Morgunblaðið - 13.01.2001, Blaðsíða 60

MINNINGAR
60 LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
þessum efnum og lífshlaupið allt er
einstakt afrek.
Eiginkona Þorsteins var Ásdís
Jesdóttir frá Vestmannaeyjum og
eignuðust þau tíu börn. Ásdís lést á
sl. ári. Með þeim hjónum og börn-
unum og fjölskyldum þeirra var mik-
ill kærleikur.
Við Hjördís og Árni kveðjum góð-
an vin og vottum systkinunum og
fjölskyldum þeirra samúð okkar og
biðjum þeim blessunar Guðs.
Árni Guðmundsson.
Þorsteinn Einarsson, fyrrv.
íþróttafulltrúi ríkisins,er látinn á ní-
tugasta aldursári. Með Þorsteini er
fallinn einn gagnmerkasti leiðtogi og
brautryðjandi íþrótta- og æskulýðs-
starfs á Íslandi á liðinni öld.
Á það jafnt við um skipulagsmál
innan íþróttahreyfingarinnar, skóla-
íþróttir og önnur íþróttaleg sam-
skipti af hálfu opinberra aðila sem og
uppbyggingu íþróttamannvirkja og
félagsheimila um land allt og er þá
fátt eitt upptalið sem Þorsteinn lét
sig varða og kom að á sinni löngu
starfsævi.
Þorsteinn Einarsson var fæddur í
Reykjavík 23. nóv. 1911, sonur
hjónanna Einars Þórðarsonar og
Guðríðar Eiríksdóttur.
Eftir stúdentspróf flutti hann til
Vestmannaeyja og gerðist þar kenn-
ari við Gagnfræðaskólann. Þá varð
hann fljótlega umsvifamikill á sviði
íþrótta- og félagsstarfs og vakti strax
athygli fyrir vasklega framgöngu og
glæsibrag. Eiginkona Þorsteins var
Ásdís Guðbjörg Jesdóttir, en hún lést
á síðasta ári. Þau eignuðust tíu börn.
Með tilkomu íþróttalaga, var Þor-
steinn ráðinn íþróttafulltrúi ríkisins
1941 og gegndi því starfi óslitið í 40
ár. Á þessu tímabili varð algjör bylt-
ing varðandi framvindu þeirra mála
sem áður er getið og Þorsteinn hafði
meira og minna forystu um, á það
jafnt við um höfuðborgarsvæðið sem
og hinar dreifðu byggðir landsins.
Við sem nutum þeirra forréttinda að
vinna með honum lengri eða
skemmri tíma bárum lotningarfulla
virðingu og traust til hans þótt við
værum ekki alltaf sammála honum
um alla hluti.
Okkar í milli var hann stundum
kallaður „sonur Íslands“ og okkur
fannst hann bera það nafn að verð-
leikum sem persóna og vegna þeirra
háleitu hugsjóna sem hann barðist
fyrir.
Leiðir okkar Þorsteins lágu saman
í Íþróttaskóla Sigurðar Greipssonar
veturinn 1945, þegar ég var þar nem-
andi aðeins 14 ára gamall. Þessir
miklu leiðtogar, Sigurður og Þor-
steinn, áttu síðan eftir að verða mikl-
ir örlagavaldar í mínu lífi, góðir sam-
starfsmenn og vinir sem ég á mikið
að þakka. Þegar ég var 16 ára sendi
Þorsteinn mig til að kenna skóla-
börnum sund í Stóra-Ási í Borgar-
firði og segja má að óslitið frá þeim
tíma höfum við verið góðir vinir og
samstarfsmenn á vettvangi íþrótta-
og félagsstarfs og margs að minnast í
þeim efnum.
