Morgunblaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 36

LISTIR
36 LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
búðinGOLF búðinGOLF
GOLFBÚÐIN ehf. Strandgötu 28, 220 Hafnarfirði, sími 5651402, fax 5641467, GSM 8986324, e-mail: golfbudin@golfbudin.is
Aukahlutir:
Takka-lykill 1.250
Járna-statíf á poka 1.800
Bolta-veiðari 2.500
Kylfuhlífar á tré, 3 í pk. 1.500
Tvöfaldar-ólar á poka 1.800
Kerrur frá 3.900
Til æfinga:
Rafmagnspútt 1.990
Æfinganet 10.500
Chipp-net 2.950
Ferðapoki á hjólum 4.900
Flagg + hola 2.000
Happdrætti GSÍ
Þú kaupir
8 GO- titanium
golfbolta + 8 skafmiða.
Listaverð er 8 x 500 = 4.000 kr.
Jólatilboð: 3.000 + frí
heimsending.
Vinningar eru 165 talsins
og verðmæti þeirra um
2.000.000 kr.
OPIÐ TIL JÓLA
12 - 19 alla daga,
Þorláksmessu 12 - 23.
HÉR ER ALLT Á
GAMLA VERÐINU
Jólagjafir í úrvali
4.400 kr.
9.900 kr.
7.9
00
kr
.
4.900 kr.
BÓK Björns Bjarnasonar
menntamálaráðherra, Í hita kalda
stríðsins, er safn greina, sem hann
hefur skrifað um utanríkis-, örygg-
is- og varnarmál á aldarfjórðungs
tímabili, 1976 til 2001. Allar grein-
arnar nema ein hafa birzt í Morg-
unblaðinu og velflestar eru frá ár-
unum 1979 til 1991, er Björn var
blaðamaður og aðstoðarritstjóri
hér á blaðinu.
Segja má að undirritaður hafi frá
blautu barnsbeini verið dyggur les-
andi skrifa Björns Bjarnasonar um
öryggis- og varnarmál í Morgun-
blaðið. Skrif hans áttu ríkan þátt í
því að móta skoðanir og viðhorf
heillar kynslóðar uppvaxandi
áhugamanna um utanríkismál og
öryggis- og varnarmál Íslands. Á
meðan kalda stríðið stóð enn sem
hæst voru harðar og djúpstæðar
deilur um veru varnarliðsins hér á
landi og aðild landsins að Atlants-
hafsbandalaginu, NATO. Björn
Bjarnason fór fremstur í flokki
stuðningsmanna varnarsamstarfs-
ins við Bandaríkin og aðildarinnar
að NATO – segja má að hann hafi
verið sá „haukur“ í varnarmálunum
sem sýndi hvað mesta flugfimi í oft
og tíðum harðvítugum átökum við
andstæðinga landvarna og vest-
ræns samstarfs.
Eins og titill bókarinnar gefur til
kynna var oft hiti í þessum deilum.
Yfirleitt voru menn ekki sparir á
stóryrðin þegar öryggis- og varn-
armál Íslands voru til
umfjöllunar. Það, sem
kemur hins vegar í ljós,
þegar skrifum Björns
Bjarnasonar um þessi
málefni er safnað sam-
an á einn stað og kostur
gefst á að vega þau og
meta í ljósi þeirra sögu-
legu upplýsinga, sem
fram hafa komið eftir
að kalda stríðinu lauk,
er að þau hafa staðizt
tímans tönn, og það
sennilega mun betur en
margt annað, sem
skrifað var á þessum
árum. Hann reiðir
hvergi of hátt til höggs, missir aldr-
ei sjónar á staðreyndunum, seilist
ekki of langt eftir röksemdum sín-
um og er alla jafna yfirvegaður í
orðavali um andstæðingana. Grein-
ar hans einkennast af rökfestu og
nákvæmni um staðreyndir og taka
mið af viðurkenndum kenningum á
sviði alþjóðastjórnmála. Þær bera
aukinheldur glöggt vitni þeirri yf-
irgripsmiklu þekkingu, sem Björn
hefur á löngum tíma aflað sér á
sviði utanríkis- og öryggismála.
Hann hefur sjálfur tileinkað sér
það, sem hann sagði í ræðu á aðal-
fundi Samtaka um vestræna sam-
vinnu, sem prentuð er í bókinni:
„Mestu skiptir að málstaðurinn sé
ætíð byggður á skynsamlegum rök-
um og þess sé gætt að undan al-
mennum stuðningi við hann sé ekki
grafið.“
Þessi eiginleiki skrifa Björns
veldur því að í dag, allt að aldar-
fjórðungi eftir að þau komu fyrst á
prent, eru þau prýðisgóð heimild
um íslenzk varnar- og öryggismál
og ættu að geta veitt
nýjum lesendahópi
góða innsýn í þau
álitaefni, sem voru
uppi á þessum tíma.
