Morgunblaðið - 08.11.2001, Blaðsíða 10

BJÖRN Bjarnason (D) mennta-
málaráðherra sagði á Alþingi í
gær að hann muni ekki beita sér
fyrir því að lækka virðisauka-
skatt af bókum, og slíkt væri ekki
á stefnuskrá ríkissjórnarinnar.
Hins vegar væri verið að gera
ýmsar breytingar á skattaum-
hverfi fyrirtækja sem ættu að
tryggja að rekstarumhverfi
þeirra batni.
Þetta kom fram í svari ráð-
herra við fyrirspurn Steingríms
J. Sigfússonar, formanns Vinstri
grænna, sem spurði hvort
menntamálaráðherra hygðist
beita sér fyrir því að virð-
isaukaskattur á bókum verði
felldur niður eða lækkaður, svip-
að og gert hefur verið í sumum
nálægum löndum að undanförnu.
Hagnaður íslenskum
bókaútgefendum
ekki til trafala
Steingrímur lýsti vonbrigðum
með svar Björns og af hálfu ráð-
herra hefði ekki einu sinni verið
leitað eftir því að styrkja menn-
ingarstarfsemi á einhvern hátt
með skattalegum aðgerðum.
Sagði Steingrímur „langt út í sjó
í þessum efnum“ hjá ráðherra að
vísa aðeins til lækkunar skatta á
hagnað fyrirtækja, þar sem kunn-
ugt væri að hagnaður væri ís-
lenskum bókaútgefendum ekki al-
mennt til trafala. Sagði hann
vandann einmitt gagnstæðan, fyr-
irtæki berjist í bökkum; sum hafi
sameinast en önnur týnt tölunni
og mjög margir óttist að svo
mjög sé þrótturinn dreginn úr
þessari starfsemi að þess muni
sjást staður á næstu árum í út-
gáfu bóka. Benti hann á að Svíar
hafi nú nýverið t.d. lækkað stór-
lega skatta á bækur til þess að
efla útgáfu þar í landi.
Björn Bjarnason svaraði því til
á móti að það væri merkilegt að
formaður Vg vildi lækka skatta
þar sem sá flokkur vildi frekar
hækka skatta og einkum á fyr-
irtæki. „Flokkur sem hefur viljað
leggja auknar álögur á fyrirtæki
og hafa af þeim meira fé í op-
inbera sjóði,“ sagði hann.
Ekki stendur
til að lækka
virðisauka-
skatt af
bókum
FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
RÆDD var utan dagskrár á Al-
þingi í gær samkeppnisstaða há-
skóla hér á landi og starfsskilyrði
þeirra. Einar Már Sigurðarson,
Samfylkingunni, var málshefjandi
og gagnrýndi m.a. það kerfi sem
gerði það að verkum að sama fjár-
framlag væri úr ríkissjóði til rík-
isháskóla og einkarekinna skóla
þrátt fyrir mismunandi kröfur sem
gerðar væru til námsframboðs og
möguleika einkaskólanna til að
innheimta skólagjöld til viðbótar.
Sagði Einar Már ástæðu til að
fagna aukinni samkeppni á há-
skólastiginu og benti á að sam-
keppnin væri ekki aðeins hér inn-
anlands heldur einnig á
alþjóðavettvangi.
Henti Einar Már ummæli Ólafs
Proppé, rektors Kennaraháskóla
Íslands, á málþingi nýlega á lofti
og sagði tímabært að hefja hér vit-
ræna umræðu um skólagjöld sem
hluta af fjármögnun ríkisháskóla.
„Það kerfi sem við búum við geng-
ur ekki upp. Einnig er nauðsyn-
legt, ef það er markmið ríkistjórn-
arinnar að taka upp skólagjöld við
ríkisháskólana, að menntamálaráð-
herra hafi frumkvæði að umræðu
um slíkt, en skili ekki auðu,“ sagði
Einar Már. Velti hann því upp
hvort núgildandi kerfi fjármögn-
unar væri ef til vill tilraun til að
koma á skólagjöldum.
