Morgunblaðið - 13.01.2001, Blaðsíða 76

FÓLK Í FRÉTTUM
76 LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
filmunegatífurnar settar í geymslu á
stað þar sem ekkert á að geta grand-
að þeim um alla framtíð.“
Hundrað Rex-þættir
„Frá 1984 hef ég verið meira og
meira viðloðandi kvikmyndagerð.
Fyrst byrjaði ég sem annar aðstoð-
armaður við kvikmyndatökur, en
varð þá svo heppin að fá vinnu hjá
Movicam, austurísku fyrirtæki sem
framleiðir 35 mm kvikmyndatökuvél-
ar. Það hefur orð á sér fyrir að vera
eitt hið besta í heimi á þeim vettvangi
og hjá þeim vann ég í tvö ár. Eftir það
var ég aðstoðartökukona og vann sem
slík á átta ár. Á þeim tíma vann ég
mikið með Bretum sem „operator“,
sem ég á ekki orð yfir á íslensku.
„Operator“ vinnur við hlið kvik-
myndatökustjórans og svo kemur
aðstoðartökumaðurinn. Bretar og
einnig Bandaríkjamenn hafa aðra
verkskiptingu. Fyrir mig var þetta
góður skóli og til mikils gagns.“ Nú
berst talið að Lögregluhundinum
Rex: „Fyrsta verkefni mitt við fyr-
irtækið sem annast gerð kvikmynda-
þáttanna var að taka myndir í Vín, en
í hverjum þætti eru kynningarmynd-
ir frá borginni sem tengjast ekki
endilega efninu hverju sinni. Ég
þurfti að klifra upp um hina og þessa
turna á morgnana eða á kvöldin við
sólsetur.“ En störf hennar fyrir kvik-
myndaverið jukust smám saman og
hún hefur ein séð um tökur fimm
þátta og þriggja annarra í samvinnu
við kollega sína. Þættirnir eru nú að
nálgast hundraðið. Reyndar hefur
hún ekkert starfað með þeim á þessu
ári vegna annríkis við önnur störf.
Auk þess hefur verið gert tökuhlé því
þættirnir sem verða sýndir á næsta
ári verða þeir síðustu með núverandi
leikurum. Þótt tökurnar á Rex séu
ekki skipulagðar með mjög löngum
fyrirvara kveðst Birgit vita að hún
BIRGIT Guðjónsdóttir fædd-ist og ólst upp á Íslandi til 7ára aldurs, „en þá fór ég áflakk með móður minni,
sem er austurrísk. Við bjuggum um
tíma í Noregi, þá í Þýskalandi og loks
í Austurríki. Þegar ég var 15 ára fór
ég aftur til Reykjavíkur og var þar
tvö ár í skóla, áður en ég fór aftur til
Vínar. Eftir að dóttir mín Hedí fædd-
ist bjó ég aftur í ár í Reykjavík. Sam-
tals hef ég búið í 10 ár á Íslandi.
Þegar ég var um tvítugt fannst mér
spennandi að vera á meginlandinu, en
nú orðið sæki ég sífellt meira til
heimalandsins, eftir því sem ég eld-
ist“.
Minjavernd í Japan og Noregi
Birgit hefur gott samband við föð-
ur sinn á Íslandi og á líka marga vini
þar. Hún leggur leið sína þangað einu
sinni til tvisvar á ári. Þegar fundum
okkar Birgit bar saman var hún rétt
nýkomin frá mánaðardvöl í Japan.
Þar vann hún að gerð þriggja 15 mín-
útna heimildarmynda um staði sem
eru verndaðir af UNESCO. Í öllum
heiminum eru fleiri en 280 staðir, sem
þykja verðskulda þessa virðingu, ým-
ist vegna náttúrufegurðar eða þeir
eru einstök menningarfyrirbrigði.
