Morgunblaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 47

og
gna
rins
úr
ála.
mið í
út af
lits á
s.
. Afleið-
am-
sessi það
ið hefur.
ulag ASÍ
ag í sér-
mjög
Það muni
r hag-
launþeg-
ramtíð-
a við-
skyn-
stefna
að auknu aðhaldi í ríkisfjármál-
unum og stöðugleika og jafn-
framt sé þýðingarmikil sú yf-
irlýsing að tekið verði mið af
gjaldeyrisstreyminu við fram-
kvæmd stefnunnar í lánamálum
ríkissjóðs.
Lækkun grænmetisverðs
hefur tekjudreifandi áhrif
„Svo er ég sérstaklega hrifinn
af því að ríkið muni ætla sér að
lækka grænmetisverð en það hef-
ur tekjudreifandi áhrif. Það mun
leiða til þess að lægra launaðar
fjölskyldur muni frekar geta
keypt grænmeti, en tekjuhærri
fjölskyldurnar borga skattana
vegna beingreiðslna til bændanna
sem taka á upp.
Ég tel einnig að það sé ágæt
ráðstöfun að fresta hækkun
tryggingagjaldsins ef samn-
ingum verður ekki sagt upp.
Sé litið er á pakkann í heild
sinni þá tel ég að þetta muni
leiða til þess að meiri líkindi
verði á að verðbólga minnki og
komið verði á frekari stöðugleika
í gengismálum, enda sjáum við
að þetta hefur aukið tiltrú mark-
aðarins á íslensku krónunni og
vonandi mun hún styrkjast enn
frekar,“ segir Tryggvi.
Erum ekki
komin fyrir horn
Edda Rós Karlsdóttir, for-
stöðu maður greiningardeildar
Búnaðarbankans, lýsir ánægju
sinni með samkomulag aðila
vinnumarkaðar ins og segir að
markmiðin séu mjög metn-
aðarfull. „Þetta verður ekki auð-
velt verkefni. Í eðli sínu er þetta
skammtímaaðgerð og það má
því hvergi út af bregða. Við er-
um alls ekki komin fyrir horn en
mér finnst þetta gefa von og er
þeirrar skoðunar að það sé
mögulegt að þetta takist,“ segir
hún.
Edda Rós segir trúverð-
ugleika aðgerðanna skipta sköp-
um um hvort sá árangur næst
sem að er stefnt. „Þar skipta
viðbrögð stjórnvalda gríðarlegu
máli. Markaðurinn hefur tekið
kipp og viðhorf á gjaldeyr-
ismarkaði hafa breyst. Krónan
hefur verið að styrkjast að und-
anförnu og þessi viðhorfsbreyt-
ing er mjög mikilvæg, ekki síst
ef tekst að stöðva þau neikvæðu
viðhorf sem valda ákveðinni
tímabundinni keðjuverkun.
Til lengri tíma litið þurfa hins
vegar allir innviðir hagkerfisins
að fylgja með. Við höfum verið
að sjá samdrátt í innflutningi að
undanförnu og það er afskaplega
mikilvægt að gæta þess að sú
þróun stöðvist ekki og breytist
ekki í þenslu,“ segir hún.
Ekki verið að gefa
mönnum gengistryggingu
Edda Rós segir yfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar um aðgerðir í
lánamálum ríkissjóðs nokkuð
óljósa. „En ég túlka hana samt
svo að það sé með vilja gert að
hafa hana svona og í þeim til-
gangi að ekki sé verið að gefa
mönnum gengistryggingu. Mér
finnst það skynsamlegt þótt ég
hefði gjarnan viljað sjá
ákveðnara orðalag.