Það er langt frá því
að þessi bók sé þurr
aflestrar þótt sumum
þyki umfjöllun um ut-
anríkis- eða öryggis-
mál ekki aðgengileg
alla jafna. Margar
greinarnar eru frá-
bærlega vel skrifað-
ar, t.d. ferðagrein
Björns frá Líbanon,
þar sem saman fer
kímni í frásögninni
og afar fræðandi yfirlit um bak-
grunn átakanna í landinu, auk þess
sem saman við frásögnina er einkar
haganlega fléttað köflum úr bæði
Heimskringlu og helgri ritningu,
þar sem Líbanon kemur við sögu!
Fleiri fróðlegar og líflega skrifaðar
ferðagreinar eru í bókinni. Björn
segir t.d. frá heimsóknum til Berl-
ínar eftir fall múrsins og til Prag
þegar flauelsbyltingin var um garð
gengin og Vaclav Havel kominn til
valda. Meðal ferðagreinanna stend-
ur þó líklega upp úr frásögnin af
heimsókn aðstoðarritstjórans til
Andreis Sakharov og Elenu Bon-
ner í Moskvu árið 1987. Heimsókn-
in hefur augljóslega haft mikil áhrif
á Björn og á sínum tíma hreyfði
þessi grein mjög við þeim, sem
þetta skrifar, enda fylgdust menn á
Vesturlöndum náið með örlögum
Sakharov-hjónanna, sem höfðu sér-
staka stöðu meðal andófsmanna í
Sovétríkjunum.
Ekki er síður fengur að því, sem
Björn Bjarnason hefur skrifað um
öryggis- og varnarmál á síðustu ár-
um en skrifum hans á árum kalda
stríðsins. Í greininni „Gildi varn-
arsamningsins eftir lok kalda
stríðsins,“ sem birtist í afmælisriti
Davíðs Oddssonar forsætisráð-
herra fyrir þremur árum, setur
Björn t.d. fram þá athyglisverðu
skoðun, að varnarsamningurinn við
Bandaríkin auðveldi Íslendingum
að standa utan Evrópusambands-
ins. „Rofni þetta samstarf, þarf
bæði að grípa til róttækra ráðstaf-
ana í öryggismálum og móta nýja
Evrópustefnu,“ segir Björn þar. Í
eftirmála bókar sinnar rökstyður
hann þessa kenningu frekar og
bendir m.a. á að auðvelt sé að kom-
ast að þeirri niðurstöðu að ekkert
Evrópuríki geti tryggt varnir Ís-
lands og hinn fyrirhugaði sameig-
inlegi herafli ESB verði heldur
varla til stórræðanna. Niðurstaða
Björns er að mikilvægast sé áfram
að leggja rækt við náið samstarf í
varnarmálum við Bandaríkin, þótt
jafnframt sé sjálfsagt að Ísland
leggi sitt af mörkum í evrópsku ör-
yggismálasamstarfi. Þá er þeirri
spurningu hins vegar ósvarað, hvað
væri til ráða ef áhugi ráðamanna í
Washington á því að tryggja áfram
trúverðugar landvarnir á Íslandi
dvínaði og ekki væri heldur hægt
að fá öryggistryggingar hjá Evr-
ópusambandinu.
Kannski felst þó hluti svarsins í
áherzlu Björns Bjarnasonar á að
Íslendingar axli í auknum mæli
ábyrgð á eigin vörnum, en það er
umfjöllunarefni hans í nokkrum
nýjustu greinunum, þ.ám. þeirri
sem birtist hér í blaðinu í tilefni 50
ára afmælis varnarsamningsins sl.
vor. Slíkt hlýtur raunar að gerast,
burtséð frá því hvort Bandaríkin
vilja viðhalda hér sama varnarvið-
búnaði og nú. Spurningin um þátt-
töku Íslendinga sjálfra í að tryggja
varnir og öryggi landsins hefur
orðið miklu áleitnari eftir 11. sept-
ember sl. Nú liggur fyrir að öll
vestræn ríki verða að leggja stór-
aukna áherzlu á að tryggja innra
öryggi og varnir gegn hryðjuverk-
um og alþjóðlegri glæpastarfsemi,
en á þær ógnir bendir Björn ein-
mitt í grein sinni, sem birtist hér í
blaðinu í maí. Hann leggur því til að
tekin verði upp verkaskipting milli
Bandaríkjamanna og Íslendinga og
þeir síðarnefndu sinni gæzlu innra
öryggis og jafnframt þátttöku Ís-
lands í alþjóðlegri samvinnu á sviði
friðargæzlu. Slíkt verði hins vegar
ekki gert nema með því að þjálfa
Íslendinga til öryggisstarfa. „Við
getum alls ekki vænzt þess, að
bandaríska varnarliðið komi að
þessum verkefnum í okkar þágu,
þótt þau lúti að því að tryggja varn-
ir og öryggi,“ segir Björn Bjarna-
son. Með öðrum orðum verða Ís-
lendingar að fara að búa sig undir
að kosta nokkru til úr eigin sjóðum
til að tryggja hér varnir og öryggi.
