Morgunblaðið - 23.06.2001, Blaðsíða 23

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. JÚNÍ 2001 23
TUTTUGU norður-írskir lög-
reglumenn særðust aðfaranótt
föstudags þegar stórir hópar mót-
mælenda og kaþólikka börðust á
götum Belfast. Átökin hafa nú staðið
í þrjá daga og býst lögreglan ekki
við því að þeim linni á næstunni.
Þetta eru alvarlegustu átök á Norð-
ur-Írlandi í þrjú ár.
Að minnsta kosti sex sprengjum
var kastað að lögreglumönnunum,
auk tuga bensín- og sýrusprengna.
Einnig var skotið á lögreglumenn-
ina.
Valdabarátta
Deiluaðilar kenna hver öðrum um
upphaf bardaganna sem hófust fyrir
þremur dögum í Ardoyne-hverfinu.
Kaþólikkar saka mótmælendur um
að meina kaþólskum börnum að
ganga um hverfi þeirra á leið til
skóla en mótmælendur segja kaþ-
ólikka hafa ráðist á menn sem voru
að reisa fána til heiðurs einum
hryðjuverkahóp sambandssinna.
Kunnugir segja þessar afsakanir yf-
irskin eitt, í raun sé verið að berjast
um yfirráð í hverfinu. Kaþólikkum
hafi fjölgað á síðustu árum en mót-
mælendum fækkað að sama skapi.
Þeir mótmælendur sem eftir eru
vilji ekki gefa kaþólikkum hverfið
eftir.
Roger Maxwell lögregluforingi
segir hryðjuverkahópa mótmælenda
bera mesta ábyrgð á ofbeldinu og
flestum sprengjunum hafi verið
varpað úr þyrpingu mótmælenda.
Byssuskotin hafi hins vegar komið
úr báðum áttum og bendi það til þess
að Írski lýðveldisherinn (IRA) hafi
einnig tekið þátt í átökunum. Sagði
hann óeirðirnar bera þess merki að
um nokkra skipulagningu af hálfu
hryðjuverkahópanna væri að ræða
Framtíð heima-
stjórnarinnar óljós
Átökin koma á mjög viðkvæmum
tíma í norður-írskum stjórnmálum.
Lítil hreyfing hefur verið á friðar-
viðræðum vegna deilna um vopna-
búr IRA. Talsmenn sambandssinna
vilja ekki halda viðræðunum áfram
fyrr en IRA hefur afhent vopnin, en
IRA segir ekki sé ástæðu til að af-
henda þau. David Trimble, leiðtogi
norður-írsku heimastjórnarinnar,
hefur hótað að segja af sér embætti
ef IRA afhendir ekki vopnin fyrir 1.
júlí. Ekki er talið líklegt að afsögnin
valdi því að ástandið færist í það
horf sem það var í fyrir tilurð
heimastjórnarinnar, en þá ríkti nán-
ast stríðsástand á götum Belfast.
Hins vegar myndi afsögn Trimbles
valda bakslagi í friðarviðræðunum á
mjög viðkvæmum tíma.
Átök á Norður-Írlandi magnast dag frá degi
Reuters
Breskir hermenn gæta svæðisins milli Ardoyne-vegar og hverfis kaþólikka í Belfast í gær.
Barist á götum Belfast
Belfast. AP, AFP, The Daily Telegraph.
ÞÝSK stofnun, sem úthluta á millj-
örðum dollara í skaðabætur til fyrr-
verandi þrælkunar- og nauðungar-
vinnufólks nasista, greindi frá því í
gær að hætta væri á að hún hefði ekki
úr nægu fé að spila. Í gær greiddi
stofnunin fyrstu bæturnar, rúmlega
hálfri öld eftir að síðari heimsstyrjöld
lauk.
Stjórnendur stofnunarinnar sögðu
fréttamönnum frá því í gær að fleiri
hefðu sótt um bætur en búist hefði
verið við. „Við höfum sífellt meiri
áhyggjur af því að við munum ekki
hafa nóg af peningum,“ sagði Hans
Otto Bräutigam, einn stjórnenda
stofnunarinnar. Bräutigam sagði
ennfremur að nú virtist sem 1,8 millj-
ónir fyrrverandi þrælkunar- og nauð-
ungarvinnumanna væru á lífi, eða
mun fleiri en þær 1,2 milljónir sem
upphaflega hafði verið reiknað með.
