Morgunblaðið - 11.03.2001, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. MARS 2001 25
þeir nú oft daginn eftir og bara þökk-
uðu fyrir.“
„Brennívinið of dýrt
til að kaupa skó“
En það er þetta með „hláturinn“
sem Símoni finnst sérstaklega gam-
an að ræða og oftar en ekki er það
„vinur minn sem er nú látinn núna,
Doddi var hann kallaður“, sem berst í
tal.
„Doddi var einn af þessum sí-
drykkjumönnum. Okkur kom saman
um það að ef hann væri fullur og mér
leiddist hann, þá myndi ég sýna hon-
um eina sítrónu. Það merkti að hann
átti að fara að vara sig. Ef hann ekki
ansaði því þá sýndi ég honum tvær
sítrónur og þá var nú komið að því að
henda honum út. Á því stigi gerði ég
honum ljóst að ef ég kæmi að lokum
með „greipfrút“ þá spyrði ég hann
ekki álits, heldur henti honum út.
Doddi var alltaf kominn út er ég hafði
sýnt honum tvær sítrónur,“ segir
Símon og hlær góðlátlega.
„Doddi var afskaplega vinsæll
meðal kúnnanna. Hann sagði alltaf
„jæja, aðdáendur mínir, – nú hefst
annar sláttur“. Og allir vildu gefa í
glas. En hann þáði aldrei nema eitt
glas. Nei, hann var ekkert að troða í
vasann eða neitt svoleiðis, hann var
voða sanngjarn.“
Eins og fyrr segir endurspeglaðist
þjóðarsálin oft í viðskiptum og yfir-
bragði Naustsins. Það var sú tíð er
Doddi lýsti því yfir að „brennivínið
væri orðið svo dýrt að maður hefði
ekki efni á að kaupa sér skó“. Símon
hlær við minningunni og bætir við.
„Já, Doddi var nú yfirleitt kominn
með sitt brennivínsglas út í horn um
leið og barinn var opnaður á kvöldin.
Eitt kvöldið gengur til hans kona,
svona um fertugt, fimmtugt, og er ein
af fyrstu gestunum. Hún gefur sig á
tal við Dodda og spyr „hvað gerir þú,
ungi maður?“ Ja, það er nú aldeilis
mikið, segir hann. Ég byrja eld-
snemma á því á morgnana að gera
ekki nokkurn skapaðan hlut. Er að
því allan daginn og er svo alveg dauð-
þreyttur er deginum lýkur,“ segir
Símon og hlær.
Aðsókn á barinn gat aukist nokkuð
á tímum verkfalla að sögn Símonar.
En Naustið var ekki aðeins háð þjóð-
félagsaðstæðum í Reykjavík, eða á
Íslandi. Flóð og fjara og karlinn í
tunglinu hafði einnig sitt að segja.
„Við gátum séð það fyrir ef það var
fullt tungl að allt yrði brjálað. Fólk
fer í argt skap og allt verður vitlaust.
Við spekúleruðum mikið í þessu. Ég
las það einhvers staðar að þetta er
staðreynd. Ástandið gat orðið alveg
svakalegt, bara út af þessu, sko.“
„Svo man ég það er Vestmanna-
eyjagosið var þá fór mikið af Vest-
mannaeyingum á Naustið. Það var
vegna þess að niðri á höfn var út-
borgunarstaður þeirra. Á barnum
uppi á Nausti urðum við að láta renn-
an stöðugt úr krananum, því það gat
frosið í leiðslunum, – þetta var orðið
svo gamalt. Sumir Vestmannaeying-
arnir áttu ekki orð til að lýsa undrun
sinni yfir því hvernig við spilltum
vatninu, en það var engin vatnsveita í
Eyjum þá.“
Símon vann samhliða Viðari Otte-
sen í um það bil átján ár á Naustinu.