Við erum með krónuna á
markaði og ef ríkisvaldið lýsti því
yfir að það ætlaði að tryggja eitt-
hvað ákveðið gengi krónunnar,
þá væri hún í raun og veru að
taka hana af markaði. Ef yfirlýs-
ing ríkisstjórnarinnar er lesin
samhliða samkomulagi aðila
vinnumarkaðarins, þá er rík-
isstjórnin greinilega að lofa því
að hún muni haga sér þannig að
forsendur skapist fyrir styrkingu
krónunnar,“ segir Edda Rós.
gna samkomulaginu
náist
f bregða
sbreyting
æg“
s Karldóttir
u
kur
gan
fir
st
ðast
un
u
og
nulífsins“
Brynjólfsson
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2001 47
DONALD Rumsfeld,varnarmálaráðherraBandaríkjanna, stend-ur við púltið og brosir
svo breitt að varirnar á honum
eru horfnar. Fréttamennirnir
koma sér fyrir í hriktandi stól-
unum í fréttafundarherberginu í
Pentagon. Einn af hershöfðingj-
unum – þeir eru allir fremur
þurrlegir náungar með stór eyru
– stendur teinréttur eins og orð-
uskreyttur maður í einkennisbún-
ingi við hliðina á orðlagða mann-
inum í teinóttu jakkafötunum.
Næst á dagskrá er framhalds-
þátturinn „The Rummy Show“. Í
þættinum í dag segir frá því, að
stríðið gengur vel, og fréttamenn-
irnir í Pentagon vilja fá að vita
hvers vegna. Eftir að hafa í
margar vikur skrifað fréttir um
það hvað herförin hefur gengið
hægt vilja þeir nú fá að vita hvers
vegna talibanarnir hafa gefist upp
svona skyndilega.
„Ja, ég er nú enginn sálfræð-
ingur,“ segir ráðherrann og er til
í slaginn. „Það er engin leið til að
ég geti komist inn í höfuðin á
þeim, hvorki einum né öllum, og
komist að því hvers vegna þeir
eru að gera það sem þeir eru að
gera.“
Á námsárum sínum var hann
áflogagjarn glímukappi, og núna
leikur hann vægðarlausan vegg-
tennis. Í báðum þessum íþróttum,
líkt og á fréttamannafundunum í
Pentagon, er vænlegt til árangurs
að koma andstæðingnum úr jafn-
vægi, og láta svo til skarar skríða.
Hann lýkur svari sínu með því að
tala um það hvernig sérsveitirnar
hafa hert á loftárásum sínum, og
talar um Norðurbandalagið. Svo
klykkir hann út: „Þetta tvennt
hefur farið langt með að drepa
talibana og al-Qaeda-hermenn-
ina.“
Rétthugsun úti í hafsauga
Honum þykir ekki á nokkurn
hátt óþægilegt að nota sögnina
„að drepa“. Það er þægileg til-
breyting frá þessu venjulega
Pentagontali sem einkennist af
flækjum og líkingamáli. Á 35 mín-
útna fréttamannafundi notar
Rumsfeld orðið „drepa“ níu sinn-
um. Hershöfðinginn sem stendur
við hliðina á honum segir aldrei
„drepa.“ Hann segir: „Við höfum
grafið undan forráðum þeirra og
stjórnun.“
Fréttamaður réttir upp hönd-
ina. Hvað réttlætir árás á her-
menn sem eru á flótta?
Rumsfeld kiprar augun og gap-
ir svolítið af undrun. „Það er ljóst
að þeim hefur verið gefið tæki-
færi til að gefast upp,“ útskýrir
hann eins og hann sé að tala við
barn. „Og þeir hafa ekki gefist
upp.“
Hefur ráðherrann engar
áhyggjur af því að þessar harka-
legu aðferðir verði til þess að
óvinurinn grípi í örvæntingu til
fleiri hryðjuverka?
„Sú hugmynd að maður geti
fengið þá góða með því að hætta
að gera það sem við erum að
gera … er bara rugl,“ svarar
Rumsfeld að bragði. „Það er
svona eins og að fóðra krókódíl
og vona að hann snúi sér síðast
að manni sjálfum.“
Fréttamennirnir fara að hlæja,
varnarmálaráðherrann fer að
hlæja, og einhverjir sem eru að
horfa á sjónvarpið heima í stofu
eru áreiðanlega líka farnir að
hlæja.