Hvatti hann lögmenn fórnarlamba
sem fengið hafa alls um 55 milljónir
dollara (eða um 5.800 milljónir króna)
í bætur til að gefa að minnsta kosti
hluta upphæðarinnar „til stofnunar-
innar eða annarra góðgerðastofn-
ana“.
Þýsk stjórnvöld og iðnfyrirtæki
settu stofnunina á fót í febrúar 1999.
Framkvæmdastjóri hennar, Michael
Jansen, sagði að í gær hefðu þrjú til
fjögur hundruð gyðingar í Þýskalandi
fengið greiddar bætur, en til að byrja
með yrði um tíu þúsund gyðingum um
allan heim greiddar alls 44 milljónir
dollara (um 4.600 milljónir króna).
Nokkrir fyrrverandi þrælar tóku
við greiðslum í Frankfurt í gær, bæði
fegnir og bitrir. „Ég er ánægður, en
50 árum fyrr hefði komið sér betur,“
sagði Josef Wertheim, 71 árs, sem
nasistar neyddu til að hreinsa göturn-
ar í Varsjárgettóinu þegar hann var
tíu ára. „Þessir peningar skipta engu.
Ég missti allt (til nasistanna),“ sagði
Siegfried Grünebaum, 75 ára, sem
var neyddur til að starfa í flugvéla-
verksmiðju í Minsk í Hvíta-Rúss-
landi. Bróðir hans og foreldrar voru
myrt af nasistum.
Ellen Krosh, 70 ára, sem þrælaði í
kafbátasmíðastöð í Frankfurt og lifði
af þrjú ár í Auschwitz-útrýmingar-
búðunum í Póllandi, sagði í gær: „Ég
er ánægð. Við erum ekki milljóna-
mæringar. En þetta snýst ekki um
peninga. Réttlætið nær aldrei fram að
ganga, trúðu mér.“
Þjóðverjar greiða út bætur til fyrrverandi þræla nasista
Óttast að peninga skorti
Frankfurt. AFP.
DÓMUR gekk í einu mest umtalaða
dómsmáli í norskri sögu í gær. Hjónin
Per og Veronica Orderud voru ásamt
systur Veronicu, Kirkemo Hauke-
land, dæmd í 21 árs fangelsi fyrir að
hafa myrt foreldra og systur Pers 22.
maí árið 1999. Voru morðin framin á
heimili frænda fjölskyldunnar í Sör-
um, rétt norðan við Ósló. Samkvæmt
norskum lögum mega hjónin Per og
Veronica ekki hittast fyrr en eftir 4 ár
eða árið 2005 hið fyrsta.
Deilur um fjölskyldubúgarðinn
Systir Pers, Anne Orderud Paust,
var einkaritari þáverandi varnar-
málaráðherra Noregs og var í fyrstu
talið að morðin væru pólitísks eðlis.
Það er hins vegar ljóst núna að þau
voru framin vegna deilna feðganna
Pers og Kristians um framtíð
Orderud-búgarðsins. Per vildi kaupa
búgarðinn af föður sínum en Kristian
vildi tryggja Önnu hluta verðsins,
enda ætti hún erfðarétt eftir þau
hjónin. Þessar deilur um kaupin og
kaupverðið mögnuðust þar til upp úr
sauð. Dómurinn telur sannað að þau
Per og Veronica hafi framið morðin,
en fórnarlömbin þrjú voru skotin
mörgum skammbyssuskotum. Kirk-
emo tók þátt í undirbúningi ódæðisins
og útvegaði hjónunum meðal annars
skotvopnin. Einnig var Kirkemo
fundin sek um að koma sprengiefni
fyrir í bíl Önnu Orderud Paust, að því
er virðist í þeim tilgangi að hræða
hana. Samhliða fangelsisdóminum
var Per Orderud sviptur erfðarétti
eftir foreldra sína og systur.
Norska Orderud-morðmálið
Þrennt dæmt í
21 árs fangelsi
Reuters
Veronica Orderud yfirgefur hér
dómshúsið í fylgd verjanda síns.
ROGER Clinton, hálf-
bróðir Bills Clintons, fyrr-
verandi Bandaríkjafor-
seta, segir að enginn fótur
sé fyrir ásökunum um að
hann hafi þegið fé fyrir að
biðja bróður sinn að náða
fanga áður en hann lét af
forsetaembættinu.