Líta má á háskóla
sem verktaka
Einar Már, sem sæti á í fjár-
laganefnd, benti á að í fjárlaga-
frumvarpi fyrir árið 2002 væri m.a.
gert ráð fyrir 40% hækkun á inn-
ritunargjöldum í Háskóla Íslands.
„Til að mæta sparnaðarmarkmið-
um ríkisstjórnarinnar. Gjaldið
mun eftir hækkunina standa að
meðaltali undir 5,5% af kennslu-
gjöldum samkvæmt reiknilíkani
fyrir kennsluframlög,“ sagði þing-
maðurinn að væri skýringin við
þann lið frumvarpsins.
Björn Bjarnason menntamála-
ráðherra sagði, að líta mætti á há-
skólana sem verktaka fyrir ríkið
og þar sé lögð áhersla á það af
hálfu ríkisins að nemendur geti
stundað nám á jafnréttisgrund-
velli. Séu nemendur hins vegar
reiðubúnir til að greiða meira fyrir
nám í einkaháskólum en þeir þurfi
í ríkisháskólum þá sé þeim það
frjálst. Hins vegar væri ekki sann-
gjarnt að bera saman ríkishá-
skólana sem hefðu byggst upp
undanfarna áratugi með fjárveit-
ingum frá ríkinu og nýja skóla sem
stofnaðir hefðu verið á síðustu 3–5
árum.
„Ég hef oftar en einu sinni verið
gagnrýndur fyrir að halda fram
þeirri skoðun undanfarin ár, að
ekki verði undan því vikist hér
frekar en annars staðar að ræða
stöðu háskóla með hliðsjón af
þeirri staðreynd að sumum er veitt
heimild til að innheimta skólagjöld
en öðrum ekki,“ sagði mennta-
málaráðherra og vísaði m.a. til
nokkurra ára gamals álits OECD
um skynsemi þess að afla í aukn-
um mæli tekna til háskólastigsins
með skólagjöldum.
„Umræður um fjármögnun rík-
isháskóla og skólagjöld snerta ekki
þær tillögur sem eru boðaðar í
fjárlagafrumvarpi ársins 2002 um
hækkun innritunargjalda í ríkishá-
skóla. Þar er tekið mið af verð-
lagsþróun síðustu tíu ára og lagt
til að innritunargjöldin haldi í við
hana,“ sagði Björn ennfremur.
Ráðherra sagður
vilja skólagjöld
Þeir þingmenn sem tóku þátt í
umræðunni fögnuðu flestir þeirri
samkeppni sem komin væri í
kennslu á háskólastiginu. Kolbrún
Halldórsdóttir (Vg) sagði greini-
legt að menntamálaráðherra vilji
taka upp skólagjöld og þannig vilji
hann leiðrétta samkeppnisstöðu
ríkisháskólanna. Bryndís Hlöð-
versdóttir (S) lýsti því yfir að að
leikreglurnar í núverandi kerfi,
sem ráðherra beri fulla ábyrgð á,
séu ekki sanngjarnar og Samfylk-
ingin vari eindregið við því að tek-
in verði upp skólagjöld þar sem
slíkt geti takmarkað jafnrétti til
náms.
Jón Bjarnason (Vg) lýsti í um-
ræðunni sérstaklega eftir fé-
lagshyggju Framsóknarflokksins
og velti því upp hvort Sjálfstæð-
isflokkurinn eigi að fá að leika
lausum hala í einkavæðingarfíkn
sinni. Hjálmar Árnason (B) tók
undir það að mikilvægt væri að
ræða málefni háskólastigsins. Fjöl-
breytileikinn hér á landi í þeim
efnum væri meiri en nokkru sinni.
Sagði hann áhugavert að fjár-
mögnun slíkra skóla muni gerast
með reiknilíkani, líkt og til um-
ræðu sé með framhaldsskólastigið.
