Morgunblaðið - 08.11.2001, Blaðsíða 13

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2001 13
SAMTALS 828 manns voru á bið-
listum eftir þjónustu í heilbrigðis-
kerfinu í maí sl. en til samanburðar
voru alls 764 á biðlistum eftir þjón-
ustu í heilbrigðiskerfinu í maí á síð-
asta ári. Þetta kemur m.a. fram í
skriflegu svari heilbrigðisráðherra,
Jóns Kristjánssonar, við fyrirspurn
Þuríðar Backman og Steingríms J.
Sigfússonar, þingmanna Vinstri-
hreyfingarinnar-græns framboðs.
Voru upplýsingarnar unnar úr
gögnum frá landlæknisembættinu
en nýrri tölur um fjölda manna á
biðlistum liggja ekki fyrir fyrr en
um miðjan þennan mánuð.
Þegar litið er á einstakar heil-
brigðisstofnanir kemur í ljós að
flestir þeirra 828 sem voru á biðlist-
um í maí sl. voru á biðlistum hjá
Landspítala-háskólasjúkrahúsi við
Hringbraut eða alls 457 manns. Var
meðalbið þar eftir þjónustu 82 vik-
ur. Til samanburðar voru 339
manns á biðlistum þar í maí á síð-
asta ári en þá var meðalbið eftir
þjónustu 60 vikur.
Löng bið eftir
bæklunaraðgerðum
Sé litið á biðlista eftir tegundum
þjónustu eða aðgerðum kemur m.a.
fram að lengstir voru biðlistarnir
eftir endurhæfingu hjá stofnunum á
borð við Reykjalund og Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri. Á slíkum
biðlistum voru samtals 1.114 sjúkl-
ingar í maí á þessu ári. Til sam-
anburðar voru samtals 874 á biðlist-
um eftir slíkri þjónustu í maí í fyrra.
Aðeins styttri eru biðlistarnir eft-
ir bæklunaraðgerðum á landinu öllu
en á þeim voru skráðir samtals
1.024 sjúklingar í maí sl. Er það
svipaður fjöldi og í maí í fyrra eða
1.002.
Þá kemur fram í svari heilbrigð-
isráðherra að samtals 722 hafi verið
á biðlistum eftir augnaðgerðum í
maí sl. samanborið við 435 í maí á
síðasta ári. Samtals 260 voru á bið-
listum eftir þjónustu á barnadeild-
um, svo sem barnaskurðlækningum,
í maí sl. samanborið við samtals 268
í maí á síðasta ári.
Samtals 831 var á biðlista eftir
aðgerðum hjá háls-, nef- og eyrna-
deildum í maí sl. samanborið við
samtals 698 í maí árið á undan. Þá
voru samtals 615 á biðlistum eftir
aðgerðum á kvensjúkdómadeildum í
maí sl. samanborið við samtals 300 í
maí árið á undan.
Samtals biðu 828
manns eftir þjónustu
Biðlistar í heilbrigðiskerfinu í maímánuði
SKJÁLFTAVIRKNI á Blá-
fjallasvæðinu að undanförnu hefur
vakið sérstaka athygli jarðvísinda-
manna og þeir velt fyrir sér hvort
virknin sé fyrirboði stærri skjálfta.
Árið 1968 varð jarðskjálfti á svip-
uðum slóðum sem mældist 6 stig á
Richter og sá stærsti sem vitað er
um á Reykjanesskaga, 6,3 stig, varð
árið 1929.
Allur Reykjanesskagi hefur hag-
að sér undarlega hvað jarðhrær-
ingar varðar, að sögn Páls Ein-
arssonar, jarðeðlisfræðings á
Raunvísindastofnun Háskóla Ís-
lands. Á fyrstu öldum byggðar á Ís-
landi, fram á 13. öld, var mikil eld-
virkni á öllum skaganum og mörg
hraun runnu. Síðasta eldgosið á
Bláfjallasvæðinu var í Stóra-