Roger Clinton kvartaði
yfir því í viðtali við Larry
King á CNN-sjónvarps-
stöðinni í fyrrinótt að fjölmiðlar
og yfirvöld legðu hann í einelti
vegna þess að hann væri bróðir
forsetans fyrrverandi. „Ég er
mjög vonsvikinn yfir því að nú
virðist reglan vera sú að ég sé sek-
ur þar til sakleysi mitt er sannað,“
sagði Clinton. „Ég hef verið
brennimerktur úti um allan heim
sem fjárkúgari.“
Bandarískir fjölmiðlar hafa
skýrt frá því að Garland Lincec-
um, Texasbúi sem afplánar fang-
elsisdóm fyrir fjársvik, hafi sagt
fyrir kviðdómi í vikunni sem leið
að fjölskylda hans hafi greitt
tveimur samstarfsmönnum Rog-
ers Clintons 235.000 dali, andvirði
24 milljóna króna, gegn
því að hálfbróðirinn beitti
sér fyrir því að forsetinn
náðaði hann. Kviðdómur-
inn á að meta hvort
ástæða sé til lögsóknar
vegna náðana Clintons
áður en hann lét af emb-
ætti forseta í janúar. Rog-
er Clinton var á meðal
þeirra sem voru náðaðir,
en hann hafði verið
dæmdur fyrir brot á fíkniefnalög-
gjöfinni.
Roger sagði ekkert hæft í því að
hann hefði fengið fé fyrir að beita
sér fyrir náðun Lincecums eða
annarra fanga.
Ákærður fyrir ölvunarakstur
Roger Clinton neitaði því einnig
að hann hefði verið ölvaður þegar
lögreglan handtók hann fyrir
akstur undir áhrifum áfengis í
Kaliforníu 21. febrúar. Hann á að
koma fyrir dómara vegna málsins
á mánudag.
„Lagalega var ég ekki drukkinn
undir stýri. Ég hafði drukkið um
það bil tvo bjóra,“ sagði hann.
Enn deilt um náðanir Bills Clintons
Hálfbróðir kveðst
ekki hafa þegið fé
Roger
Clinton
Los Angeles. Reuters, AP.
RUUD Lubbers, yfirmanni flótta-
mannahjálpar Sameinuðu þjóðanna,
tókst að ýfa fjaðrirnar á Dönum í
kurteisisheimsókn sinni til Kaup-
mannahafnar. Þremur dögum fyrir
komuna birti hann bréf í einu dag-
blaðanna þar sem hann gagnrýndi
nokkrar Evrópuþjóðir, þar á meðal
Dani, fyrir harðnandi tón í um-
ræðunni um innflytjendur og flótta-
menn. Tóku bæði ráðherrar og jafn-
vel blaðamenn gagnrýnina óstinnt
upp.
Í bréfi Lubbers sagði m.a. að í
„nokkrum löndum, svo sem Ástralíu,
Danmörku, Ítalíu, Bretlandi og
Austurríki, virðast einstakir stjórn-
málamenn og fjölmiðlar viljandi
reyna að blása málið [umsóknir um
hæli] upp. Tölfræði og staðreyndir
eru teknar úr samhengi og dregin er
upp sú skekkta mynd af þeim sem
sótt hafa um hæli að þeir séu skelfi-
leg ógn.
Ráðherrar og stjórnmálamenn
brugðust ókvæða við, ekki síst inn-
anríkisráðherrann, Karen Jesper-
sen, sem vísaði gagnrýninni á bug,
sagði umræðu um innflytjendur og
flóttamenn opna og beinskeytta. Vel
fór hins vegar á með henni og Lubb-
ers í gær, er hann fundaði með
nokkrum ráðherrum dönsku stjórn-
arinnar. Sagði hann engan ráð-
herranna hafa mótmælt skrifum sín-
um eða sannfært sig um að þau ættu
sér ekki stoð.
Hins vegar fór ekki eins vel á með
Lubbers og dönskum fréttamönnum
á blaðamannafundi í gær þar sem
þeir kröfðu hann ítrekað um dæmi
og röksemdir fyrir fullyrðingum sín-
um. Þvertók hann fyrir slíkt og sagði
að einstök dæmi yrðu aðeins rifin úr
samhengi. Lubbers kvaðst standa
við gagnrýni sína, sem hann sagði
ekki harða, heldur málefnalega, en
sagðist þó aðspurður ekki myndu
ganga svo langt að hvetja Evrópu-
sambandið til aðgerða gegn Dönum
vegna hennar.
Lubbers gagnrýnir Dani
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.