Á tíu ára tímabili, 1969–1979, þeg-
ar undirritaður var form. UMFÍ, átt-
um við oft samleið í heimsóknum
okkar út á land og til erindreksturs
og leiðbeiningar okkar félögum þar. Í
því sambandi vil ég einnig nefna vin
okkar og samstarfsmann Gísla Hall-
dórsson, arkitekt og fyrrv. forseta
ÍSÍ. Þegar íþróttasaga Íslands kem-
ur út hygg ég að þeirra félaga Þor-
steins og Gísla verði getið á verðugan
og viðeigandi hátt, fyrir samstarf
þeirra að uppbyggingu og hönnun
íþróttamannvirkja og félagsheimila
um land allt. Að mínu mati er sú
mikla uppbygging mesti og besti
stuðningur sem landsbyggðinni hef-
ur hlotnast frá opinberum aðilum á
sögulegum tíma, vegna þeirra
styrkja sem komu frá Íþróttasjóði og
Félagsheimilasjóði. Í embættistíð
Þorsteins vakti það jafnan athygli
mína að hvar sem hann fór mætti
hann sem sívinnandi leiðsagnaraðili
og átti það jafnt við um íþrótta- og
félagsstarf sem og uppbyggigu
mannvirkja og rekstur þeirra. Hann
fór jafnan akandi á sínum einkabíl og
hygg ég að hann hafi gert það til þess
að geta stoppað sem víðast því Þor-
steinn var mikill náttúruunnandi og
raunar um margt vísindamaður á því
sviði, gaf m.a. út bækur um fugla. Á
þessum ferðum þurfti Þorsteinn líka
víða að koma og veit ég að frá þessum
árum á hann marga vini og kunn-
ingja sem þá voru að hasla sér völl
sem umsjónarmenn og rekstraraðil-
ar íþróttamannvirkja og félagsheim-
ila og ekki var fátítt að sjá Þorstein
kominn í vinnugalla til þess að að-
stoða á þessum stöðum. Þá munu
þakklátir íþróttakennarar og nem-
endur í skólastarfi á öllum stigum
minnast hans sem og nemendur
Íþróttakennaraskóla Íslands á Laug-
arvatni og Íþróttaskólans í Haukadal
sem árlega nutu leiðsagnar þessa
dáða leiðtoga í námi sínu í skólunum.
Árið 1997 áttum við Þorsteinn o.fl.
samstarf um útgáfu bókar um
Haukadalsskólann og Sigurð Greips-
son, bónda og skólastjóra í Haukadal.
Á efri árum stóð Þorsteinn að
félgsstofnun „Áhugafólks um íþróttir
aldraðra“ ásamt Guðrúnu Nílsen,
íþróttakennara og fl.
Félagið starfar nú af miklum krafti
við leiðsögn og útbreiðslu á íþróttum
fyrir aldraða. Við fráfall Þorsteins
verður manni hugsað til fræði-
mennsku hans og skrifa sem ég hygg
að þeki skrifborð hans og hillur þeg-
ar hann kveður.
Persónulega trúi ég því að hann
hafi unnið að ritun á Íþróttasögu Ís-
lands, sögu Íþróttakennarskólans á
Laugarvatni og jafnvel fangbragða-
sögu heimsins að svo miklu leyti sem
honum vannst tími til slíkra rann-
sókna nú á efri árum. Eitt er víst að
Glímusaga Íslands liggur á borði
hans, fullbúin til prentunar, eftir ára-
tuga vinnslu á sögulegum, vísinda-
legum og félagslegum grunni, sem ég
þori að fullyrða að enginn hefði getað
gert betur. Nú er það verkefni
íþróttahreyfingarinnar og allra vina
og velunnara þessa dáða leiðtoga að
heiðra minningu Þorsteins með því
að koma þessu verki í útgáfu sem
fyrst undir forystu Glímusambands
Íslands, þar við liggur heiður okkar.
Undirritaður þakkar samfylgdina við
góðan félaga og samstarfsmann og
sendum við hjónin aðstandendum öll-
um innilegar samúðarkveðjur.
Hafsteinn Þorvaldsson,
fyrrv. form. UMFÍ.