„Ég tek undir þær áhyggjur að
svo hröð hefur þróunin verið að
hugsanlega hefur reiknilíkanið
ekki náð að fylgja henni eftir,“
sagði Hjálmar og sagði mikilvægt
að reikna út hinn eiginlega kostn-
að við rekstur skóla.
Rætt um starfsskilyrði háskóla
Morgunblaðið/Þorkell
Einar Már Sigurðarson (S) var málshefjandi í umræðunni.
Leikreglur
sagðar
ósanngjarnar
HALLDÓR Ásgrímsson (B) utan-
ríkisráðherra lýsti því yfir á Al-
þingi í gær að samkeppnisstaða Ís-
lands kunni að versna við upptöku
evrumyntar víða í Evrópu um
næstu áramót. Sagði hann að til-
koma evrunnar sem eiginlegs
gjaldmiðils markaði vatnaskil í
þróun Evrópusambandsins og af-
leiðingin yrði sú að samkeppnis-
staða íslenskra fyrirtækja kynni að
verða lakari en fyrirtækja innan
Efnahags- og myntbandalags Evr-
ópu.
Utanríkisráðherra lét þessi um-
mæli falla í svari við fyrirspurn
Rannveigar Guðmundsdóttiu, þing-
manns Samfylkingarinnar, um
áhrif Myntbandalags Evrópu og
upptaka evru á íslenskt efnahags-
og viðskiptalíf. Rannveig sagði að
okkur beri að skoða áhrif þess fyr-
ir íslenskt efnahagslíf að standa
utan við Myntbandalagið. Hvernig
það komi við vaxtaþróun og fjár-
magnskostnað heimilanna.
„Verður staða okkar verri en
annarra landa í Evrópu?“ spurði
Rannveig og gat þess að atvinnu-
rekendur og margir fleiri telji að
taka eigi upp evruna hér á landi,
sem þó sé væntanlega ekki unnt án
aðildar að Evrópusambandinu. At-
vinnulífið horfi einkum til við-
skiptakostnaðar, gengisáhættu og
vaxtamunar milli Íslands og evr-
ulanda.
Halldór sagði kosti evrunnar
fyrir evrópska neytendur vera
augljósa. Vextir muni væntanlega
lækka og samanburður á verðlagi
milli landa verði auðveldari. Það
leiði aftur til aukinnar samkeppni.
Sagði hann að evran muni vænt-
anlega auka hagvöxt í Evrópusam-
bandinu og það kæmi Íslandi
óbeint til góða.
Hins vegar verði ekki auðveld-
ara að tryggja stöðugt gengi ís-
lensku krónunnar og einnig væri
vaxtamunurinn milli Íslands og
viðskiptalandanna erfiður, en áhrif
hárra vaxta á samkeppnisstöðu ís-
lenskra fyrirtækja hefðu mjög ver-
ið í deiglunni að undanförnu. Sagði
hann að þróun annarra gjaldmiðla,
svo sem Bandaríkjadals og jens,
skiptu Íslendinga einnig höfuðmáli.
Sagði Halldór að stöðugt þurfi að
meta kosti þess og galla að standa
utan myntbandalagsins.
Krónan sögð munu skerða
samkeppnishæfi og lífskjör
Talsverð umræða spannst um
fyrirspurnina á Alþingi og gerðu
fjölmargir þingmenn stuttar at-
hugasemdir. Svanfríður Jónasdótt-
ir (S) sagði að krónan sem gjald-
miðill muni því miður skerða
samkeppnishæfi íslensks atvinnu-
lífs og rýra lífskjör þjóðarinnar.
Þetta væru bitrar staðreyndir, en
staðreyndir samt og út frá þeim
yrði að vinna. Steingrímur J. Sig-
fússon, Vg, gagnrýndi að menn
reyndu um þessar mundir að nota
óróleikann í efnahagslífinu til þess
að þoka málum í þá átt að krónan
fái ekki staðist og taka þurfi upp
evruna. Taldi hann fyrirspurnina
athyglisverða í þessu sambandinu,
en ekki síður svör ráðherra.