Framhaldsþættirnir „The
Rummy Show“ hafa verið sýndir
tvisvar til þrisvar í viku síðan sjö-
unda október, og hafa slegið í
gegn. Fólk hringir í varnarmála-
ráðuneytið til þess að komast að
því hvenær Rumsfeld – vinir hans
kalla hann Rummy – verði næst í
sjónvarpinu. Nielsen-fyrirtækinu,
sem mælir áhorf á sjónvarp í
Bandaríkjunum, telst svo til, að
allt að 800 þúsund manns fylgist
með beinum útsendingum frá
fréttamannafundum Rumsfeld á
kapalsjónvarpsstöðvum. Þetta er
ekki mikið áhorf miðað við áhorf
stærstu sjónvarpsstöðvanna, en
mjög gott miðað við kapalstöðvar,
og aldeilis fáheyrt miðað við
furðufyrirbærið fréttamannafund-
ir í Washington.
Maður getur því gleymt forset-
anum og hershöfðingjunum. Það
er Rumsfeld sem sér um að setja
þetta háskalega þjóðarátak í orð,
og er ekkert að hafa fyrir því að
nota opinberlega markaðsátaks-
nafnið á því, „Frelsi til frambúð-
ar.“
Auðvitað er margt sem Rums-
feld vill ekki greina frá, og hann
er hreinskilinn hvað það varðar.
Þegar hann var einu sinni spurð-
ur hvort hann gæti sagt eitthvað
um landhernaðinn svaraði hann:
„Ég gæti það. Ég vil það ekki. Ég
hef engan áhuga á að ræða um
það mál.“
Meistari dulda
valdaleiksins
Hann býður upp á stríð, en
með blik í augum. Þetta hefur
haft góð áhrif á stríðið – og mjög
góð áhrif fyrir ráðherrann, en
einu sinni var sagt um hann að
hans bestu stundir hefðu horfið
með kalda stríðinu. Rumsfeld hef-
ur leikið fleiri hlutverk en flestir í
Washington, en þetta er alveg
nýtt.
Jú, hann var varnarmálaráð-
herra í 14 mánuði undir lok for-
setatíðar Geralds Fords, og átti
þá þátt í að gera að engu samning
um takmörkun vopnasmíði, varaði
við hættu frá Sovétríkjunum og
tókst að auka opinber framlög til
varnarmálaráðuneytisins í fyrsta
sinn í mörg ár. En það stóð ekki
yfir neitt spennandi stríð. Hann
hefur aldrei haft neitt orð á sér
fyrir að vera góður í að ná til
fólks, fyrir að ávinna málstað
fylgi á opinberum vettvangi – og
ekki heldur fyrir að koma eins og
skrattinn úr sauðarleggnum og
ná miklum vinsældum meðal al-
mennings.
Hann kom til Washington fyrir
fjórum áratugum, þrítugur að
aldri og hafði verið kosinn á þing
fyrir kjördæmi skammt fyrir utan
Chicago. Eftir þrjú kjörtímabil
gekk hann til liðs við stjórn Rich-
ards Nixons og árin á eftir varð
hann þekktur sem meistari
laumuskriffinnskunnar, útreikn-
aða lekans, dulda valdaleiksins.
Þegar hann varð fyrst varn-
armálaráðherra, aðeins 43 ára,
sögðu dálkahöfundar dagblaðanna
að hann væri „einn af gallhörð-
ustu skylmingamönnunum í
Washington“.
„Rumsfeld veitti mér tækifæri
til að skoða í návígi fyrirbæri sem
er sérstakt fyrir Washington:
Hæfileikaríka atvinnustjórnmála-
manninn og skriffinnann sem býr
jafnt yfir metnaði sem hæfileik-
um og beini í nefinu,“ skrifaði
Henry Kissinger, fyrrverandi ut-
anríkisráðherra, í endurminning-
um sínum.
