlega 10 ár
frá því að Eimskipafélagið bauð hluta-
bréf til hluthafa á genginu 1 og það
seldist ekki allt. Gengið á hlutabréf-
um Eimskipafélagsins er, þegar þessi
greiner skrifuð, 7,05ogþarfyrirutan
hafa hluthafar fengið arðgreiðslur og
jöfnunarhlutabréf á þessu tímabili.
Sagan er því ekki löng hér á landi.
HLUTABRÉF HAFA HÆKKAÐ MEIRA
Reynslan af erlendum verðbréfa-
mörkuðum er dálítið á einn veg. Ef
tekið er fyrir 10 ára tfrnabil í Bretlandi
og Bandaríkjunum eftir stríðslok,
hvaða tönabil sem er, jafnvel að með-
töldu hruninu 1987, þá hafa hlutabréf
ávaxtast meira en ríkisskuldabréf á
sama tönabili. Þetta gefur það til
kynna að þegar til lengri tfrna er litið
þá ávaxtast fé, sem sett er í hluta-
bréf, betur en fé sem sett er í ríkis-
skuldabréf. Ef styttri túnabil em
skoðuð þá er það ýmist hvort hluta-
bréf eða ríkisskuldabréf hafa ávaxtast
betur. Á tfrnabilinu frá 1919 til 1987 í
Bretlandi, en leiðin þar lá fremur nið-
ur á við á þessu tönabili, þá gáfu hluta-
bréf að meðaltali 14,4% ávöxtun á ári
en skuldabréf að meðaltali 6,1%.
Verðbólga á þessu tönabili var 4,4%
að meðaltali á ári. Sveiflumar á hluta-
bréfamörkuðum voru þó yfirleitt
helmingi meiri en á skuldabréfamörk-
uðum á sama tönabili. En allt bendir
þó til þess að hlutabréf séu betri kost-
ur en skuldabréf þegar til lengri töna
er litið.
SKATTAAFSLÁTTURINN
Skattaafslátturinn hefur freistað
margra. Við kaup á hlutabréfum að
upphæð 129.900 krónur koma
TEXTI: TÓMAS ÖRN KRISTINSSON MYNDIR:
103.920 krónur til frádráttar tekjum
hjá einstaklingi en tvöfalt meira hjá
hjónum. Þó að þetta sé auðvitað hið
besta mál þá bendir ýmislegt til þess
að þessi tíð sé að líða undir lok. Fjár-
málaráðherra lagði til á þingi nýverið
að skattaafslátturiim yrði afnuminn
frá og með næsta ári. Þegar þetta er
skrifað er ekki fyllilega ljóst hvort af-
nám skattaafsláttarins nær til þeirra
sem keypt hafa hlutabréf vegna fram-
tíðar skattaafsláttar, eins og heimilt
var samkvæmt lögum. Þótt skattaaf-
slátturinn verði afnuminn eru hluta-
bréf þó eftir sem áður með betri íjár-
festingarkostum á verðbréfamark-
aðnum. Hækkunin á þessu ári er þó
líkust ævintýri og ekki er hægt að
álykta sem svo að hún haldi áfram til
lengri töna með þessum hætti.
MARKMIBIN MEÐ KAUPUM
Þegar þú ákveður að kaupa verð-
bréf þarftu að huga að nokkrum atrið-
um.
1. Settu þér markmið um hve mikið
á að kaupa, hvaða ávöxtun þú vilt
fá af fjárfestingunni og hversu
lengi þú hyggst eiga verðbréfin.
2. Hlutabréf eru áhættuíjárfesting;
verð hlutabréfa sveiflast eftir
markaðsaðstæðum og getur
þess vegna farið lægra en það
verð sem þú borgaðir fyrir bréf-
in. Eöinig er hugsanlegt að hluta-
félag verði gjaldþrota og þú tapfr
öllu sem þú lagðir í þau.
3. Hlutabréf ætti að skoða sem
langtímafjárfestingu; ekki horfa
til skamms töna, ætlaðu þér
a.m.k. 5 ár til að hagnast - helst
lengri tfrna. Það geta komið
tækifæri þar sem það borgar sig
að selja bréfin og hægt er að
GEIR ÓLAFSS0N
hagnast verulega en ekki gefa
þér fyrirfram að svo verði.
4. Ef þú ætlar að spara fyrir bíl sem
þú ætlar að eignast eftfr hálft ár,
ekki kaupa hlutabréf, kauptu
frekar skuldabréf eða bréf verð-
bréfasjóða. Verð hlutabréfs get-
ur auðveldlega lækkað á hálfu
ári.
5. Fylgstu með því sem er að ger-
ast á markaðnum. Ef þú hefur
ekki gaman af því að fylgjast með
hvemig þöiu hlutafélagi gengur
þá ættfrðu líklega að fjárfesta í
einhverju öðru.
6. Gríptu tækifærin þegar þau gef-
ast. Ef hlutabréf hefur hækkað í
verði og þú telur þig geta hagnast
vel á sölu, seldu þá endilega. Það
er hugsanlegt að verðið eigi eftir
að hækka enn frekar en það er
ekki ólíklegt að það eigi eftir að
lækka. Ef þú er ánægð/ur með
hagnaðinn vertu þá ekki að gráta
það þótt þau hafi hækkað eitt-
hvað eftir að þú seldir, vertu bara
ánægð/ur. Það hefur enginn farið
á höfuðið af því að losa um hluta-
bréf með hagnaði.
7. Vertu þolinmóð/ur. Ekki taka
það nærri þér þótt verðið falli ef
fyrirtækið er traust þá mun það
snúast þér í hag á ný.
8. Skattur á fjármagnstekjur er 10%
og hann þarf að borga af sölu-
hagnaði hlutabréfa. Efþúkeyptir
hlutabréf á genginu 2 og seldir á
genginu 4 þá borgar þú 20 aura í
skatt af söluhagnaði af hverri
krónu nafnverðs.
9. Ef þú ætlar að spara lágar upp-
hæðir, kauptu þá frekar í hluta-
bréfasjóði því hann dreifir fjár-
festingunni. Þú verður lítið var
við að verð í einu félagi lækki
54