Kveðja frá Félagi áhugafólks
um íþróttir aldraðra
Afreksmaður við íþróttahreyfingu
og líkamsmennt Íslendinga sl. 60 ár
er kvaddur með virðingu og mikilli
þökk. Þegar litið er til lífshlaups Þor-
steins, væri það metnaðarfullt áform
að seilast með tærnar í nánd við hæl-
för hans. Hann markaði djúp spor í
leikvang og líf íslenskrar æsku. Hann
skipulagði og stóð vörð um menntun
íþróttakennara. Hann færði háleit
markmið íþróttalaga frá 1940 til
framkvæmda og fylgdi því verkefni
eftir til hins ýtrasta. Þar var aldrei
hvikað frá réttri stefnu æsku lands-
ins til heilla. Þeirri staðfestu hélt
hann til síðustu stunda.
Að loknu opinberu starfi sem
íþróttafulltrúi ríkisins beitti hann
sér, ásamt góðum félögum 1985, fyrir
stofnun Félags áhugafólks um íþrótt-
ir aldraðra, þar fann þessi hópur
óplægðan akur. Þorsteinn vann að
þessu áhugamáli á margan hátt.
Reynsla Þorsteins var mikilvæg.
Markmiðið var að aldraðir fengju
notið ánægju af hollri og hófsamri
iðkun íþrótta og leikja er hentuðu
aldri, áhuga og líkamsfærni hvers og
eins.
Af mikilli ánægju, í minningu Þor-
steins, munum við eftir megni halda
því starfi áfram félögum okkar og
jafnöldrum til heilsubótar og gleði.
Með virðingu og þökk og samúð til
aðstandenda.
Fyrir hönd F.Á.Í.A.,
Guðrún Nílsen,
Hjörtur Þórarinsson.
Mér er nær að halda, að ekki hefði
skipt máli, hvaða starfi hinn ágæti
látni og kunni borgari hefði gegnt í
lífinu. Hann hefði gegnt því með
sömu skyldurækninni. Þannig er
þetta með fleiri, góðu heilli.
Þorsteinn Einarsson, lengi
íþróttafulltrúi ríkisins, er allur, næst-
um níræður. Ég hefi tekið eftir því,
að þeir sem leggja stund á íþróttir,
endast öðrum betur. Þorsteinn var
ætíð útilífsmaður og hafði í heiðri
heilbrigða lífshætti. Hann lagði þeim
lið, sem lögðust gegn reykingum og
áfengisnautn.
Ég, sem þessar línur rita, átti
langa samfylgd með Þorsteini
íþróttafulltrúa. Sem skólastjóri
þurfti ég að sjá um, að nemendur
mínir kæmust í sund, en í Þykkva-
bænum var ekki sundlaug að finna.
Þurfti þá að flytja börnin að Lauga-
landi í Holtum, um alllangan veg.
Minnist ég þess, hversu mikinn
áhuga Þorsteinn sýndi því að sundið
færi vel fram. Hann virtist ekki telja
eftir sér að vera við símann í skrif-
stofu sinni í Arnarhvoli langt fram á
kvöld. Hann var embættismaður,
sem vann fyrir kaupinu sínu – og vel
það. Ekki veit ég, hvort hann var
sæmdur hinni íslensku fálkaorðu, en
tel, að hann hefði verið vel að henni
kominn.
Það var gæfa íslenskri íþrótta-
starfsemi, að Þorsteinn Einarsson
skyldi valinn til forystu og fram-
kvæmdastjórnar, eftir að íþróttalög-
in voru samþykkt á Alþingi 1940, og
gengu í gildi, árið eftir. Þorsteinn var
aðeins tæplega þrítugur, þegar hann
tók við þessu embætti. Stúdent varð
hann frá MR 1932. Kenndi síðan við
gagnfræðaskóla í Vestmannaeyjum,
þar til hann varð fastur embættis-
maður ríkisins. Það var hann í fjóra
áratugi.
Á liðnu ári sá Þorsteinn á bak ást-
ríkri konu sinni, Ásdísi Guðbjörgu
Jesdóttur, prests og kennara Gísla-
sonar. Sá ég hann einmitt síðast í
Skjóli, er hann var að heimsækja
hana þar. Enn bar hann sig vel, hár
og beinn.
Áhugamaður er horfinn á braut,
einn af þeim sem settu svip sinn á ís-
lenskt þjóðlíf á seinni hluta síðustu
aldar. Blessuð sé minning hans.