Velgengni vínveitingahúsa á þessum
árum og sú staðreynd að þau hafi
ekki verið fleiri en sem raun bar
vitni, gerði það að verkum að bar-
þjónastaðan var töluvert mikils met-
in. „Jú, að mörgu leyti var litið upp til
barþjóna á sínum tíma, en maður
varð líka var við svolitla togstreitu.
Kollegar áttu það til að bölva okkur í
sand og ösku, sögðu okkur einhverja
flottræfla og annað í þeim dúr. Hvort
það hafi verið öfundsýki eða hvað,
veit ég ekki.“
Símon og Viðar sendu á tímabili
jólakort til viðskiptavina og annarra,
með skopmyndum af þeim félögum
sem teiknaðar voru af Halldóri Pét-
urssyni. „Jólakortin þóttu ansi
skemmtileg. Þetta eru orðnir safn-
gripir í dag, en ég á ekki nema eitt og
eitt. Aftur á móti á ég klisjurnar og
nokkrar teikningar sem Halldór
teiknaði,“ segir Símon. Við upphaf
næstu setningar breiðist hálfgert
stríðnisbros yfir andlit Símonar.
„Þetta var ansi sniðugt og kom sér
nú ekki alltaf vel er einhver fékk slíkt
kort sent heim til sín,“ segir hann og
hlær. ,,En það voru margir stoltir af
því að fá svona kort og þótti gaman
að. Svo var þetta bara orðið svo mikið
að við hættum þessu.“
Margir minnast þess að Símon
„passaði upp á“ viðskiptavini sína
með margvíslegum hætti. (Eins og
sagan með sítrónuna og Dodda ber
vitni um) Ása í Bæ rak væntanlega
minni til þessarar pössunarsemi Sím-
onar er hann orti;
„Vaggir þú til verri hliðar,
víst mun Símon bjarga þér.“
Eða eins og Símon sjálfur orðar
það: „Maður varð að sjá til þess að
þeir væru ekki að skandalísera, gera
eitthvað sem þeir sæju eftir.
Stundum var það svo alvarlegt að
maður varð að taka þá baksíðis og
láta þá bara vera þar, því ég þorði
ekki að láta þá fara niður tröppurnar.
Það er nú kannski ekki í frásögur
færandi, en ég man eftir því er Bubbi
dvergur var orðinn léttur og maður
var alltaf að reyna að passa hann.
Það þýddi ekkert að fara með hann
út því hann gat farið sér að voða. Svo-
leiðis að ég dró hann bak við bar og
tók nokkra dúka sem ég notaði til að
búa um hann á borðinu sem var í her-
berginu miðju og lét hann sofna þar
og slökkti ljósið. Svo heyrði ég þenn-
an svakalega dynk, (Símon hlær) en
þá hafði hann dottið ofan af borðinu
og var að rembast við að príla þetta
upp aftur.“ Símon brosir og segir
„Já, það er nú ýmislegt sem skeður
þarna.“
„Svo gerðist það líka oft að sjó-
mennirnir komu, kannski beint af
sjónum, nýbúnir að fá launin sín og
voru með fleiri þúsundir í vasanum.
Ég bauðst oft til að geyma hluta af
peningunum fyrir þá því þetta voru
kannski fjölskyldumenn sem annars
hefðu eytt megninu af peningunum á
barnum. Þetta var vel þegið af mörg-
um. Það var alvega svakalegt hvern-
ig sumir sólunduðu peningunum
stundum. Einn kom nú einu sinni
heim til mín og spurði hvort hann
hefði látið mig fá peninga. Þá mundi
hann ekkert eftir því, en átti peninga
í umslagi hjá mér. Þetta var sko fjöl-
skyldumaður. Hann var feginn að fá
peningana og ég held að hann hafi
hætt að drekka skömmu síðar.
Eins og það getur verið skemmti-
legt að fá sér í glas getur það nú verið
kaldranalegt að vakna upp frá því.