Kóngsfelli, skammt vestan Blá-
fjallahryggsins, á 12. eða 13. öld.
Páll segir nákvæmari tímasetningu
á gosinu ekki liggja fyrir.
„Skjálftavirkni hefur verið nokk-
ur síðustu aldir á öllum skaganum.
Stærstu skjálftarnir virðast eiga
upptök á misgengjum sem snúa
öðruvísi en gossprungurnar.
Misgengin
Misgengið er tvískipt og liggur
um skíðasvæðið í Bláfjöllum, eitt
hið stærsta á Reykjanesskaga.
Norðurhlutinn hefur verið nefndur
Kóngsfellsmisgengið og suðurhlut-
inn Hvalhnjúksmisgengið. Síðasta
eldgosið kom úr norðurenda
sprungunnar við Stóra-Kóngsfell
eða á svipuðum slóðum og skjálft-
arnir hafa átt upptök sín síðustu
daga. Skjálftarnir, sem urðu 1929
og 1968, áttu báðir upptök sín við
Hvalhnjúksmisgengið,“ segir Páll.
Hann telur líklegt að miðað við
söguna geti orðið jarðskjálftar á
Bláfjallasvæðinu allt að 6,5 stigum
á Richter, eins og á Suðurlandi í
fyrra, hugsanlega stærri. Skjálfti
upp á 6,5 stig á Richter í Bláfjöllum
er ekki talinn valda miklu tjóni á
höfuðborgarsvæðinu. Árin 1929 og
1968 varð ekki teljanlegt tjón á
mannvirkjum, að sögn Páls, en þó
komu sprungur í sumar byggingar,
m.a. Alþingishúsið í fyrra skiptið.
„Við vitum ekki mikið um
skjálftavirknina fyrir 1929 en eftir
það virðist virkt tímabil ganga
þarna yfir á u.þ.b. þrjátíu ára fresti.
Á Reykjanesi var nokkur virkni á
árunum 1929 til 1935 og síðan frá
1967 til 1973. Þess á milli hefur
virknin verið minni. Þetta er þó
varla nægjanlegt til að gefa sér ein-
hverja langtímahegðun,“ segir Páll.
Þó að ekki hafi orðið eldgos á
Reykjanesskaga í um 800 ár eru
eldstöðvarnar fjarri því kulnaðar.
Páll segir fátt benda til þess að gos
verði á næstu áratugum eða ár-
hundruðum en flekaskilin á skag-
anum séu mjög virk. Hreyfing á
flekunum mælist ár frá ári og veld-
ur stórum og smáum skjálftum.
„Það er og hefur verið full
ástæða fyrir okkur jarðvís-
indamenn að fylgjast vel með
Reykjanesskaga. Þetta er mjög
áhugavert svæði að mörgu leyti,“
segir Páll Einarsson.
Þörf á GPS-mælitækjum
Ragnar Stefánsson jarðeðl-
isfræðingur ritaði borgaryf-
irvöldum bréf fyrir rúmum sex ár-
um þar sem hann óskaði eftir
fjárframlögum til að auka mæl-
ingar og rannsóknir á Blá-
fjallasvæðinu. Ragnar sagði við
Morgunblaðið í gær að erindið
hefði fengið jákvæða afgreiðslu, fé
hefði fengist til að setja upp fleiri
jarðskjálftamæla og þeir hefðu t.d.
komið sér vel í Suðurlandsskjálft-
unum í fyrra.
Ragnar sagði net jarðskjálfta-
mæla vera orðið nokkuð þétt á
helstu skjálftasvæðum landsins en
þörf væri fyrir fleiri GPS-mælitæki
til að mæla samfelldar breytingar á
landi eins og gliðnun eða hækkun,
sem ekki kemur fram á skjálfta-
mælum. Slík mælitæki eru aðeins til
staðar á Hengilssvæðinu og við
Mýrdalsjökul en að sögn Ragnars
er brýn þörf fyrir slík tæki á jafn
virku svæði og Reykjanesskagi er.
Síðast gaus á Bláfjallasvæðinu og Reykjanesskaga fyrir um 800 árum
Um 30 ár milli
stórra skjálfta
á liðinni öld

