Morgunblaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 64

UMRÆÐAN
64 LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Nýr herrailmur
VIÐ fjárlagagerðina
fyrir árið 2002 lögðu
þingmenn Samfylking-
arinnar til að kostnaðar-
gjöld í sjávarútvegi yrðu
aukin. Það er skoðun
jafnaðarmanna að eðli-
legt sé að atvinnulífið
greiði fyrir þá þjónustu
sem það fær af hendi
hins opinbera. Þegar
þrengir að í fjármálum
ríkisins er til muna eðli-
legra að róa á þau mið
heldur en að auka kostn-
aðargreiðslur skólafólks
og þeirra sem þurfa að
leita til heilbrigðiskerf-
isins. Samfylkingin lagði
til að kostnaðargreiðslur yrðu auknar
um 900 milljónir. Rök hafa verið færð
fyrir því að kostnaður vegna ýmis-
konar þjónustu við útveginn og stjórn
fiskveiða sé um fjórir milljarðar.
Sanngjarn ábati samfélagsins
Auðlindanefnd fékk á sínum tíma
nokkra sérfræðinga til að skrifa fyrir
sig skýrslur um upptöku auðlinda-
gjalda í sjávarútvegi. Einn þeirra var
Phil Major sem var ráðuneytisstjóri í
fjármálaráðuneyti Nýja-Sjálands
þegar þarlendir voru að taka upp
gjöld í sjávarútvegi. Eftir að hafa ver-
ið hér á landi um hríð, átt fundi með
ýmsum hagsmunaaðilum og eftir að
hafa skynjað andrúmsloftið af samtöl-
um við fjölmarga, gerði hann nefnd-
inni grein fyrir hugmyndum sínum og
skilaði skýrslu með tillögum. Eitt af
því sem hann fjallar sérstaklega um
eru kostnaðargreiðslur þar sem hann
tiltekur hvar skattgreiðendur hlaupa
undir bagga með útgerðinni. Það er
vegna þjónustu sjávarútvegsráðu-
neytis, Fiskistofu, Hafrannsóknar-
stofnunar, sjómannaafsláttar og
strandgæslu. Með þróunarsjóðsgjald-
inu fær hann út að heildartalan sé
uppá samtals fimm og hálfan milljarð
hvar af u.þ.b. einn milljarður sé þegar
greiddur af greininni. Þá er veiðieft-
irlitsgjaldið tekið með. Phil Major
segir í skýrslu sinni að
ef framangreind endur-
greiðsla kostnaðar sé
ekki næg til að sam-
félagið telji sig fá sann-
gjarnan ábata gæti ver-
ið viðeigandi að leggja á
frekari gjöld. Og hann
er að tala um fimm og
hálfan milljarð!
Kostnaðartölurnar,
án sjómannaafsláttar,
eru mjög sambærilegar
við það sem Sveinn
Agnarsson kemst að í
umfjöllun sinni fyrir
auðlindanefnd. Hann
byggir m.a. á upplýs-
ingum sem nefndin
fékk frá fjármálaráðuneytinu um
kostnað vegna auðlindanýtingar. Nið-
urstaða hans er að kostnaður sem
hlutfall af ríkisútgjöldum hafi að með-
altali verið 1,9% vegna útgerðar, 1,1%
vegna stjórnar fiskveiða á árunum
1990–1996. Sem hlutfall af lönduðum
afla hafi þessi kostnaður numið 4,6%
vegna útgerðar og 2,8% vegna fisk-
veiðistjórnunar. Ef við lítum til hlut-
falls af ríkisútgjöldum og horfum til
nýsamþykktra fjárlaga fyrir árið 2002
þar sem ríkisútgjöldin eru uppá 230
milljarða gætum við verið að tala um
ríflega fjóra milljarða vegna útgerð-
arinnar. Hér er ekki verið að tala um
auðlindagjald, skilgreint sem greiðsla
fyrir afnot af sameiginlegri auðlind.
Nei, hér er aðeins verið að tala um
kostnað vegna þjónustu og stjórnun-
ar sem hið opinbera hefur með hönd-
um og útgerðin greiðir aðeins að hluta
í dag.
Milljarður á móti milljarði
Meirihluti endurskoðunarnefndar
laganna um stjórn fiskveiða leggur til
að það sem þeir kalla ,,kostnaðarhluti
veiðigjalds“ verði lagt á í upphafi fisk-
veiðiársins 2004/2005 og verði þá einn
milljarður. Á móti falli niður þróun-
arsjóðsgjald, veiðieftirlitsgjald og
fleiri kostnaðargjöld sem nú eru við
lýði, líklega uppá um einn milljarð.
Það núllast því út ef tillögur nefnd-
arinnar ganga eftir. Þeir leggja síðan
til að kostnaðargjaldið hækki í jöfnum
þrepum um hálfan milljarð til fisk-
veiðiársins 2009/2010. Þá hefur sá
áfangi náðst að útgerðin greiðir ríf-
lega þriðjung kostnaðar þeirrar þjón-
ustu sem hún nýtur frá hinu opinbera,
en skattgreiðendur standa áfram
undir hinu. Sá varnagli er einnig sleg-
inn af hálfu nefndarinnar að ef fram-
legð fer niður fyrir 20% þá lækkar
kostnaðargjaldið. Það gjald sem
meirihluti endurskoðunarnefndarinn-
ar kallar ,,afkomutengt veiðigjald“
getur síðan í fyllingu tímans orðið um
hálfur milljarður. Það mundi vera sú
greiðsla sem útgerðinni yrði ætlað að
greiða fyrir aðgang að auðlindinni.
