Morgunblaðið - 08.11.2001, Blaðsíða 45

Höfundur er fram-
kvæmdastjóri Sam-
taka banka og
verðbréfafyr-
irtækja.
HINN 1. nóvember
sl. gekk í gildi endur-
nýjað samkomulag um
ábyrgðir á skuldum
einstaklinga. Hið nýja
samkomulag var undir-
ritað af Samtökum
banka og verðbréfafyr-
irtækja, Sambandi ís-
lenskra sparisjóða,
Neytendasamtökunum
og viðskiptaráðherra.
Eldra samkomulagið
sem tók gildi á árinu
1998 og var hið fyrsta
sinnar tegundar hér á
landi kvað á um að
bankar, sparisjóðir og
kortafyrirtæki létu ábyrgðarmönn-
um í té upplýsingabækling um hvað
fælist í undirritun ábyrgðarskuld-
bindingar. Jafnframt var lántakanda
skylt að láta greiðslumeta sig ef fjár-
hæð láns (ábyrgðarskuldbindingar)
náði 1 milljón króna. Þá var ákvæði
um að senda bæri ábyrgðarmönnum
tilkynningu um vanskil skuldara, ef
greiðslufall yrði á einstökum gjald-
dögum, og mælt afdráttarlaust fyrir
um að ekki mætti breyta skilmálum
láns nema með samþykki ábyrgðar-
manns. Ekki er vafi á að tilkoma
samkomulagsins styrkti öll vinnu-
brögð lánveitenda varðandi sam-
skipti við ábyrgðarmenn. Samkomu-
lagið hafði að geyma ákvæði um að
það skyldi koma til endurskoðunar
þegar reynsla væri komin á það.
Í nýju samkomulagi er leitast við
að tryggja enn frekar stöðu ábyrgð-
armanna. Þannig er greiðslumat
skuldara gert að meginreglu, nema
ábyrgðarmaður undanþiggi hann
sérstaklega frá því. Þá skal ávallt
greiðslumeta lántakanda ef ný
ábyrgð veldur því að samanlögð
ábyrgð gagnvart honum nemur 1
milljón króna. Ekki er því lengur
hægt að komast hjá greiðslumati
með því að taka nokkur lán upp á
lægri fjárhæðir, enda fari samanlögð
ábyrgð yfir milljónina. Hjón geta þó
undanþegið hvort annað frá þessari
skyldu. Tryggja skal að ábyrgðar-
maður geti kynnt sér niðurstöðu
greiðslumats, enda hafi lántakandi
samþykkt það. Jafnframt segir
samkomulagið að stefna
skuli að því að ábyrgð-
armanni sé ávallt
send tilkynning
um vanskil
ist upp auka kostnaður eins og drátt-
arvextir vegna gjaldfallinna reikn-
inga. Þá er að aukast að lán séu veitt
án ábyrgðar, upp að vissri fjárhæð,
ef um er að ræða viðskiptamenn með
góða viðskiptasögu hjá viðkomandi
lánveitanda.
Þótt stefnan sé að draga úr vægi
ábyrgða á skuldbindingum, eins og
fram kemur í 1. gr. samkomulagsins,
má ekki horfa fram hjá því að lán-
veitendur munu áfram í mörgum til-
vikum leita eftir tryggingum á lán-
um. Sérstaklega á það við þegar
verið er að lána til einstaklinga og
smærri aðila, en lán til þeirra eru al-
mennt talin áhættusamari en þegar
um lán til stærri fyrirtækja er að
ræða. Slíkar tryggingar geta ýmist
verið í formi veða eða sjálfskuldar-
ábyrgða. Meginatriðið er hins vegar
að greiðslumat liggi fyrir á skuldara
áður en tekist er á hendur ábyrgð á
skuldbindingum og að auknar upp-
lýsingar til ábyrgðarmanna tryggi
sem best hag allra aðila.
Það er er visst áhyggjuefni að aðr-
ir hlutar fjármálamarkaðarins, s.s.
tryggingafélög og lífeyrissjóðir, séu
ekki aðilar að samkomulaginu. Mik-
ilvægt er að það verði ekki til þess að
skerða samkeppnisstöðu þeirra fjár-
málafyrirtækja sem að samkomu-
laginu standa. Þótt framkvæmd
ákvæða samkomulagsins leiði óhjá-
kvæmilega til eitthvað ítarlegri
skjalagerðar en áður var er megin-
markmiðið að tryggja hag allra við-
komandi aðila, þ.e. lántakanda, lán-
veitanda og ábyrgðarmanns.
Vonandi styttist í að allir sem hafa
með einum eða öðrum hætti atvinnu
af lánveitingum til einstaklinga við-
hafi sömu varúðarsjónarmið og sam-
komulagið grundvallast á.
Ábyrgðir á skuldum
einstaklinga
Fjármál
Greiðslumat skuldara,
segir Guðjón Rún-
arsson, er gert að
meginreglu.
innan 30 daga frá
greiðslufalli og að um
hver áramót sé honum
tilkynnt skriflega um
þær kröfur sem hann
er í ábyrgð fyrir, eft-
irstöðvar þeirra og
vanskil. Rétt er að taka
fram að síðastnefnda
ákvæðið tekur gildi 1.
janúar 2002, enda
þurfa lánastofnanir
nokkurn tíma til að
uppfæra tölvukerfi sín
til að geta staðið að
slíkri útsendingu. Eins
og áður ber lánveitend-
um að miða við að aldur
ábyrgðarmanna sé að jafnaði ekki
lægri en 20 ár, en 70 ára hámarks
aldursskilyrði sem var í eldra sam-
komulagi er fallið út. Loks bættist
við heimild til ábyrgðarmanna til að
segja upp ábyrgð vegna yfirdráttar-
láns eða kreditkorta og miðast þá
fjárhæð ábyrgðarinnar við stöðu
láns/skuldar við lok uppsagnardags.
Samtök banka og verðbréfafyrir-
tækja fagna mjög þeim breytingum
sem gerðar hafa verið á fyrra sam-
komulagi, enda fara hagsmunir lán-
veitenda, lántakenda og ábyrgðar-
manna saman. Allir hljóta að stefna
að því að lánsfjárhæðin verði end-
urgreidd skilvíslega á umsömdum
gjalddögum. Hafa ber í huga að iðu-
lega eru ábyrgðarmenn nánir að-
standendur lántakenda og því er
aukið upplýsingaflæði mikilsvert til
að sá sem undirgengst ábyrgð á
skuldinni geti fylgst með stöðu mála
og hafi svigrúm til að ræða málin við
lántakandann, ef vanskil verða, áður
en í of mikið óefni er komið.
Líta ber til þess að fjármálastofn-
anir hafa á undanförnum árum stöð-
ugt verið að auka þjónustu við við-
skiptamenn til að tryggja betur
þeirra hag. Þannig má nefna
greiðsluþjónustur bankanna, sem
mörg dæmi eru um að hafi hjálpað til
við að koma lagi á fjármál illra
staddra aðila með því að dreifa út-
gjöldum í samræmi við tekjur og
tryggja að ekki safn-
Guðjón Rúnarsson
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2001 45
v/Nesveg, Seltjarnarnesi,
sími 561 1680.
Kringlunni,
sími 588 1680
iðunn
tískuverslun
20%
afsláttur
af
drögtum
Tilboð
gildir frá
fimmtudegi
til sunnudags
X
Y
Z
E
T
A
/
S
ÍA
Parísarbrau› er n‡jasta
sælkerabrau›i›
frá Carberry´s.
Smakka›u!
N‡
tt