Þórunn Sveinbjarnardóttir (S)
sagði af þessu tilefni að öllum sem
hlýddu á umræðuna væri ljóst hvar
samhljómurinn lægi. Formaður
Vinstri grænna talaði um „athygl-
isverðar fyrirspurnir og svör“ og
það væri eins komið með honum og
formanni Sjálfstæðisflokksins, að
hæfist umræða um eitthvað sem
tengdist Evrópusambandinu,
kæmu menn upp og kvörtuðu yfir
umræðunni.
Umræðan ekki
nægilega þroskuð
Rannveig Guðmundsdóttir lagði
áherslu á að nauðsynlegt væri að
fá svör við áðurnefndum spurn-
ingum svo hægt væri að taka rétt-
ar ákvarðanir um framhaldið.
Sagði hún forsætisráðherra sífellt
setja fram eigin staðhæfingar í
þessum efnum og þær virðist gilda,
óháð því sem viðskiptalífið eða aðr-
ir haldi fram.
Utanríkisráðherra þakkaði sér-
staklega fyrir umræðuna, sagði við
fyrirspurnum Rannveigar að skýr
svör lægju hreinlega ekki fyrir og
umræðan væri ekki enn orðin
nægilega þroskuð. Þó væri nauð-
synlegt að horfa framan í sannleik-
ann, m.a. mikinn mun á íslenskum
og erlendum stýrivöxtum. Þannig
stæðu Íslendingar m.a. frammi
fyrir þeirri staðreynd að íslensk
stórfyrirtæki sækja í ríkari mæli á
erlenda fjármagnsmarkaði þar sem
fjármagnið er ódýrara en hér.
Þennan möguleika hefðu minni fyr-
irtæki og fyrirtæki á landsbyggð-
inni ekki.
„Halda menn að það geti staðist
til lengdar að stýrivextir hér á
landi séu 10,9%, þeir séu 7% í Nor-
egi, 3,75% í evrulöndunum og 2% í
Bandaríkjunum? Hafa menn trú á
því að íslensk fyrirtæki standist
þessa samkeppni til lengdar?“
spurði utanríkisráðherra og sagði
einmitt mikilvægt að velta slíkum
spurningum upp og óþarfi væri hjá
Steingrími J. Sigfússyni að vera
órólegur og reyna að varpa sann-
leikanum aftur fyrir sig og láta sér
fátt um finnast. Ekki dygði að flýja
raunveruleikann.
Utanríkisráðherra telur upptöku evrumyntar marka vatnaskil í þróun ESB
Samkeppnisstaða íslenskra
fyrirtækja getur versnað
ÞINGFUNDUR hefst á Alþingi í
dag, fimmtudaginn 8. nóvember,
kl. 10.30. Á dagskrá eru stjórnar-
og þingmannafrumvörp, en einn-
ig tillögur til þingsályktunar. Kl.
13.30 verður utandagskrár-
umræða um reglur um notkun á
flugvél Flugmálastjórnar. Máls-
hefjandi er Gísli S. Einarsson,
Samfylkingunni, en til andsvara
Sturla Böðvarsson (D) sam-
gönguráðherra.
Áframhaldandi
samstarf
ríkisins og
Microsoft
SAMSTARF íslenskra stjórnvalda
og bandaríska hugbúnaðarfyr-
irtækisins Microsoft varðandi þýð-
ingu hugbúnaðar á íslensku hefur
haldið áfram frá því lokið var við
þýðingu Windows 98 snemma á
síðasta ári.
Fram kom í máli Björns Bjarna-
sonar menntamálaráðherra við
fyrirspurn Svanfríðar Jónasdóttur
(S) á Alþingi í gær að verið væri
að þýða leiðréttingartól fyrir
Word og hefði hollenskt fyrirtæki
verið í sambandi við verkefn-
isstjórn um tungutækni vegna þess
máls.