   
  
 !
"#$%
&'
 (
(

  


   





 
 


  


 

 

 


   
 




!"


 !"#
$%
# $ % & ' ( $#)*
+


  

 




 
 


  

!
!
 "#$#%
 
""#
 &'

!
( )%%

*

!
"
 &
ÍSLENSK erfðagreining hefur
sótt um einkaleyfi á 350 lyfjamörk-
um í kjölfar þess að vísindamenn
fyrirtækisins hafi með lífupplýs-
ingatækni uppgötvað 350 erfðavísa
sem hafa að geyma upplýsingar
um byggingu próteina í flokkum
þekktra lyfjamarka.
Fyrirtækið tilkynnti um þetta í
gær og í frétt frá því segir að þess-
ir erfðavísar skrái fyrir próteinum
sem taki þátt í mikilvægum ferlum
innan og utan frumna, svo sem í
samskiptaferlum.
„Meðal annars er um að ræða G-
prótein-tengda viðtaka, kínasa,
jónagöng, viðtaka í kjarnahimnu
og transglútamínasa. Með Lífupp-
lýsingakerfi ÍE hafa þessi lyfja-
mörk verið sett í samhengi við nið-
urstöður úr erfðafræðirannsóknum
á yfir 40 sjúkdómum. Íslensk
erfðagreining hefur lagt inn um-
sóknir um einkaleyfi á öllum þess-
um lyfjamörkum þar sem gerð er
grein fyrir tengslum þeirra við al-
genga sjúkdóma,“ segir ennfrem-
ur.
Eykur möguleikana
á þróun nýrra lyfja
Þá kemur fram að þessi upp-
götvun muni nýtast sívaxandi
lyfjaþróunarsviði Íslenskrar erfða-
greiningar. Tenging læknisfræði-
legra upplýsinga við þessa erfða-
vísa auki bæði möguleikana á
þróun nýrra lyfja og styrki hug-
verkaréttindi ÍE.
Fyrirtækið muni halda áfram á
sömu braut að og nota Lífupplýs-
ingakerfið til að afla nýrrar þekk-
ingar á tengslum erfða og sjúk-
dóma.
ÍE sækir
um einka-
leyfi á
350 lyfja-
mörkum
DOKTORSVÖRN fer fram við
læknadeild Háskóla Íslands laug-
ardaginn 10. nóvember. Þá mun
Kristján G. Guðmundsson læknir
verja doktorsritgerð sína, „Studies on
the epidemiology of Dupuytren’s di-
sease“.
Umsjónarkenn-
ari verkefnisins
var dr. Reynir
Arngrímsson, sér-
fræðingur í erfða-
læknisfræði, og
handleiðari dr.
Þorbjörn Jóns-
son, sérfræðingur
í ónæmisfræði.
Andmælendur af
hálfu læknadeild-
ar verða dr. Peter Burge frá Oxford-
háskóla í Englandi og Kristinn Tóm-
asson, yfirlæknir hjá Vinnueftirliti
ríkisins. Forseti læknadeildar, Reyn-
ir Tómas Geirsson prófessor, stjórn-
ar athöfninni. Doktorsvörnin fer fram
í hátíðarsal HÍ og hefst klukkan
14:00.
Lófakreppusjúkdómur
Í fréttatilkynningu segir: „Rann-
sóknin er um faraldsfræði lófak-
reppusjúkdóms (Epidemiology of
Dupuytren’s disease). Lófakreppu-
sjúkdómur er sjúkdómur handa og
lýsir sér þannig að fingur kreppast
inn í lófann. Talið er að einkenni hans
megi rekja til þykknunar í sinabreiðu
handarinnar. Síðar þróast bandve-
fjarstrengur sem liggur frá lófa að
fingrum. Samdráttur getur orðið í
meinsemdinni sem veldur fing-
urkreppu. Fingurkrepppan er hand-
arlýti og starfsgeta handarinnar
minnkar. Í dag er meðferðin skurð-
aðgerð. Sjúkdómurinn hefur verið
talinn ættlægur og vitað er að hann
er algengur í nágrannalöndum okkar.
Rannsóknin á faraldsfræði lófak-
reppusjúkdóms er að stofni til úr hóp-
rannsókn Hjartaverndar. Árin 1981–
1982 voru 1.297 karlar og 868 konur
skoðuð með tilliti til sjúkdómsins. Ár-
ið 1999 var körlum með sjúkdóminn
boðin þátttaka í nýrri rannsókn
ásamt samanburðarhópi, sem var
paraður með tilliti til aldurs og reyk-
inga. Markmið rannsóknarinnar var
að meta hversu algengur sjúkdóm-
urinn væri og tengsl hans við aðra
sjúkdóma og áhættuþætti.
Helstu niðurstöður