Það getur verið fín lína þarna á milli.“
Í þá daga er Naustið stóð sem
hæst voru til svokallaðir „þurrir dag-
ar í Reykjavík“. Þetta voru miðviku-
dagar en þá var ekkert vínveitinga-
leyfi að fá nema í einstaka tilfellum.
Eitt af þessum tilfellum var er með-
limir listamannaklúbbsins, sem Jón
Leifs var í forsvari fyrir, hittust
„uppi á bar“ á Naustinu. „Þetta voru
hin glæsilegustu fundahöld sem ég
get bara hugsað mér. Þarna voru alls
konar listamenn sem voru að ræða
um alla heima og geima og það var
ansi góður sjarmi yfir því á meðan
það stóð yfir. Hann Jón Leifs stjórn-
aði þessu með harðri hendi og var
mikill félagsmaður. Og indælis mað-
ur. Hann var ekki eins harður og
sumir mundu halda, – en hann var
fastur á sínu.“
Kokkteillinn
getur „sofnað“
En hvað um konur? Var koma
þeirra algeng á barinn? „Það var afar
fátítt að konur sæktu Naustið svona
fyrst. Fólk kom náttúrlega í pörum
sko, en í dag er það, býst ég við, allt
öðruvísi. En þetta var farið að breyt-
ast er ég hætti. Fyrst var ekkert
mikið fyrir konurnar að drekka, það
var bara annaðhvort eitthvað sterkt
eða eitthvert létt vín, nú eða þá
kokkteillinn. En kokkteillinn getur
verið hættulegur.
Kokkteill er alltaf kokkteill. Hann
á að drekka á 20 mínútum. Ef þú
drekkur hann á lengri tíma, þá sofn-
ar hann, verður bara leiður á þér.
Það er svona ýmislegt í sambandi við
þetta.
Á fyrstu árunum eftir að ég hóf
störf var nú ósköp lítið af vínum og
áfengi. Það var náttúrlega bara
brennivín, og jú það var viskí, gin eða
séníver. Ef ég færi inn á bar eða í
áfengisverslun að skoða mig um í dag
þá myndi ég ekki þekkja helminginn
af þessu, það er orðið svo mikið úrval.
Vínmenningin hefur breyst alveg gíf-
urlega. Til að mynda það að skrifa
svona um vín eins og gert er í Morg-
unblaðinu í dag og er mjög gagnlegt
fyrir vínunnendur, hefði ekki liðist af
ritstjórn blaðsins fyrir nokkrum ár-
um.
Ég sagði einu sinni í viðtali, ég held
að það hafi verið Vísi, að hér hefði nú
verið lítil vínmenning, þótt væri hún
nú nokkuð að dafna. Strax daginn
eftir skrifaði hann séra Árelíus, vinur
minn, að það væri ekki til í íslensku
orðið „vínmenning“. Það væri bara
„vínböl“. En það fer náttúrlega eftir
hverjum og einum hvernig hann um-
gengst vín. Ég vil segja sko að maður
á að gleðjast með bakkusi, maður á
ekki að slást við hann.“
„Burðarás í barþjóna-
stéttinni í Reykjavík“
Barþjónninn á ekki aðeins að vera
vel að sér í mannlegum samskiptum,
vínum og áfengi, því að sögn Símonar
á hann „eins og hver og einn veit, að
vita hvað er um að vera, hvað er að
gerast í borginni. Og fyrir viðkom-
andi gest þarf barþjónn einnig að
vera leiðsögumaður, ef gesturinn er
erlendur. Hann á að vita hvað er í
leikhúsunum, hvar opinberir dans-
leikir eru, hvað er í bíóhúsunum,
hvernig strætó gengur og svona má
telja áfram. Þetta á hann að hafa í
huganum.“
Símon var nýverið heiðraður af
Samtökum ferðaþjónustunnar og
Visa Ísland fyrir framlag sitt til
ferðaþjónustu á Íslandi. Í fréttatil-
kynningu segir meðal annars að Sím-
on sé „landsfrægur fyrir störf sín
sem þjónn, hann var einnig forystu-
maður stéttarbræðra sinna um tíma
og hafa störf hans leitt til þess að
hann og íslenskir þjónar hafa margar
viðurkenningar hlotið á alþjóðavett-
vangi.“
Já, sú staðhæfing að Símon hafi
verið „burðarás í barþjónastéttinni í
Reykjavík“ er því ekki úr lausu lofti
gripin.
