Frjáls verslun - 01.07.2000, Blaðsíða 57

Greinarhöfundur, Arni Hardarson, hdl., forstöðumaður skatta- og lögfrœðisviðs
Deloitte & Touche: „Sú regla skattalaga að söluhagnaður hlutabréfa sé skattlagður
öðruvísi en allar aðrar fjármagnstekjur hefur því einungis leitt til þess að tekjur rík-
issjóðs eru lægri en annars hefði verið. “ FV-mynd: Geir Ólafsson.
grannaeftirlit, sem hvatt er til með lögbundinni birt-
ingu álagningarskrár, einföldun skattskila, erfða-
mál, lágmörkun eignarskatta eða frestun/lágmörk-
un á greiðslu tekjuskalts. Algengasta ástæðan er
sjálfsagt sú síðastnefnda, þ.e. frestun eða lágmörk-
un viðkomandi á greiðslu tekjuskatts hérlendis.
Þetta skýrist af því að söluhagnaður einstaklinga
af hlutabréfum umfram 3,2 milljónir (helmingi
meira hjá hjónum og fólki í sambúð) skattleggst
með tekjuskatti en ekki fjármagnstekjuskatti, sem
þýðir stökk úr 10% skatti í 38% og í flestum tilvikum
45% skatt, þ.e. hátekjuskatt, ef ákvæði 7. mgr. 17. gr.
laga nr. 75/1981 er ekki nýtt. Þar kemur fram varð-
andi skattskyldu einstaklinga á söluhagnaði af
hlutabréfum að kaupi hann önnur hlutabréf í stað
hinna seldu innan tveggja ára færist söluhagnaður-
inn til lækkunar á kaupverði nýju bréfanna. Einstak-
lingurinn þarf því að finna nýtt hlutafélag til að ijár-
festa í ef hann vill lágmarka og fresta skattgreiðslu
af söluhagnaðinum og greiða þannig skatt sem er
nær 10% í stað 45%. Ráða má af lögskýringargögn-
um, þ.á m. umræðum á Alþingi, að ákvæði um frest-
un skattlagningar og skilyrði um endurfjárfestingu
hafi upphaflega verið sett til þess að hvetja einstak-
linga til áframhaldandi sparnaðar og til þess að örva
fjárfestingu í atvinnulífi hérlendis. Ekki er hins veg-
ar sérstaklega tekið fram í lagaákvæðinu að Qárfest-
ingin verði að vera í íslensku hlutafélagi.
Svar rikisskattstjóra Til þess að koma í veg fyr-
ir misnotkun á reglunni og sannreyna túlkun
hennar var ríkisskattstjóra send skrifleg fyrir-
spurn þar sem óskað var svars við því hvort fjár-
festing einstaklinga í erlendum félögum félli undir
regluna. Þessu svaraði rikisskattstjóri í bréfi sínu,
dags. 5. september 1996, en þar segir:
„Ekki skiptir máli frá hvaða ríki hin erlendu
hlutabréf eru en áskilja verður að um sé að ræða
hlutabréf sem falla að almennum viðskiptareglum
sem um slík bréf gilda.“
Þetta er skilyrði sem á við um hlutafélög nánast hvar sem er
í heiminum, enda um að ræða reglu er lýsir einu af einkennum
hlutafélaga, þ.e. að hlutir í félaginu geti gengið kaupum og söl-
um og að almennar viðskiptabréfareglur gildi um viðskipti með
hlutabréf í félaginu. Þegar einstaklingurinn með söluhagnaðinn
ákveður að nýta sér lramangreinda heimild tekjuskattslaga um
endurljárfestingu í hlutabréfum liggur beinast við að kanna hvar
hagstæðast er fýrir hann að fjárfesta.
ur ekki í hyggju að selja heldur fer frekari ijárfesting einstak-
lingsins fram í gegnum félagið, sem greiðir síðan eigendum
sínum arð af fjárfestingunni. Skattalega hagræðið hér er sú
regla íslenskra skattalaga að ekki er um að ræða þak á öðrum
fjármagnstekjum en söluhagnaði hlutabréfa. Þannig er sama
hversu mikinn arð hluthafinn fær greiddan, hann er allur skatt-
lagður með 10% ijármagnstekjuskatti. Samkvæmt íslenskum
skattalögum er því að þessu leyti hagstæðara að fá ijár-
magnstekjur í formi arðs en söluhagnaðar.
Fjárfestar laðaðir að Mörg ríki hafa sett skattareglur sem
miða að því að laða að slíka fjárfesta og felast þessar reglur, í
sem einföldustu máli, m.a. í því að undanþiggja eignarhaldsfé-
lög tekjuskatti af söluhagnaði og mótteknum arði og heimila
útgreiðslu arðs án afdreginnar staðgreiðslu. Með því að ijár-
festa í slíku félagi hefur hinn íslenski ijárfestir því fullnægt skil-
yrðum skattalaga um fjárfestingu í lilutafélagi og greiðir því
einungis ijármagnstekjuskatt af 3,2 milljónum króna eða um
320 þúsund krónur og verður ekki skattskyldur frekar af sölu-
hagnaði sínum fyrr en við sölu á hlulabréfunum í liinu erlenda
félagi. Það eru hins vegar hlutabréf sem einstaklingurinn hef-
Siðferðislega rangt? En er þetta að einhverju leyti siðferð-
islega rangt hjá þeim aðila er ákveður að skipa ijármálum sín-
um með þessum hætti og leitast þannig við að lágmarka þann
skatt er hann greiðir? Er að einhverju leyti verið að fara fram
hjá þeim reglum er hér á landi gilda?
Allir ættu að vera sammála um að hverjum manni ber að
greiða til hins opinbera það sem lög og reglur landsins kveða
á um, burtséð frá því hvort þessar reglur séu í öllum tilvikum
íyllilega réttlátar. Um leið ættu allir að vera sammála um að
skattþegnar landsins eiga ekki að greiða meira í skatt en þess-
ar sömu reglur kveða á um. Þannig er í fyllsta máta eðlilegt að
57