Helstu niðurstöður benda til að al-
gengi lófakreppu aukist með aldri og
sé algengari meðal karla en kvenna.
Þannig greindust 19,2% karlanna
með sjúkdóminn en 4,4% kvennanna.
Fylgni var við hækkaðan fastandi
blóðsykur, reykingar og erfiðisvinnu.
Gigtareinkenni voru marktækt sjald-
séðari hjá körlum með lófakreppu-
sjúkdóm en í samanburðarhópi. Dán-
arlíkur karla með alvarlegri stig
sjúkdómsins voru auknar sem og
dánartíðni vegna krabbameins. Þessi
munur á dánartíðni hélst þótt tillit
væri tekið til ýmissa áhættuþátta. Við
endurinnköllunina 1999 hafði stór
hluti þeirra sem voru með mild ein-
kenni í fyrri rannsókninni (1981)
fengið alvarlegri einkenni. Þrátt fyrir
aðgerð vegna lófakreppu höfðu um
70% karlanna fengið einkenni um
lófakreppu á ný. Nýgengi sjúkdóms-
ins hjá þeim sem ekki voru með sjúk-
dóminn í fyrri rannsókninni var 2,9%
á ári. Ekki virtist vera fylgni milli
áfengisneyslu og sjúkdómsins. Ætt-
arsaga var algengari hjá körlum með
sjúkdóminn en í samanburðarhópi og
tengdist ættarsaga því að fá sjúk-
dóminn á yngri árum og alvarlegri
sjúkdómseinkenni.“
Kristján G. Guðmundsson er fædd-
ur 1960, sonur Guðmundar Hansen
og Sigrúnar Gísladóttur. Hann er
kvæntur Hjördísi Svavarsdóttur og
þau eiga 4 börn. Kristján lauk emb-
ættisprófi 1986, Hann varð sérfræð-
ingur í heimilislækningum í Svíþjóð
árið 1992 og starfaði sem læknir á
Blönduósi og Siglufirði 1993 til 2001.
Hann var nýlega verið ráðinn sem
læknir við Heilsustofnun NLFÍ.
Doktorsvörn
við lækna-
deild HÍ
Kristján G.
Guðmundsson
UPPLÝST var á borgarráðsfundi í
vikunni að hálkueyðing í Reykjavík
muni kosta á árinu um 135 milljónir
króna. Áætlað var að kostnaðurinn
yrði um 170 milljónir en kostnaður
við hálkueyðingu á malbikuðum
göngu- og hjólreiðastígum var ráð-
gerður 40 milljónir króna á árinu.
Alls sinna um 15 menn þessum
verkefnum.
Upplýsingarnar voru veittar í
framhaldi af fyrirspurn Vilhjálms
Þ. Vilhjálmssonar, eins borgarráðs-
manns Sjálfstæðisflokksins, þess
efnis á hvern hátt staðið væri að
hálkueyðandi aðgerðum á malbik-
uðum göngu- og hjólreiðastígum í
borginni. Í svari Sigurðar I. Skarp-
héðinssonar gatnamálastjóra kem-
ur fram að snjóhreinsun og hálku-
eyðing gönguleiða sé unnin af 11 til
12 borgarstarfsmönnum og fjórum
til fimm starfsmönnum verktaka
samkvæmt samningi til fjögurra
ára. Við snjóhreinsun eru notaðar
dráttarvélar og sandur til hálkuv-
arna. Yfirstjórn er í höndum borg-
arstarfsmanna.
Þá segir í svari gatnamálastjóra
að gönguleiðum sé skipt í tvo flokka
eftir mikilvægi. „Séu aðstæður
slæmar, snjór og/eða hálka, er haf-
ist handa kl. 04:00 að morgni og að
því stefnt að verki á forgangs-
leiðum sé lokið kl. 08:00 og fyrir kl.
12:00 sé öllum snjóruðningi og
hálkuvörnum lokið. Gefi aðstæður
ekki tilefni til slíkra viðbragða
hefst vinna við forgangsleiðir kl.
07:30 að morgni og skal forgangs-
verkefnum vera lokið kl. 12:00 og
verkefnum dagsins fyrir kl. 17.00.“
Kostnaður skiptist þannig að 30
milljónir fara í rekstur hitakerfa í
götum og stígum, snjóhreinsun og
hálkueyðing gatna kostar 100 millj-
ónir og snjóhreinsun og hálkueyð-
ing göngustíga kostar 40 milljónir.
Alls eru þetta 170 milljónir króna
en á þessu ári stefnir kostnaður í
um 135 milljónir króna.
Um 15 manns við hálkuvarnir
á gangstígum höfuðborgarinnar