Morgunblaðið - 08.11.2001, Blaðsíða 46

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Félagsþjónustan í
Reykjavík er úrræða-
laus í húsnæðismálum.
Sé litið til þess að R-
listinn er samsuða afla
sem virðast ekki vita
hvort eigi að halda sig
til hægri eða vinstri er
á reynir þá er útkom-
an að ekki finnst
markviss húsnæðis-
stefna í smiðju hans.
Ekkert fer fyrir fé-
lagshyggjunni í borg-
arpólitíkinni nema þá
helst í skemmtanalíf-
inu, þess ber miðborg-
in glöggt vitni. Fé-
lagshyggjan hefur
siglt undir fölsku flaggi til að kom-
ast til valda. Slíkt kann ekki góðri
lukku að stýra. Hefur samsuðuaflið
R-listinn sýnt getuleysi sitt í málum
er varða velferð og félagslegt ör-
yggi Reykvíkinga. Ljóst er að af-
kvæmið er orðið skelfilegt, kallað
heimilisleysi og ber eftirnafnið bið-
listar. Stjórnendur borgarinnar
fengju falleinkunn hjá vitrum eig-
anda þokkalegs einkafyrirtækis.
Borgaryfirvöld stíga ekki í vitið
hvað varðar að fara að lögum um
félagsþjónustu sveitarfélaga. Fé-
lagsþjónustan í Reykjavík situr
uppi úrræðalaus og vanhæf af þeim
sökum til að fara með mál skjól-
stæðinga sinna, þar með talið
barna. Félagshyggjuflokkurinn R-
listinn hefur dregið saman útgjöld
borgarinnar til félagsþjónustunnar
úr 22,7% í 14,4% 1996–2000 skv.
ársskýrslu félagsþjónustunnar árið
2000. R-listinn hefur brugðist í tæp
8 ár. Lítið var annað að gera en
glugga í reglurnar sem borgaryf-
irvöld hafa sett félagsþjónustinni. Í
III. kaflanum, Kostnaður vegna
húsnæðis,16. gr., segir: „Við af-
greiðslu fjárhagsaðstoðar er gert
ráð fyrir að kostnaði umsækjanda
vegna húsnæðis verði mætt með
greiðslum húsaleigu- eða vaxtabóta,
enda hefur þegar verið gert ráð
fyrir hluta þess kostnaðar í grunn-
upphæð fjárhagsaðstoðar til fram-
færslu“.
Hver er þessi grunnupphæð fjár-
hagsaðstoðar til framfærslu? 62.421
kr. Ég spyr formann félagsmála-
ráðs, hr. Helga Hjörvar, hvernig
hægt er að láta þetta reiknings-
dæmi ganga upp. Framfærslu-
kostnaður: 62.421 kr. alls. Reglurn-
ar sem þið setjið vísa til
húsaleigubóta og vaxtabóta. Það
þarf ekki mikla vitsmuni til að
koma auga á að samkvæmt þessu
er ljóst að þeir verst settu komast
yfirleitt ekki í þá aðstöðu að geta
leigt eða keypt húseign og fá því
ekki húsaleigubætur og enn síður
vaxtabætur. Dæmi: Einstaklingur
leigir tveggja herbergja íbúð á al-
mennum markaði fyrir 65.000 kr. á
mánuði, hiti og rafmagn eru 2.300
kr. á mánuði. Húsaleigubætur eftir
skatt eru 7.655 kr. Þá standa eftir
2.776 kr. til að framleyta einstak-
lingi. Grunnupphæð sú sem vitnað
er til í reglum félagsþjónustunnar
og útreikningur borgaryfirvalda er
í engu samræmi við markaðsverð
húsaleigu í Reykjavík. Skora ég á
borgarstjóra, Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur, að svara því hvernig
hægt sé í Reykjavík,
Bangkok norðursins,
fyrir einstakling að
framfleyta sér í mánuð
á 2.776 kr. eða 92,53
kr. á dag. Margir
munu þiggja þá upp-
skrift þótt það þýði
falskan héra að hætti
R-listans. Ég bendi
borgaryfirvöldum á að
reglur settar fé-
lagsþjónustunni í hús-
næðismálum sem og
ýmsu öðru eru í engu
samræmi við það sem
stendur í lögum þessa
lands. Í stjórnarskrá
íslenska lýðveldisins,
76. gr., segir m.a.: „Öllum sem þess
þurfa skal tryggður í lögum réttur
til aðstoðar vegna sjúkleika, örorku,
elli, atvinnuleysis, örbirgðar og
sambærilegra atvika.“ Einnig er að
finna skýrt ákvæði um skyldu borg-
aryfirvalda í lögum um félagsþjón-
ustu sveitarfélaga í XII. kafla laga
um félagsþjónustu sveitarfélaga.
