Morgunblaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 30

ERLENT
30 LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SEGÐU „JÁ“
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
LAUGAVEGI 49
S: 551-7742
LAUGAVEGI 15 • SÍMI 511 1900 • FAX 511 1901
www.watchmaker.org
Mikið úrval
glæsilegra skartgripa.
FUSION
ÞAÐ gæti heitið Hjá Omari, eða
Höllin við rætur fjallsins. En þetta
víðfeðma, bleika skrímsli sem var
heimili múllans Mohammeds Om-
ars, leiðtoga talibana í Afganistan,
er orðið sá staður í Kandahar sem
ferðamenn vilja helst fá að sjá.
Á miðvikudaginn var klifruðu
hundruð manna í pokabuxum upp
og niður hauga af brotnum múr-
steinum, hoppuðu ofan í sprengju-
gíga og stukku upp á þak. Þeir
höfðu komið með höfðingjum ætt-
bálka sinna til viðræðna við nýjan
leiðtoga Afganistans, Hamid
Karzai, í húsasamstæðuna. Þeir
göptu yfir því hvað híbýli Omars
voru stór og nýtískuleg, og hvað
þau voru illa farin eftir árásir
bandaríska hersins.
Þrátt fyrir að hafa haft á sér orð
fyrir að vera hógvær meinlætamað-
ur bjó Omar og fjölskylda hans við
munað sem hefði vakið öfund 99,9%
Afgana. Húsasamstæðan breiddi úr
sér á eyðimerkurlandi við rætur
fjalls, girt háum múrvegg. Hún var
ekki skrautleg eins og hallir ann-
arra leiðtoga í heiminum. Hvergi
sást marmari eða gyllt veggfóður.
En plássið var nóg. Veggirnir
hvítir og hreinir, stiginn skreyttur, í
garðinum óx grænmeti og jurtir.
Baðherbergin lögð bleikum flísum
og þar voru útlend blöndunartæki.
Útifyrir var mikill gosbrunnur í líki
frumskógar þar sem trjágreinar
fléttuðust saman og lækur rann í
gegn. Veggirnir umhverfis garðinn
voru skreyttir myndum af sveita-
sælunni, þar voru myndir af áveitu-
skurðum, fjalli, fljóti og mið-
aldavirki. Miðað við ömurleikann og
fátæktina annars staðar í landinu
hefur húsasamstæðan, sem lokið
var við að byggja fyrir um þrem ár-
um, að því er fregnir herma fyrir
peninga frá Osama bin Laden, verið
glæsileg. Og það pirraði suma sem
komu þangað á miðvikudaginn.
„Þetta voru blóðpeningar talib-
ana. Omar múlla sankaði að sér
þessum peningum eftir að hann
varð leiðtoginn,“ sagði Abdul
Shakkar, stuðningsmaður Karzais,
sem var á ferli í rústunum. „Áður
fyrr átti hann ekkert. Í fyrstu til-
kynnti hann afgönsku þjóðinni: Ég
er kominn sem múlla, og trúi á hina
helgu bók, Kóraninn. Eftir það
breyttist hann. Hann fór að elska
peninga, og seldi blóð heilögu her-
mannanna sem börðust í 22 ár.“
Aðrir litu málið öðrum augum.
„Þessar sprengjuárásir voru mik-
il mistök,“ sagði Obaidullah Wat-
anadust, ættbálkaöldungur frá
Helmand-héraði, og starði á stór-
felldar skemmdirnar á þeim hluta
húsasamstæðunnar sem sagt var að
hefði hýst lífverði Omars, flesta
araba. „Við reistum þetta, og þeir
sprengdu það, og saklaust fólk varð
hér að píslarvottum. Hér varð íslam
undir.“
Einungis hluti af húsasamstæðu
Omars var eyðilagður, sem kann að
benda til þess að Bandaríkjamenn
hafi vitað hvar í henni var líklegast
að Omar héldi sig, ásamt helstu að-
stoðarmönnum sínum og hermönn-
um al-Qaeda-samtaka bin Ladens.
Dagblað í Pakistan greindi frá
því snemma í stríðinu að einn af
sonum Omars og frændi hefðu fallið
fyrir sprengjum er varpað var á
samstæðuna, og að Omar sjálfur
hafi sloppið með því að leita skjóls í
skurði. Í Kandahar leggur fjöldi
manns trúnað á þessa frétt.
En ekki er vitað hvernig eða hve-
nær Omar flýði híbýli sín. Ættbálka-
höfðingjarnir, sem nú ráða í Kand-
ahar, segjast ekki hafa hugmynd
um hvar hann sé niður kominn.
„Hér hefur enginn séð múlla Om-
ar,“ sagði Naquibullah, núverandi
yfirmaður hernaðarmála í Kandah-
ar, þegar hann kom í húsasamstæð-
una á miðvikudaginn til viðræðna
við Karzai. „Þegar við komum um
morguninn var hann þegar farinn.“
Glæsihöll meinlætamanns
Kandahar. The Los Angeles Times.