Þessir vernduðu staðir í Japan eru í
fyrrverandi höfuðborg keisaradæm-
isins Kyoto í Hiroshima, leifar frá
kjarnorkusprengjuárásinni 6. ágúst
1945 og svo hið fræga „fljótandi“
helgihlið eða „torií“ að Itsukusima-
helgidómnum á Miyajima. Þessar
myndir voru framleiddar af þýsku
kvikmyndafyrirtæki í Berlín.
„Ég mun væntanlega vinna með
sama tökustjóranum, hvert sem hann
fer, t.d. eru norsku timburkirkjurnar
á dagskrá eftir ár. Þessar myndir eru
teknar á 35 mm filmu til að tryggja
bestu myndgæði. Þegar heildarfrá-
gangi þessara mynda er lokið verða
verður áfram með þegar tökurnar
með nýjum leikurum hefjast á ný
næsta sumar. Þetta er vel borgað
starf og oft skemmtilegt, en auðvitað
mismunandi gefandi.
Um þessar mundir er verið að sýna
óperu í Vín og vann Birgit, í tengslum
við sýninguna, 70 mínútna bíómynd.
Þetta er lítið þekkt, ókláruð ópera eft-
ir Mozart sem heitir Zeide. Hún er
sýnd í bíósal og söngvararnir syngja á
sviðinu fyrir framan tjaldið, en leika
líka í myndinni. Kvikmyndin þjónar
þannig sem leikmynd og gott betur.
„Frá okkar hendi er þetta frum-
smíð, nokkurskonar tilraun í framúr-
stefnulegu formi.“ Það er óvenjulegt
að sameina óperu og kvikmynd í einni
sýningu. „Já, þetta er mjög óvenjuleg
aðferð í kvikmyndagerð,“ staðhæfir
Birgit. „Við höfðum enga reynslu að
baki til að hafa hugmund um hvernig
þetta mundi takast, og áttum oft lang-
ar og strangar umræður um hvernig
við skyldum vinna verkið, en nú vitum
við meira um hvernig við skuli brugð-
ist í ýmsum tilfellum. Þetta var sem
sagt fyrst og fremst góður skóli. Það
væri virkilega gaman að gera fleiri
myndir í þessum dúr ef fjárveiting
væri fyrir hendi.“
Óperan fékk ágætar viðtökur og
var sýnd 10 sinnum fyrir fullu húsi.
Birgit segir það hafa komið til tals að
selja hugmyndina að uppfærslunni til
annarra landa eða kannski fremur að
vinna aðra uppfærslu á svipuðum for-
sendum. „Það væri spennandi að fá
meira fjármagn og þá væri væntan-
lega mögulegt að ná enn betri ár-
angri. Því má kannski bæta við að
þetta var í fyrsta sinn sem ég starfaði
sem leikstjóri en sá sem skrifaði
handritið var lítt kunnugur kvik-
myndaleikstjórn og því varð að sam-
komulagi að ég annaðist leikstjórn-
ina, ásamt tökuna á myndinni. Hann
sá svo um tónlistarhlutann og að
koma öllu saman á sviðinu.
Þetta verkefni má í raun þakka
framtaki og áhuga eiganda Schikan-
eder-kvikmyndahússins sem kom
öllu þessu í verk. Bíósalurinn er lítill
en eigandinn virðist hafa óseðjandi
löngun til að finna upp á einhverju ný-
stárlegu og leggur hart að upprenn-
andi listamönnum að spreyta sig á
einhverju sem ekki hefur verið gert
áður.
Mynd um menningarborgina
Reykjavík
„Á síðastliðnu sumri var ég þátt-
takandi í að gera heimildarmynd um
Reykjavík – menningarborg fyrir
þýsk/austurrísku sjónvarpsstöðina 3
SAT sem lét gera heimildarmyndir
um allar menningarborgirnar. Við
vorum stödd „heima“ í tvær vikur í
ágústmánuði síðastliðnum. Þegar ég
frétti að þetta stæði til í Reykjavík
hringdi ég til þeirra og sagði þeim að
þeir gætu bara alls ekki farið til Ís-
lands án mín. Mér fannst sérlega
gaman að vera við vinnu á Íslandi.