Þar segir í 45.gr.: „Sveitarstjórn-
ir skulu, eftir því sem kostur er og
þörf er á, tryggja framboð á leigu-
húsnæði, félagslegu kaupleiguhús-
næði og/eða félagslegum eignar-
íbúðum handa þeim fjölskyldum og
einstaklingum sem ekki eru á ann-
an hátt færir um að sjá sér fyrir
húsnæði sökum lágra launa, þungr-
ar framfærslubyrðar eða annarra
félagslegra aðstæðna.“ Þessari
skyldu sinni hefur félagshyggjan
brugðist í 8 ára valdatíð sinni. Þar
segir líka í XII. kafla, 46. gr.: „Fé-
lagsmálanefndir skulu sjá til þess
að veita þeim fjölskyldum og ein-
staklingum, sem ekki eru færir um
það sjálfir, úrlausn í húsnæðismál-
um til að leysa úr bráðum vanda
meðan unnið er að varanlegri
lausn.“ Þar sem margra ára biðlist-
ar eru eftir félagslegu húsnæði tel
ég ákvæði III. kafla, Kostnaður
vegna húsnæðis, 16. gr., í reglum
þeim er félagsþjónustunni er gert
að fara eftir, alls ekki standast lög
eins og dæmið hér að framan sýnir
fram á. Það er útilokað fyrir skjól-
stæðinga Félagsþjónustunnar í
Reykjavík að leigja á almennum
markaði í flestum tilvikum, því er
afleiðingin heimilisleysi hjá stórum
hópi fólks meðan beðið er eftir var-
anlegri lausn. Varðandi áfengis-
sjúka og aðra vímuefnaneytendur
er að finna í lögum um félagslega
þjónustu sveitarfélaga, XIII. kafla,
51. gr.: „Félagsmálanefndir skulu
stuðla að því að áfengissjúkir og
misnotendur vímugjafa, sem fengið
hafa meðferð og læknishjálp, fái
nauðsynlegan stuðning og aðstoð til
að lifa eðlilegu lífi að meðferð lok-
inni.“ Menn og konur á öllum aldri
sem eru verst sett eftir neyslu
ólyfjanar fá oft inni í 3–6 mánuði á
áfangaheimilum eftir meðferð. Þar
fer fram endurhæfing en ekki lausn
á húsnæðisvanda borgarinnar. Eftir
dvöl á slíkum stað eiga fæstir
þeirra einstaklinga er leita þurfa
húsnæðisúrræða til félagsþjónust-
unnar von um úrlausn sinna mála
fyrr en eftir nokkur ár, þ.e.a.s. ef
viðkomandi kemst inn á biðlista.
Húsnæði er grunnþörf! Fram-
kvæmd laga um félagsþjónustu
sveitarfélaga er og hefur verið á
ábyrgð R-listans hér í Reykjavík.
Biðtími eftir félagslegu leiguhús-
næði í Reykjavík er óviðunandi. Ég
kýs ekki samansoðinn falskan héra
að hætti R-listans.
Falskur héri …
að hætti R-listans
Alexander
Björn Gíslason
Húsnæði
R-listinn, segir
Alexander Björn
Gíslason, hefur brugðist
í tæp átta ár.
Höfundur er skrifstofumaður.
UM ÞESSAR
mundir er vaxta-
munur milli Íslands
og helstu mynta s.s.
Bandaríkjadals, evru
og japanskra jena
mjög mikill meðan
krónan stendur
mjög lágt í sögulegu
samhengi. Sem
dæmi má nefna að
vaxtamunur er u.þ.b.