Alla tíð hefur Símon lagt mikið upp
úr aukinni fagmennsku meðal bar-
þjóna á Íslandi og var hann til að
mynda stofnandi Barþjónaklúbbs Ís-
lands og fyrsti formaður hans. Símon
hefur töluvert ferðast á vegum
klúbbsins og leggur hann mikið upp
úr mikilvægi þess fyrir íslenska bar-
þjóna að kynnast starfsháttum
starfsbræðra sinna erlendis, taka
þátt í keppnum í faginu og þar fram
eftir götunum.
Barþjónaklúbbur Íslands var
stofnaður árið 1963 og „höfum við
síðan þá tekið þátt í alþjóðlegum
keppnum. Meðal annars eigum við
heimsmeistara í kokkteilgerð og
dömu, sem var heimsmeistari í
vinnubrögðum við að blanda kokk-
teila,“ segir Símon stoltur. Barþjóna-
klúbbur Íslands er hluti af alþjóðlegu
samstarfi barþjóna og var klúbbur-
inn sá fyrsti til að taka inn kven-
mann. „Þá varð nú allt brjálað,“ segir
Símon. „Danir voru alveg vitlausir út
af þessu á sínum tíma en núna er stór
hluti félaga í Skandinavíu kvenmenn.
Og þær vinna oft í keppnum þarna
úti.“
Símon segist sjálfur aldrei hafa
unnið fyrstu verðlaun í kokkteil-
keppnum, en önnur og þriðju verð-
laun hafa fallið honum í skaut oftar
en einu sinni. Þetta hefur ekki ein-
ungis verið á Íslandi, því „Stranger-
inn“ – drykkur sem runnið hefur ofan
í maga ófárra Íslendinga í gegnum
tíðina – vann til að mynda silfurverð-
laun í Japan.
Símon hefur þýtt og endurbætt
kokkteilbækur sem gefnar hafa verið
út hérlendis. Nýverið hefur hann
langað að bæta við sig einni bók sem
barþjónar geti haft sem uppflettirit
með 40 alþjóðlegum drykkjum, sem
„hver sá sem vill láta kalla sig bar-
þjón þarf að kunna utan að“. Símon
kunni þá flesta er hann vann á Naust-
inu til ársins 1985, en þá fékk hann
tvö heilablóðföll með stuttu millibili.
„Ég ákvað að gleyma þeim öllum er
ég hætti,“ segir Símon.
„Þegar ég kom heim af spítalanum
og sat heima hjá mér fann ég að það
var eitthvað sem var að hrjá mig. Ég
leit í kringum mig í herberginu til að
reyna að finna út hvað það gæti verið.
Ég vissi að ég gæti ekki farið að
þjóna aftur á bar af því að höndin er
ónýt. Og þá sá ég allar bækurnar sem
ég átti um vín og kokkteilbækurnar,
vínbækurnar, matreiðslubækurnar
og allt saman og langaði helst að
henda þessu öllu út úr herberginu.“
Í kjölfarið gaf Símon Hótel- og
veitingaskólanum safnið sitt. Er ég
var búin að hreinsa þær út úr her-
berginu og það orðið hálftómt, leið
mér allt öðruvísi. Ég ákvað að
gleyma öllu sem var í sambandi við
þetta.“
„Maður verður að vera tilbúinn
að taka á móti öllu“
Fyrir utan barþjónastörf, félags-
störf og þýðingar hefur Símon „átt
það fyrir „hobbí“ að safna vindla-
merkjum víðsvegar að úr heiminum.
