Fregnir - 01.03.2004, Blaðsíða 39

Fregnir. Fréttabréf Upplýsingar - Félags bókasafns- og upplýsingafrœða
spilunartækin. Til dæmis er handhægt fyrir nemanda með dyslexíu að nota skjáinn
þegar ferðast er um bókina út frá efnisyfirliti. Þá getur námsmaður merkt staði í bók-
inni, skrifað inn sínar eigin glósur og minnispunkta sem hann getur geymt til seinni
nota.
Lesandinn ákveður sjálfur lestrarhraðann við afspilun bókar. Flýta má lestri í köfl-
um sem einungis skal rennt yfír og hægja á eftir þörfum.
Daisy formið býður upp á að hafa allan texta bókarinnar með á tölvutæku formi og
þar með birtanlegan á skjá. Það getur t.d. haft kosti fyrir fólk með dyslexíu sem er að
þjálfa sig í lestri.
Daisy þjónusta Blindrabókasafns
Framhaldsskólanemendur með dyslexíu eru sem fyrr segir fjölmennur lánþegahópur í
Blindrabókasafni.
Á síðasta ári þjónaði Blindrabókasafn um 700 námsmönnum með dyslexíu. Safnið
les inn 40-50 titla námsbóka árlega að beiðni nemenda og er það um þriðjungur af
innlesnu efni í safninu.
Útlán bóka á Daisy formi einskorðast enn við námsbækumar enda þótt allar upp-
tökur í safninu séu nú á þessu stafræna formi. Af 896 bókum sem framleiddar hafa
verið fyrir námsfólk em 115 á Daisy.
Enn sem komið er er því stór hluti námsbókaútlána í safninu á snældum. Nokkrar
snældubækur, sem t.d. eru lesnar í bókmenntum í mörgum skólum samtímis, og lang-
ar námsbækur, sem hafa á sínum tíma verið lesnar á snældur, hafa nú verið yfirfærðar
á Daisy disk, til hagræðis fyrir alla aðila.
Á árinu 2003 voru 2824 útlán námsbóka í Blindrabókasafni, þar af vom 800 útlán
Daisy bóka. Við sjáum fram á að um nokkurt skeið verði bæði lánaðar snældur og
Daisy diskar til námsmanna, en diskamir munu síga á og að síðustu verða einráðir.
Útlán til annarra lánþega en námsmanna em nær eingöngu hljóðbækur á snældum.
Daisy framleiðslan — breyttir vinnuhœttir
Daisy bækur em ekki einungis stórt framfararspor fyrir lesandann. Blindrabókasafn
sér fram á mun öflugri og markvissari framleiðslu betri hljóðbóka en áður.
Undirbúningur starfsmanna að lestri Daisy bókar er töluverður og getur verið tíma-
frekur. Innlesturinn er ömggari að því leyti að þægilegt er að leiðrétta eða skjóta inn í
textann. Ef bók hefur verið endurútgefín má nota það sem óbreytt er í gömlu útgáf-
unni og skjóta inn í breytingum.
Fjölföldun yfír á diska gerist hratt miðað við að keyra snældumar. Daisy bók tekur
aðeins einn disk og því er um mun ódýrari og hraðvirkari framleiðslu að ræða. Þetta
þýðir til dæmis að mun auðveldara er að framleiða viðbótareintak af lesinni bók sem
leiðir til þess að óskum lánþega verður betur mætt.
Daisy formið - fjölþjóðlegur staðall
Lítið sænskt fyrirtæki, Labyrinten, hóf þróun hugbúnaðarins árið 1988. Þá vom þarfír
blindra og sjónskertra sérstaklega hafðar í huga enda var farið af stað með verkefnið
að undirlagi ungs, blinds manns, sem varpaði fram þeirri spumingu, hvort tölvutæknin
byði ekki upp á stafrænar námsbækur sem hann gæti spilað með venjulegum tölvu-
búnaði. Þróunarstarfi var hmndið af stað og í dag er Daisy fjölþjóðlegt þróunarverk-
efni. Heimasíða samtakanna er á www.daisv.org.
Framtíðin
Markmið Blindrabókasafns er að allur bókakostur safnsins verði á Daisy formi. Ymis-
legt þarf að koma til áður en við komumst svo langt:
29. árg. - 1. tbl. 2004 - bls. 39