9% milli krónu og
dollars, 8% milli
krónu og evru og
11% milli krónu og
jena. Telja verður
líklegt að á næstunni
sjái fyrir endann á
vaxtalækkunum í Bandaríkjunum
og Evrulandi eftir mjög miklar
vaxtalækkanir undanfarna mánuði.
Þá má leiða að því rökum að það
sé aðeins tímaspursmál hvenær
Seðlabanki Íslands lækki vexti
hérlendis og að vaxtalækkunin
komi í áföngum í vetur.
Þessi mikli vaxtamunur gerir
það að verkum að framvirkt gengi
er mun hærra en stundargengi og
því getur verið hagstætt að selja
gjaldeyri með framvirkum hætti.
Ef reiknað er áætlað framvirkt
verð dollara og það borið saman
við áætlaða sambærilega hækkun
gengisvísitölunnar, en hækkun
gengisvísitölunnar þýðir enn frek-
ari veikingu krónunnar, kemur í
ljós að mjög vænlegt er fyrir fyr-
irtæki að selja væntar gjaldeyr-
istekjur framvirkt (sjá línurit).
Þannig má ætla að fyrirtæki sem á
von á dollaratekjum í ágúst 2002
fái framvirkt verð um kr 112 fyrir
hvern dollara samanborið við kr
105 í dag. Þetta samsvarar því að
gengisvísitalan hækki á sama tíma
í u.þ.b. 155 stig en vísitalan stend-
ur í 145 stigum nú. Þetta jafngildir
enn frekari gengislækkun krónu
um sem nemur 5,5 %. Ef seldar
eru væntar tekjur í desember 2002
fást um 115 krónur fyrir
hvern dollar sem sam-
svarar vísitölu um 160
stig.
Ástæða er til að
benda þeim fyrirtækj-
um, sem hafa erlendar
tekjur á að með þessu
móti er unnt að tryggja
hluta af erlendum
tekjum næsta árs, en að
sjálfsögðu getur verið
varhugavert að selja all-
ar sínar tekjur fram-
virkt með þessum hætti.
Mælt er með því að fyr-
irtæki reyni að velja
tímapunkt þegar þau
álíta að sölutækifæri á
gjaldeyri sé fyrir hendi og selji þá
framvirkt takmarkað magn tekna
sinna. Hér gildir hið fornkveðna að
forðast skyldi að setja of mörg egg
í sömu körfu. Það er eðlilegt að
spyrja hvort krónan geti ekki
veikst meir en línuritið sýnir og
því verði tap á framvirkri sölu. Því
er til að svara að fyrir slíku er
engin trygging. Hins vegar verður
að hafa í huga að gengi krónunnar
er nú þegar mjög lágt og því er
verið að tryggja hluta erlendra
tekna á góðu krónugengi.
Ásbjörn S.
Þorleifsson
Gjaldeyrir
Þessi mikli vaxtamunur
gerir það að verkum,
segir Ásbjörn S. Þor-
leifsson, að framvirkt
gengi er mun hærra en
stundargengi og því
getur verið hagstætt að
selja gjaldeyri með
framvirkum hætti.
Höfundur er yfirmaður áhættu-
stýringar, Landsvirkjun.
Framvirk sala bandaríkjadals m.v. 9% vaxtamun.
105.00
107.00
109.00
111.00
113.00
115.00
117.00
119.00
nó
v.
0
1
d
e
s.
0
1
ja
n.
0
2
fe
b
.0
2
m
a
r.
0
2
a
pr
.0
2
m
a
í.
0
2
jú
n.
0
2
jú
l.
0
2
á
gú
.0
2
se
p.
0
2
ok
t.
0
2
nó
v.
0
2
d
e
s.
0
2
ja
n.