Kostnaðargjöld
í sjávarútvegi
Svanfríður
Jónasdóttir
ÁGÆTT framtak
Vátryggingafélags Ís-
lands undir þessari
forskrift hefur nú verið
í gangi um nokkurt
skeið og minnir okkur
rækilega á skyldur
okkar í umferðinni sem
vissulega eru ærnar. Í
umferðinni eins og
annars staðar er æv-
inlega hollt að hafa í
huga gullnu regluna
sem Kristur setti fram
fyrir meira en 20 öld-
um en sem er ætíð
jafnsönn og krefjandi
um leið: Allt sem þér
viljið að aðrir menn gjöri yður það
skuluð þér og þeim gjöra.
Þetta einfalda en um leið erfiða
heit til að efna ættum við hafa sem
fastan fylginaut í hverri ferð. Erfitt
er það að efna slíkt háleitt heit en
jafnsjálfsagt að freista þess ævin-
lega að halda það sem allra best.
Annars eru öll þau dæmi um heit
sem VÍS hefur sett á oddinn hin
þörfustu og okkur ágætur leiðarvís-
ir um rétta hegðun í umferðinni og
vel að merkja þá eru þau einfaldlega
í takt við heilbrigða skynsemi og
þarf þá í nokkru frekar vitnanna við
um nauðsyn þess að hafa þau í
heiðri.
Ég hef í sumar ekið nokkur þús-
und kílómetra, bæði vítt og breitt
um okkar fagra land sem og í ofur-
umferð höfuðborgarsvæðisins og í
engu ætla ég mér að halda því fram
að þar hafi í engu skeikað hinum
eina rétta ökumáta, en dæmin sem
ég varð vitni að um alvarleg brot,
öfugt við alla heilbrigða skynsemi,
voru ótrúlega mörg í þessum akstri
öllum.
Alltof oft gleymast stefnuljósin
hjá svo mörgum sem
stórhættu getur skap-
að og það er rétt eins
og svo margir hugsi:
Það hljóta allir aðrir að
vita hvert ég ætla, eða
kannski er nær sanni
að segja að viðkomandi
hugsi hreint ekki neitt.
Framúrakstur er ótrú-
lega algengur við
hæpnar og oft hrein-
lega hættulegar að-
stæður og margoft
urðum við hjónin fyrir
því að ekið var fram úr
okkur á ekki minni
hraða en 120 og þeim
hraða greinilega haldið svo lengi
sem séð varð og minnir þá um leið á
þennan gegndarlausa hraðakstur
sem maður verður vitni að, jafnt
innanbæjar sem utan. Sem áhorf-
andi að þessu hér í borg undrast
maður oft að slysin skuli ekki vera
enn fleiri og er þó vissulega meira
en nóg af þeim, maður er hreinlega
agndofa oft á tíðum og spyr sig þá
hvaða veraldarinnar ávinning menn
ætli sér af slíku háttalagi. Farsíma-
notkunin er sérmál og grafalvarlegt
í raun og þar þarf svo sannarlega að
freista þess að setja reglur sem
megna að draga úr þeirri hættu sem
þessu síblaðri er samfara, því ég er
sannfærður um að mikill meirihluti
þessara símtala er marklaust og til-
gangslaust blaður, ávani eða kækur
án allrar þarfar. Notkun bílbelta,
svo sjálfsögð sem hún er nú, er
furðulega vanrækt og ætti þó jafn-
vel þeim kærulausustu í umferðinni
að vera ljóst að bílbelti koma þeim
fyrst og síðast til góða sem þau
spennir, þannig að eðlislæg sjálfs-
elska mannskepnunnar ætti þarna
að ráða allri ferð.
Og svo skal í lokin minnt á þá
dauðans alvöru að freista þess að
aka farartæki undir áhrifum áfengis
sem viðgengst alltof oft og kannski
eðlilegt til þess hugsað hversu
áfengið slævir alla dómgreind fólks
fljótt, en þó ætti það vart að fá
brjálað svo alla heilbrigða hugsun
að menn vilji stofna lífi sínu og ann-
arra í hættu með svo hræðilegu
háttalagi.
Það er kannski að vonum í þess-
ari geggjuðu umræðu um áfengið
sem eðlilegasta förunaut manna
alltaf og alls staðar að einhverjir
ruglist í ríminu og telji það sjálf-
sagðan hlut að aka af stað eftir einn
eða jafnvel fleiri drykki. Þegar nær
allur áróður gengur út á hin miklu
og merkilegu menningaráhrif sem
áfengið á að hafa á mannlífið, þá er
ekki annars að vænta en mönnum
þyki akstur undir áhrifum þess bara
hið besta mál og ekki orð um það
meir.
Gleymum því aldrei hver ábyrgð
okkar er gagnvart sjálfum okkur og
öðrum þegar við erum á ferðinni og
gjarna megum við heita því í hvert
sinn að aka ævinlega eins og við
vildum sjá aðra aka, því jafnvel hin-
ir harðsvíruðustu ökufantar gjöra
ótrúlega miklar kröfur til annarra
um akstur svo og allt sem honum
fylgir.
Ég heiti því
Helgi Seljan
Umferðin
Gleymum því aldrei,
segir Helgi Seljan, hver
ábyrgð okkar er gagn-
vart sjálfum okkur og
öðrum þegar við erum á
ferðinni.
Höfundur er fv. alþingismaður.
Enskar
Jólakökur
Enskur
jólabúðingur
Klapparstíg 44,
sími 562 3614