Frjáls verslun - 01.10.1996, Blaðsíða 56

HVERNIG fl AÐ META
VERB HLUTflBRÉFA?
at á verðgildi hlutabréfa er
blanda vísinda og innsæis.
Grunnreglan er „kauptu á
lágu verði og seldu á háu verði“.
Vandinn er sá að vita hvenær verðið
er lágt og hvenær það er hátt. Til að
meta þetta hafa menn sfðustu ár-
hundruðin (viðskipti í kauphöllinni í
New York hafa farið ffam í rúmlega
200 ár) reynt að finna út einhverjar
leiðir að þessu marki. Leiðimar
eru orðnar ansi margar og reynd-
in er sú að það virðist ekki vera
nein ein leið sem stenst öll próf.
Aðferðarfræðunum hefur verið
skipt í tvennt, sk. tæknilega
greiningu og grunngreiningu.
TÆKNILEG GREINING
Lengi vel voru línurit og lestur
þeirra álitinn besti kosturinn. Þá voru
menn búnir að liggja lengi yfir sögu-
legum gögnum og reyndu að lesa úr
gröfuniun einhverjar reglur um það
hvemig hlutabréfamarkaðurinn hegð-
aði sér. Hér fyrir neðan em nokkur
dæmi um slíkar reglur. í gröfum em
sk. toppar og botnar.
Ef verð á hlutabréfi hefur almennt
farið hækkandi á að selja þegar farið
er neðar en næsti botn á undan (B).
Verð er talið hafa náð lágmarki
ef næsti botn er hærri en sá sem
fyrir var og þegar farið er yfir
toppinn á milli (C) ætti að kaupa
(D).
Ef verð hefur sveiflast á
þröngu bili í langan tíma á að selja
þegar verðið fer niður fyrir þetta bil
en kaupa ef verð fer upp fyrir bilið,
sbr.mynd.
Reglumar em miklu fleiri en þær
sem hér em sýndar. Reynslan af
þessari tækni er umdeild. Sumir trúa
á þetta og haga sér samkvæmt því.
TEXTI: TÓMAS ÖRN KRISTINSSON
En almennt hefur þessi tækni verið á
undanhaldi.
GRUNNGREINING
Hin leiðin felst í skoðun á reikning-
um hlutafélaganna, mati á stjómend-
um og hagstærðum. Grundvallarhug-
takið í þessum kenningum er það að
verðið, sem á að greiða fyrir hluta-
bréf, sé núvirði framtíðar arð-
greiðslna. Þá setur fjárfestirinn sér
einhverja ávöxtunarkröfu og núvirðir
arðgreiðslur sem væntanlegar em í
framtíðinni. Gallinn við þessa aðferð
er aðaUega sá að erfitt er að sjá fyrir
hveijar arðgreiðslumar verða í fram-
tíðinni. Það veldur vandræðum, sér-
staklega hér á landi að skattaleg áhrif
valda því að arðgreiðslur em ekki
endilega réttlætanlegur mælikvarði á
arðsemi fyrirtækisins. Því er rétt að
nota hagnað í stað arðgreiðslna.
Það, sem aðallega er horft á í verð-
mati, er: Eigið fé, upplausnarvirði,
hlutfall skulda á móti eigin fé, lausa-
íjárhlutfall, handbært fé frá rekstri og
síðan ýmis hlutföll tengd markaðs-
verði svo sem A/V hlutfallið, L/I hlut-
fallið (Q hlufall) og V/H hlutfallið. Hér
verður farið lauslega yfir hlutföllin
sem tengjast markaðsverði. Þessi
hlutföll em reiknuð út daglega af
Verðbréfaþingi íslands og birt opin-
berlega, t.d. í Morgunblaðinu.
A/V HLUTFALLIÐ (ARÐUR/VERÐ)
Þetta hlutfall er stundum kallað
raunarður því það sýnir hver arð-
greiðslan var í hlutfalli af markaðs-
verði en ekki nafnverði. 10% arður í
fyrirtæki, sem hefur verðið 1, er 10%
arðsemi fyrir eigandann. En 10%
arður í fyrirtæki, sem hefur verð-
ið 2, er einungis 5% arðsemi fyrir
eigandann. A/V hlutfallið segir tii
um það hvemig eigandi hlutabréf-
anna fær greidda vexti af því fjár-
magni sem hann lagði í fyrirtækið.
En þar sem hagnaður er yfirleitt ekki
allur greiddur út sem arður þarf einn-
ig að skoða fleiri hluti. Þar er L/I efst á
blaði.
L/l HLUTFALLIÐ (LOKAVIRÐI/INNRA
VIRÐI, „Q-HLUTFALLIÐ")
Þetta hlutfall segir til um mat mark-
aðarins á fyrirtækinu sem hlutfall af
reiknuðu virði þess samkvæmt bók-
haldi. Ef hlutfallið er 1 þá álítur mark-
aðurinn að fyrirtækið sé einungis
þess virði sem eignir að frátöldum
skuldum segja til um. Þar með er
markaðurinn að segja að framtíð-
artekjur fyrirtækisins séu það litl-
ar að þær skipti engu máli. En ef
L/I hlutfallið er 2 þá segir markað-
urinn að framtíðartekjur geri
fyrirtækið helmingi verðmeira en
bókfært verð þess segir til um.
V/H HLUTFALLIÐ (VERÐ/HAGNAÐI)
V/H hlutfallið getur sagt til um hvað
langan tíma það tekur fyrirtækið mið-
að við hagnað að greiða upp það verð
sem er á hlutabréfunum.
56