Auðunn Bragi Sveinsson,
fyrrverandi skólastjóri.
Ég trúi þessu ekki ennþá, að þú
skulir allur. Ég átti eftir að heyra
miklu fleiri sögur og koma miklu oft-
ar í heimsókn, já það yrði nægur tími
á nýja árinu.
Ég kynntist þér fyrir bara tveimur
árum, þegar ég byrjaði með Steina. Í
fyrsta matarboðinu mínu hjá tengda-
foreldrunum spurði Soffía: „Er hann
búinn að kynna þig fyrir honum
Steina afa? Þegar hann hefur gert
það þá veistu að Steina er alvara.“ Ég
kom af fjöllum og fór að hafa áhyggj-
ur af því hvernig afi þú værir eig-
inlega. Svo hitti ég þig og þú tókst
mér svo vel og mér þótti vænt um þig
á stundinni. Þú vissir svo mikið og
hafðir frá svo mörgu að segja. Við
ætluðum alltaf að fara saman og
skoða gömlu sundlaugarrústirnar í
Villingaholtshreppnum. Við mamma
vorum alltaf á leiðinni með þig en
tíminn flaug og fyrr en varði var það
of seint.
Þegar við Steini komum að sýna
þér hringana varstu ánægður með
nafna þinn. Þú vildir ólmur bjóða
okkur og fjölskyldunni í heitt súkkul-
aði og pylsur sem þú ætlaðir að sjá
um sjálfur. Mér fannst mikið til þessa
boðs koma.
Þú lést þig ekki vanta í fyrstu
kökuveisluna mína sem ég hélt síð-
astliðinn febrúar á afmælinu mínu.
Þú fórst létt með mínar 70 tröppur
sem þurfti að fara upp á fimmtu hæð.
Þú hafðir mestar áhyggjur af honum
Steina mínum að hann þyrfti að bera
mig upp allar þessar tröppur þegar
við myndum gifta okkur. Þú hafðir
komið á bílnum og fórst létt með,
smásnjór var nú ekki til að hafa
áhyggjur af, en rétt áður en þú komst
pikkfesti Steini minn bílinn fyrir utan
og varð að láta draga sig upp!
Þegar ég skrifa þessar línur finnst
mér sárt að hafa ekki fengið meiri
tíma með þér, ég veit að þetta er
frekja í mér en þú varst svo einstak-
ur maður.
Þú skilur við okkur með svo mikl-
um virðuleik eins og þér einum var
lagið. Ég veit að það var tekið vel á
móti þér og þú ert sáttur.
Guð geymi þig elsku Þorsteinn
minn.
Guðbjörg Steinunn
Tryggvadóttir.
Einn af merkustu sonum þessarar
þjóðar er horfinn af sjónarsviðinu.
Þorsteinn Einarsson fyrrverandi
íþróttafulltrúi sem lést 5. janúar sl.
var einstakur maður. Þorsteinn hafði
yfirburða þekkingu á íþróttasögu Ís-
lendinga allt frá fornöld til dagsins í
dag. Og þó að hann hafi óspart miðlað
af þekkingu sinni er örugglega ýmis
þekking horfin sem ég og aðrir hefðu
gjarnan viljað fræðast um en nú það
of seint. Þó að Þorsteinn hafi verið
orðinn aldraður fannst manni eins og
hann ætti að vera áfram til staðar
með upplýsingar sínar og fróðleik.
Síðast mætti ég Þorsteini á Þorláks-
messu akandi á bíl sínum og nokkru
fyrr hafði hann haft samband til að
lýsa yfir óánægju sinni með þá um-
ræðu sem orðið hafði um sameiningu
UMFÍ og ÍSÍ. Með þekkingu sinnu
og löngu starfi fyrir báðar þessar
hreyfingar sá hann fyrir hvaða
ógæfuspor sumir vildu stíga.
Ég kynntist Þorsteini fyrst á
Landsmóti UMFÍ á Laugum 1961,
en þar var hann mótsstjóri eins og
hann var á öllum landsmótum ung-
mennafélaga allt frá 1943 og til 1971.