Þarna hitti ég margt fólk og sá gerða
skemmtilega hluti og áhrifamiklar
sýningar. Íslendingar stóðu sig mjög
vel, eins og alltaf,“ bætti Birgit við og
brosti drýgindalega.
Kennir kvikmyndatöku
Birgit er í Félagi austurrískra
kvikmyndatökumanna, AAC, og
einnig í þýsku félagi sömu starfs-
greinar. „Ég byrjaði fyrir tveim árum
að kenna kvikmyndatöku við Kvik-
myndaskólann í Baden-Würtemberg
í Ludwigsburg í Þýskalandi. Þeir
hafa úr töluvert miklu fjármagni að
spila og skólinn er mjög vel búinn nýj-
ustu stafrænum tækjum. Þeir kapp-
kosta að fá ungt fólk, sem er starfandi
við kvikmyndagerð, til að halda
tveggja mánaða námskeið. Ég fer
þangað aftur núna í janúar. Fyrir mig
var mjög sérstakt að fara að kenna,
ég sem sjálf lærði aldrei kvikmynda-
töku í skóla en var hinsvegar fjögur
ár í ljósmyndanámi á sínum tíma.
Þetta gengur samt bara vel og ég
reyni að haga kennslunni og setja
efnið fram á þann hátt sem ég hefði
viljað læra það áður en ég byrjaði að
starfa sem kvikmyndatökukona.
Það eru miklar breytingar í kvik-
myndaiðnaðinum þessa dagana. Staf-
ræna öldin er hafin og bráðum heyrir
sögunni til að bíómyndir séu sýndar
með því að renna 6.000 metra filmu í
gegnum þessar hefðbundnu sýning-
arvélar. Stafræna sýningartæknin er
ódýrari og tryggir gæði filmunnar til
lengri tíma. En þrátt fyrir að nú séu
komnar litlar myndbandstökuvélar,
sem eru líka notaðar við kvikmynda-
töku, þá verður 35 mm filman alltaf
með bestu gæðin og mest notuð við
upptökur. Eftir það verða þær unnar
í tölvum og sýndar stafrænt,“ útskýr-
ir Birgit.
Reynir að halda
í íslenska ríkisborgararéttinn
Birgit talar dágóða íslensku „en
mig skortir stundum orð en þá kemur
Hedí dóttir mín mér til hjálpar“.
Pabbi Hedíar er íslenskur og hún er
að hluta til alin upp á Íslandi. Nú er
hún í skóla í Vínarborg og lýkur fimm
ára fatahönnunarnámi í vor. Á sumr-
in er hún hinsvegar heima og vinnur
þá hjá Eldhestum. Birgit kappkostar
að halda í íslenska ríkisborgararétt-
inn, þótt það á stundum hafi kostað
mikla fyrirhöfn, þ.e. áður en EFTA
kom til sögunnar. „Ég vann oft bara í
nokkra daga að sama verkefni og
við það næsta kannski eina eða tvær
vikur og var alltaf að skipta um vinnu-
veitendur. Þá þurfti ég ætíð að sækja
um atvinnuleyfi fyrir hvert verkefni
og í ríki skriffinnskunnar tók þetta oft
óþægilega langan tíma, jafnvel þegar
mér var orðið mögulegt að gera þetta
gegnum síma. Ég hafði oftast sam-
band við sama manninn, sem var orð-
inn hundleiður á mér og sagði einu
sinni: „Fyrst þú vilt alls ekki verða
austurrísk gætir þú kannski náð þér í
austurrískan eiginmann, það mundi
auðvelda þessi leyfi sem þú þarft,“
sagði Birgit og skellihló.
Samtali okkar Birgit lauk hér með
en hún var önnum kafin við að búa sig
og dótturina undir jólaferðina til Ís-
lands.
Kvikmyndatökukonan Birgit Guðjónsdóttir býr og starfar í Austurríki
Myndaði lögreglu-
hundinn Rex
Birgit Guðjónsdóttir: „Stafræna öldin er hafin og bráðum heyrir sögunni til að bíómyndir séu sýndar með því að
renna 6.000 metra filmu í gegnum þessar hefðbundnu sýningarvélar.“
Birgit mundar tökuvélina.