Þegar George W. Bush fékk
Rumsfeld til að taka aftur við
Pentagon var dagskipunin fyrst
og fremst sú, að nýta eitthvað af
allri þessari innanbúðarþekkingu
til að umbreyta hernum – draga
hann æpandi og öskrandi inn í
nýja öld þar sem hætturnar voru
„ósamhverfar“: litlir, ljótir karlar
með stórar, vondar áætlanir.
Þetta þýddi, að fara varð á þunn-
um ís yfir valdakerfið sem þingið
hafði búið sér til; í gegnum allar
deildir hersins og verktakakerfið
í varnarmálunum. Í þetta þurfti
mann sem var fljótur að átta sig
og vissi hvernig kaupin gerðust
að tjaldabaki.
Í vetrarlok voru fyrrverandi
hershöfðingjar, sitjandi embætt-
ismenn og óbreyttir sérfræðingar
farnir að beina spjótum sínum að
honum, og sumir fréttaskýrendur
leiddu að því getum að hann yrði
fyrsti ráðherrann sem fengi að
taka pokann sinn.
„Ótrúlega hreinskilinn“
Hefur Rummy eitthvað breyst?
Nei, ekki segja vinir hans.
„Það sem fólk sér núna er bara
það sem við höfum þekkt í 30 ár,“
segir Kenneth Adelman, fyrrver-
andi starfsmaður ríkisstjórnar
Ronalds Reagans, sem starfaði
fyrir Rumsfeld þrisvar á sjöunda,
áttunda og níunda áratugnum.
„Hann er ótrúlega hreinskilinn,
hann er ótrúlega snöggur, hann
er ótrúlega afkastamikill.“
„Allt tal um nýjan og betri
Donald Rumsfeld er meira til
marks um það hvernig þeir hugsa
sem fylgjast með honum, fremur
en um hann,“ segir náinn ráðgjafi
varnarmálaráðherrans. (Fulltrúi
ráðherrans sagði að hann hefði
ekki tíma til að mæta í viðtal fyrir
þessa grein.)
Það sem er á seyði, segja vinir
hans, er bara það, að sú hlið
Rumsfelds, sem hefur ekki sést,
er að koma í ljós. Eftir 40 ár sem
stjórnmálamaður, ráðherra,
diplómati, kaupsýslumaður, ráð-
gjafi, hefur besta breytingin und-
anfarna þrjá mánuði verið á
ímynd Rumsfelds.
„Hann virðist svo sannarlega
vera í essinu sínu sem varnar-
málaráðherra á stríðstímum,“
segir Andrew Krepinevich, fram-
kvæmdastjóri rannsóknarstofnun-
arinnar Center for Strategic and
Budgetary Assessment.
„Í kringum ’75 og ’76 hélt ég að
hann væri gífurlega metnaðar-
gjarn, eins og við er að búast af
manni sem er í opinberu starfi,“
segir Kissinger. „Nú finnst mér
hann búa yfir mikilli hugarró,
eins og þarna hafi manni, sem
vildi þjóna almenningi, orðið að
ósk sinni.“
Reuters
Donald Rumsfeld, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, slær á létta strengi á fréttamannafundi í Pentagon.
Rumsfeld í essinu sínu
sem varnarmálaráðherra
Sagt hefur verið að
Donald Rumsfeld,
varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, hafi
gert fréttamannafund-
ina í Washington
skemmtilega á ný. Og
sjónvarpsáhorfendur
flykkjast að skjánum til
að fylgjast með. Ekki
virðist nokkur vafi á, að
Rumsfeld nýtur sín í
því hlutverki sem hann
gegnir nú.
’ Honum þykirekki á nokkurn hátt
óþægilegt að nota
sögnina „að
drepa“. ‘
The Washington Post.