Enginn hefur haft jafn mikil áhrif á
framgang þeirra móta, sem áður fyrr
voru haldin við afar erfiðar aðstæður,
en skipulagshæfileiki og myndugleiki
voru einkenni Þorsteins og því gekk
framkvæmd mótanna betur en hægt
hefði verið að búast við. Landsmótin
sem eru einskonar ólympíuleikar
ungmennafélaganna hafa haft gífur-
lega þýðingu fyrir byggðir landsins
og hafa enn. Eftir að Þorsteinn hætti
mótsstjórn að eigin ósk stýrði hann
skrúðgöngum mótanna um árabil. Á
árum áður hitti ég Þorstein oft á
þingum héraðssambanda, þar sem
hann hvatti til dáða og gaf góð ráð.
Með okkur tókst fljótt vinátta sem
aldrei bar skugga á, hann bar virð-
ingu fyrir öflugu og mikilvægu starfi
ungmennafélaganna. Þegar ég var
formaður UMFÍ leitaði ég oft til Þor-
steins um ýmsar upplýsingar t.d.
siðareglur vegna móttöku tiginna
gesta, hvernig þjóðfánum skyldi fyrir
komið á stórmótum o.m.fl. Þorsteinn
kunni þessi fræði betur en nokkur
annar og var leitað til hans úr öllum
áttum til að allt færi eftir settum
reglum. Við ræddum um margt
fleira, um vini hans fuglana og ferða-
lög um landið. Þegar ég fyrir all-
mörgum árum hugði á göngu um
Hornstrandir heimsótti ég Þorstein
og fékk hjá honum margar góðar
ráðleggingar m.a., hvar ég skyldi
leggjast á bjargbrún til að njóta hins
mikla fuglalífs. Á göngu minni þar
hugleiddi ég hvort starfað hefði ung-
mennafélag á þessu svæði sem fyrir
löngu hafði farið í eyði og ef svo væri
hver gæti þá þekkt þá sögu og í fram-
haldi af því komu upp hugleiðingar
um mörg aflögð byggðarlög. Þegar
ég kom heim hafði ég samband við
Þorstein vegna allra þessara hug-
renninga og spurði hvort hann væri
tilbúinn að taka saman upplýsingar
um öll ungmenna- og íþróttafélög
sem stofnuð hefðu verið á landinu.
Þorsteinn var til í slaginn og lagði
ómælda vinnu í þessa samantekt,
sem gefin var út fyrir nokkrum ár-
um. Þetta mikilvæga og mikla starf
hefði enginn annar getað unnið svo
vel. Oft leituðum við ungmennafélag-
ar til Þorsteins og til að fá hann til að
kynna íþróttir fyrr á öldum, allt frá
landnámi og fram eftir öldum. Hann
hafði kynnt sér þetta efni sem nokk-
ur var kostur og komið sér upp tækj-
um og tólum sem áður voru notuð til
leikja. Alltaf lagði Þorsteinn sömu al-
úð í verkið hvort sem um fámennan
eða fjölmennan hóp hlustenda var að
ræða. Á Landsmóti UMFÍ í Mos-
fellsbæ 1990 sýndi Þorsteinn, þá
nærri áttræður, ásamt nokkrum
vöskum mönnum þessar gömlu
íþróttir. Sjónvarpið tók upp það sem
fram fór og er það því sem betur fer
geymt til komandi kynslóða. Ung-
mennafélag Íslands sæmdi Þorstein
æðsta heiðursmerki sínu, sem aðeins
fimm einstaklingar hafa hlotið.
Ég vil nú að leiðarlokum flytja
þakkir mínar fyrir frábær kynni,
þakkir frá ungmennafélagshreyfing-
unni fyrir það mikla og fórnfúsa starf
sem Þorsteinn vann, íþrótta- og
félagsstarfi þessarar þjóðar. Ég
votta börnum og öðrum afkomendum
mína dýpstu samúð.
Pálmi Gíslason, fyrrverandi
form. UMFÍ.