Austurríski lögregluhundurinn Rex er ís-
lenskum sjónvarpsáhorfendum að góðu
kunnur. Færri vita að ein þeirra sem feng-
ist hafa við að mynda hundinn klóka er Ís-
lendingurinn Birgit Guðjónsdóttir. Haraldi
Jóhannssyni lék forvitni á að vita hvernig
hún rataði í starfið og komst að því að hún
hefur komið æði víða við.
Svartur og hvítur
(Black & White)
S a t í r a
Leikstjórn og handrit: James To-
back. Aðalhlutverk: Robert Down-
ey jr., Claudia Schiffer, Brooke
Shields. (99 mín.)
Bandaríkin 1999. Skífan.
Bönnuð innan 12 ára.
ÞESSI mynd er meira en lítið rugl-
ingsleg og mann grunar einna helst
að hér hafi aldeilis lauslega verið
stuðst við handritið
og spuninn látinn
ráða ferðinni. Um-
fjöllunarefnið er
kynþáttaárekstrar
í Bandaríkjum
samtímans og frá-
sagnarmátinn er í
formi satíru. Því
veit maður hrein-
lega ekki hvenær
höfundinum Toback er alvara og hve-
nær ei. Ef ég reyni að finna einhvern
þráð til að lýsa efni myndarinnar –
einhverja leið til þess að lýsa innhald-
inu í þessu „blandi í poka“ – þá er best
að orða það sem svo að myndin gangi
út á það þegar hvítir millistéttarung-
lingar lenda í félagsskap með ofur-
svölum hip-hop-stjörnum af götunni,
klíkuliðinu sem náð hefur vinsældum í
gegnum rapptónlistargeirann. Hér
blótar hver ofan í annan, eiturlyfin
flæða, ofbeldið er tilbeðið og kynlífið
sett á oddinn – allt í rétta hip-hop-
stílnum. Það er augljóst að Toback er
að deila á dýrkunina á þessari klíku-
menningu en ádeilubroddurinn missir
marks í allri ringulreiðinni.
Skarphéðinn Guðmundsson
MYNDBÖND
Bland
í poka
Gakktu fram af mér
(Drive me Crazy)
G a m a n m y n d

Leikstjóri: John Schultz. Handrit:
Rob Thomas, byggt á sögu eftir
Todd Strasser. Aðalhlutverk: Mel-
issa Joan Hart, Adrian Grenier. (90
mín.) Bandaríkin, 1999. Skífan.
Öllum leyfð.
ÞÆR eru ófáar myndirnar sem
gerðar hafa verið í anda unglinga-
myndanna sem tröllriðu níunda ára-
tugnum og skört-
uðu ungstjörnum
á borð við Patrick
Dempsey og And-
rew McCarthy (en
frægðarsól þess-
arar leikara entist
lítið umfram
myndirnar). Þar
segir jafnan frá
fremur óhrjáleg-
um unglingspilti sem eftir ýmsar
raunir endar sem mjög frambærileg-
ur draumprins og kvennagull. Í
Gakktu fram af mér, er þessi marg-
tuggna saga yfirfærð í tónlist og
tísku tíunda áratugarins, án nokk-
urra teljandi viðbóta, með mjög lit-
lausum árangri. Myndin er stíllaus
og langdregin enda skartar hún leik-
urum sem eru upp til hópa leiðinlegir
og ekki líklegir til að verða að stór-
stirnum. Aðalleikkonan er þekkt fyr-
ir áralangan leik sinni í sjónvarps-
þáttunum um ungnornina Sabrinu,
og birtist hér sem ein mest óaðlað-
andi aðalpersóna sem sést hefur
lengi. Sem sagt, ekki eyða tíma í
þessa kvikmynd.
Heiða Jóhannsdótt ir
Lúðinn
snikkaður til
♦ ♦ ♦