0
3
fe
b
.0
3
F
ra
m
vi
rk
t
ve
rð
U
S
D
145.00
147.00
149.00
151.00
153.00
155.00
157.00
159.00
161.00
163.00
H
æ
kk
un
g
e
ng
is
ví
si
tö
lu
I
S
K
Tækifæri til fram-
virkrar gjaldeyrissölu
NÝLOKIÐ er
landsfundi Sjálfstæð-
isflokksins og vakti
hann töluverða athygli
og umfjöllun í þjóð-
félaginu. Einkum voru
það sjávarútvegs- og
umhverfismálin sem
náðu eyrum fjölmiðla
og þar með almenn-
ings. Minna bar á um-
ræðu um utanríkismál
og málefni tengd al-
þjóðavæðingu íslensk
efnahagslífs. Sem
áhugamanni um þau
málefni kom það mér á
óvart að stærsta flokki
þjóðarinnar skuli inn-
anbúðar hjá sér nánast takast að
reyra þau málefni í viðjar fortíðar.
Engu líkara virðist en forystumenn
flokksins telji að
Evrópa standi í stað og okkur
komi nánast ekki við hvað er að
gerast í löndunum í kringum okkur.
Það er til dæmis ótrúlegt að ekki sé
minnst á evruna í ályktun flokksins
um utanríkismál. Gera sjálfstæðis-
menn sér ekki grein fyrir því að
eftir rúma tvo mánuði mun Evran
taka gildi sem lögeyrir í flestum
löndum V-Evrópu?!
Þetta er einn merkasti og af-
drifaríkasti pólitíski og efnahags-
legi atburður í sögu Evrópu und-
anfarna áratugi og mun hafa áhrif
um allan heim. Íslensk fyrirtæki
eru í óða önn að undirbúa sig undir
þennan atburð, nú síðast hefur
Eimskip ákveðið að
birta gjaldskrá sína í
evrum. Það er spá
flestra sem fylgjast
með þessum málum
að á fáum mánuðum
muni evran verða ráð-
andi á mörgum svið-
um danska hagkerfis-
ins. Þar þar með mun
ekki líða á löngu þar
til frændur okkar
muni endurskoða af-
stöðu sína til sameig-
inlegrar myntar. Sví-
ar munu örugglega
fylgja í kjölfarið ef
þeir verða þá ekki
orðnir á undan grönn-
um sínum. Almenningur í Bret-
landi mun ekki sætta sig við að
verða smám saman annars flokks
borgarar í Evrópusambandinu og
þar með opnast leið fyrir ríkis-
stjórn Blairs að keyra málið í gegn
þar í landi.
Það má því búast við að innan
tveggja – þriggja ára verði flest
mikilvægustu viðskiptalönd Ís-
lendinga búin að taka upp evruna
sem gjaldmiðil. Þar með verða
rúmlega 60% af utanríkisviðskipt-
um okkar við lönd evrusvæðisins.
Þar með mun verða mjög erfitt að
verja sjónarmið þeirra sem telja
Íslandi betur borgið utan mynt-
sambandsins. Fyrir þá sem vilja
fræðast meira um þetta mál er
bent á áhugaverða grein í nýjasta
tölublaði Viðskiptablaðsins.
Á meðan Evrópuhraðlestin brun-
ar hraðbyri inn í næstu öld sitja
forystumenn Sjálfstæðisflokksins
rólegir og horfa með andakt á for-
tíðina. Það hefur oft verið sagt að
menn eigi að læra af reynslunni.
Ákvörðun um inngöngu Íslands í
NATO á sínum tíma var tekin af
fáum mönnum bak við luktar dyr.
Þrátt fyrir að sú ákvörðun hafi ver-
ið hárrétt klauf hún þjóðina í fylk-
ingar og tók það marga áratugi að
ná sáttum í því máli.
Það má ekki verða í Evrópumál-
um. Látum ekki króa okkur út í
horn þannig að e.t.v. verðum við
nauðbeygð að ganga í Evrópusam-
bandið án mikillar umræðu í þjóð-
félaginu.
Evran og Sjálfstæðis-
flokkurinn
Andrés
Pétursson
Evrópumál
Látum ekki króa okkur
út í horn, segir Andrés
Pétursson, þannig að
e.t.v. verðum við nauð-
beygð að ganga í Evr-
ópusambandið án mik-
illar umræðu í þjóð-
félaginu.
Höfundur á sæti í stjórn
Evrópusamtakanna.
w
w
w
.t
e
xt
il.
is