Kveðja frá Ármenningum
Þorsteinn Einarsson, heiðurs-
félagi Glímufélagsins Ármanns, er
látinn á nítugasta áldursári. Hann
gekk til liðs við félagið á fyrsta þriðj-
ungi liðinnar aldar og hafði því verið
Ármenningur nær miðlungsævi Ís-
lendings. En þótt slíkt sé virðingar-
vert í fyllsta máta að halda tryggð við
félag sitt allt til loka verður fleira til
að halda minningu hans á lofti hjá
Ármenningum og fyrir þá aðkomu
hans að félaginu var hann kosinn
heiðursfélagi fyrir mörgum áratug-
um.
Þorsteinn Einarsson var með
hærri mönnum og vörpulegur á velli.
Hann var glímumaður á yngri árum,
þótti glíma vel og hlaut fegurðar-
glímuverðlaun oft auk annarra sig-
urlauna. Mátti merkja það á fram-
göngu hans og limaburði öllum,
eigindi sem góðir glímumenn tileinka
sér.
Fundum okkar Þorsteins Einars-
sonar bar fyrst saman fyrir meira en
hálfri öld, hann þá undir fertugt og
ég á ungum aldri en báðir með glím-
una að áhugamáli. Hann leiddi okkur
byrjendur með styrkri og mjúkri
hendi um gáttir fróðleiks og tækni-
legrar útlistunar glímunnar og skar-
aði í eld þess áhuga, sem enn varir.
En Þorsteinn var ekki aðeins viðr-
iðinn glímuna innan félagsins heldur
kom hann víða að málum þess og ein-
stökum verkefnum og var ekki hvíl-
rækinn í störfum sínum, þótt margt
hefði hann á sinni könnu í atvinnu og
áhugamálum.
Á löngum ferli í samskiptum ein-
staklinga og innan félags fer ekki hjá
því, að skoðanir verði skiptar á
mönnum og málefnum. Það er eðli-
legt og getur stafað frá ólíkri lífs-
reynslu, aldursmun eða almennu við-
horfi. Við þær aðstæður má að
jafnaði greina félagsþoska og hvern
mann einstaklingurinn hefur að
geyma. Í slíkum skoðanaskiptum gat
Þorsteinn kveðið fast að orði en aldr-
ei var hann tunguskæður.
Íþróttafulltrúi ríkisins var Þor-
steinn Einarsson í fjóra áratugi og
fylgdi því eftir, að tilgangur fyrstu
Íþróttalaga, sem Alþingi setti fyrir
rúmum sextíu árum, næði fram.
Íþróttalögin urðu mikil lyftistöng
öllu íþróttastarfi í landinu og kom
Þorsteinn þar að málum við upp-
byggingu íþróttamannvirkja í flest-
um byggðum landsins.
Af sjálfu leiðir, að Þorsteinn kom
víða fram á fundum og mannamót-
um, hann talaði gott mál og fallegt og
tekið var eftir tungutaki hans. Hann
unni íslensku og vildi enga hjáguði
hafa við notkun hennar. Honum lét
þó vel að mæla á aðrar þjóðtungur en
hélt aðskildum.
Þorsteinn var víðlesinn og vel að
sér um margt, ekki síst um glímu og
glímusöguna í nútíð og fortíð, og
hafði heyjað sér gagna og þekkingar
á þeim málum meir en flestir menn
aðrir. Þessi áhugi hans hafði leitt
hann til gagnaöflunar og rannsókna á
öðrum þjóðlegum fangbröðum og
mun hafa verið orðinn sá fræðimað-
ur, sem bjó yfir einna mestri þekk-
ingu á þessu sviði í heiminum.
Að leiðarlokum vil ég persónulega
og fyrir hönd aðalstjórnar Glímu-
félagsins Ármanns og annarra Ár-
menninga þakka heiðursfélaganum
Þorsteini Einarssyni fyrir samfylgd
og félagsfestu um áratuga skeið og
það óeigingjarna starf, sem hann
lagði fram í þágu félagsins.
Fjölskyldu hans og ástvinum eru
fluttar samúðarkveðjur.
Fyrir hönd Glímufélagsins Ár-
manns,
Hörður Gunnarsson,
varaformaður.
ÞORSTEINN
EINARSSON
 Fleiri minningargreinar um Þor-
stein Einarsson bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.