Los Angeles Times/Don Barletti
Hermenn sitja á loftvarnarbyssu við húsasamstæðu Mohammeds Omars, leiðtoga talibana, í útjaðri Kandahar.
’ Hann fór að elska peninga, og
seldi blóð heilögu
hermannanna sem
börðust í 22 ár. ‘
TVÖ stórblöð í Bandaríkjunum, The
Washington Post og Wall Street
Journal, fögnuðu í gær þeirri ákvörð-
un George W. Bush forseta að rifta
svonefndum ABM-sáttmála frá 1972
um takmörkun eldflaugavarna. The
New York Times sagði hins vegar að
Bush hefði tekið áhættu því uppsögn
sáttmálans gæti leitt til vígbúnaðar-
kapphlaups við Rússland og hugsan-
lega Kína.
Vladímír Pútín Rússlandsforseti
sagði í sjónvarpsávarpi í fyrradag að
Rússar litu enn á ABM-sáttmálann
sem einn af hornsteinum öryggis í
heiminum. „Ákvörðunin kom okkur
ekki á óvart en við teljum að um mis-
tök sé að ræða,“ sagði Pútín. Hann
bætti þó við að ákvörðun Bush ógnaði
ekki öryggi Rússlands.
Bush og Pútín sögðu báðir að upp-
sögn sáttmálans ógnaði ekki bættum
samskiptum ríkjanna og ítrekuðu
fyrri yfirlýsingar um að þeir hygðust
fækka kjarnavopnum.
Bandaríkjastjórn telur sáttmálann
úreltan og vill fá frjálsar hendur til að
smíða gagnflaugar til að geta varist
hugsanlegum eldflaugaárásum ríkja
á borð við Norður-Kóreu og Írak.
Wall Street Journal fagnaði upp-
sögn sáttmálans og kvaðst telja hana
leiða til „öruggari heims“. Bandarísk-
ir vísindamenn gætu nú hraðað til-
raunum sínum með það að markmiði
að bæta varnir Bandaríkjanna og ná
„yfirráðum í geimnum“.
The Washington Post sagði að
Bush hefði tekið „rétta“ ákvörðun þar
sem Pútín hefði viljað „ósanngjarnar
hömlur“ á eldflaugavarnirnar þegar
reynt hefði verið að semja um breyt-
ingar á sáttmálanum. Blaðið taldi að
samningaviðræður Bandaríkjastjórn-
ar við stjórnvöld í Moskvu síðustu sex
mánuði drægju úr hættunni á því að
uppsögn sáttmálans leiddi til vígbún-
aðarkapphlaups við Rússa.
Varað við nýju
vígbúnaðarkapphlaupi
The New York Times sagði hins
vegar að Bush hefði tekið áhættu nú
þegar hann þyrfti á stuðningi Rússa
að halda í stríðinu við hryðjuverka-
menn. „Ef hann er heppinn sætta
Rússar sig við ákvörðunina og sam-
skipti ríkjanna halda áfram að batna,
en Bandaríkjamenn fá frjálsar hend-
ur við að þróa nýtt gagnflaugakerfi.
Ef hann er ekki heppinn er hugsan-
legt að Bush styggi stjórnvöld í
Kreml og hrindi af stað hættulegu
vígbúnaðarkapphlaupi við Rússa og
hugsanlega Kína.“
Blaðið sagði það „óskiljanlegt“ að
Bush tæki þessa ákvörðun nú þegar
Bandaríkjastjórn hefði mikla þörf
fyrir samstarf við Rússa í baráttunni
gegn hryðjuverkastarfsemi. „Það er
nú ekki svo að lærdómurinn af 11.
september sé sá að Bandaríkin séu
berskjölduð fyrir eldflaugaárás.“
Kínverjar létu í ljósi áhyggjur af
ákvörðun Bush en gagnrýndu hana
ekki af hörku.
Kínverjar hafa mótmælt áformum
Bush um að koma upp eldflauga-
varnakerfi en bandarískir embættis-
menn spáðu því að þeir myndu „bíða
og fylgjast með viðbrögðum annarra“
áður en þeir brygðust við uppsögn
ABM-sáttmálans.
Andstæðingar eldflaugavarnakerf-
isins hafa spáð því að Kínverjar, sem
eiga færri kjarnavopn en Bandaríkja-
menn og Rússar, fjölgi kjarnavopnum
sínum haldi Bush áformum sínum til
streitu. Þeir vara ennfremur við því
að önnur Asíuríki, þeirra á meðal Ind-
land og Pakistan, kunni að fara að
dæmi Kínverja og þar með hæfist
nýtt vígbúnaðarkapphlaup í álfunni.
Blendin viðbrögð við
uppsögn ABM-sáttmálans
Washington. AFP, AP.
Pútín segir að ákvörðun Bush
ógni ekki öryggi Rússlands