Í dag á hann eitt stærsta vindla-
merkjasafn á Norðurlöndum og er
meðlimur í safnaraklúbbum í Belgíu
og skrifast á við slík félög í Banda-
ríkjunum, Kanada og Danmörku.
„Já, ég hef verið svona rúmlega tví-
tugur er mér datt í hug að taka þetta
saman og þá var mikið um Wilhelm
Annan vindla í Reykjavík. Það var
alltaf eitt merki á kassa sem ég tók
og safnaði. Ég átti alla seríuna, en
Wilhem Annan safnið samanstendur
af 6.500 merkjum. Þar eru blómaser-
íur, fuglaseríur, fánar allra landa, en
Ísland er þar á meðal. Önnur merki
eru til dæmis með myndum af Ás-
geiri forseta, séra Bjarna, Birni
Thors og fleiri íslenskum mönnum.
Sum þessara merki eru dýrmætari
en dýrustu frímerki.“
Eftir heilablóðfallið lamaðist Sím-
on í nokkra mánuði og missti málið.
„En svo fór þetta að koma smátt og
smátt,“ segir hann. „Það er út af fyrir
sig ákveðin lífreynsla að hafa lent í
þessu.“
Í dag starfar Símon sem vaktmað-
ur í Alþingishúsinu og líkar mjög vel
að vinna með því góða fólki sem þar
er, eins og hann segir sjálfur. Það er
ekki að sjá á honum að hann hafi
gengið í gegnum svo mikil veikindi,
en Símon segir það helst vera kæru-
leysi að þakka. „Ég hugsaði aldrei að
þetta væri búið, sko. Ég vissi að ég
var í góðum höndum. Það var þarna
gott fólk sem var með mér í þessu
sem algjörlega sá um mig og bjargaði
mér út úr þessu, en það voru sjúkra-
þjálfarar, iðjuþjálfarar, læknar og að
sjálfsögðu fjölskyldan. Það er alveg
ótrúlegt hvað þetta fólk getur gert.
(Eftir smáþögn) En maður verður
líka að ansa því, það þýðir ekkert að
gefast upp,“ segir Símon og brosir.
„Maður brotnar alveg niður sálar-
lega – en þetta tókst.“
Í lokin bið ég Símon að líta til baka
og lýsa fyrir mér því andrúmslofti
sem ríkti á Naustinu og svo margir
hafa fjallað um. „Naustið hafði og
hefur sinn sjarma. En hvort það hafi
haft þennan yfirgnæfandi glæsi-
sjarma sem maður sér svona úr
fjarska í dag, veit ég ekki. En ég veit
bara það að á fyrstu árunum þarna
niðri var þetta alveg stórkostlegt. Þá
komust færri að en vildu. En sem
fyrr, þá sér maður blámann yfir þess-
um tíma svona úr fjarlægð, elegans-
inn yfir þessu. En í rauninni var hann
ekkert öðruvísi en maður lifir lífinu
sjálfu. Það er alltaf eitthvað að. Allt-
af. Það gat verið glans yfir staðnum,
það gat verið angur og særindi og
maður varð að vera tilbúinn að taka á
móti öllu.“
Morgunblaðið/Jim Smart
Símon Sveinn Sigurjónsson, betur þekktur sem Símon í Naustinu, er einn af þekktustu barþjónum okkar Íslendinga. Hann
var stofnandi Barþjónaklúbbs Íslands og fyrsti formaður hans. Vegna starfa sinna hefur hann verið kallaður „burðarás í bar-
þjónastéttinni í Reykjavík“.
Svo var það er fimmti staðurinn kom
að eigendur hinna fjögurra staðanna
gripu hendur á lofti og sögðu: „ja, nú
er allur bissness að verða búinn“.