Frágangur bókar Björns Bjarna-
sonar er allur með ágætum og und-
irritaður fann eina innsláttarvillu á
rúmlega 350 síðum bókarinnar.
Hins vegar vaknar sú spurning
hvort myndir, sem prýddu ýmsar af
greinum Björns sem birtust hér í
blaðinu, hefðu ekki átt fullt erindi í
bókina. Frumkvæði Jakobs F. Ás-
geirssonar, sem umsjón hefur með
útgáfunni, að því að safna saman
skrifum Björns á bók, er lofsvert.
Málstaður byggður á
skynsamlegum rökum
BÆKUR
Alþjóðastjórnmál
Greinar og ritgerðir. Björn Bjarnason.
Nýja bókafélagið, Reykjavík 2001.
352 bls.
Í HITA KALDA STRÍÐSINS
Björn Bjarnason
Ólafur Þ. Stephensen
EKKI miklar upplýsingar að hafa í
innslagi, nema helst þessar: „Það var
vor í lofti, og vetrarþunginn á bak og
burt, þegar við 4klassískar (af hverju
ekki „klassapíur“ – innskot undirr.)
settum saman efnisskrána Vorfiðring
með nokkrum af okkar uppáhaldslög-
um. Á haustdögum ákváðum við að
halda í Reykholt í Borgarfirði til að
taka upp valda kafla af efnisskránni.
Við dvöldum þar í fögru umhverfi
með góðu fólki í nokkra daga. Hér
heyrir þú afraksturinn!“ – Sumsé
þrjú lög eftir Oddgeir Kristjánsson
(Fyrir austan mána og vestan sól, Ég
veit þú kemur og lokalagið Ágúst-
nótt); eitt eftir Sigfús Halldórsson
(Vegir liggja til allra átta); Horch,
der erste Laut eftir Brahms; Meine
Lippen etc. eftir Lehár; Torna a
Surriento (Curtis); Music of the
Night (Andrew Lloyd Webber)
o.s.frv. Lögin eru tólf og útsetningar
Aðalheiðar Þorsteinsdóttur (kannski
spilar hún líka á píanóið?) – nema í
fjórum lögum, Horch, der erste Laut,
How high the moon, Say a little
prayer (Burt Bacharach) og Can’t
help loving that man (Jerome Kern).
Björk, Jóhanna og Signý eru allar
þekktar söngkonur og skífan sú arna
ber vott um sanna og tilgerðarlausa
sönggleði, og ekki vantar tilþrifin í
sönggleðinni (einu sinni eða tvisvar á
mörkunum) í þeim lögum þar sem
þær stöllur njóta sín best. Lag Sig-
fúsar Halldórssonar, Vegir liggja til
allra átta, er skemmtilegt og nýtur
sín vel í þessum flutningi. Einnig hið
þekkta lag Brahms, Horch, der erste
Laut, að ég tala nú ekki um Meine
Lippen, sie küssen so heiss eftir Leh-
ár. Þarna njóta þær sín til fulls og
Vínarsveiflan er fín! Margt er fallega
og snyrtilega gert í lögum úr söng-
leikjum og víða fallegt í hljómum – en
þó er einsog þar vandi þær sig óþarf-
lega mikið, vanti ögn meiri „lífræn-
an“ sjarma – og, í lögum Bacharachs
og Jerome Kern, meiri djass, meira
„sving“! Kannski hefur verið fullkalt í
Reykholtskirkju. Engu að síður
vönduð vinnubrögð, sem bera vott
um músíkalska smekkvísi.
En hvað sem því líður eru þetta
hörkufínar söngkonur, og ég get ekki
ímyndað mér annað en að flestir hafi
mikla ánægju af að hlusta á þær
skemmta sjálfum sér – og taki bara
þátt í þeirri skemmtun.
Upptakan er sallafín. Sveinn
Kjartansson sá um þau mál. Hver
annar?
TÓNLIST
Geislaplötur
Fyrir austan mána og vestan sól. Að-
alheiður Þorsteinsdóttir, Björk Jóns-
dóttir, Jóhanna V. Þórhallsdóttir, Signý
Sæmundsdóttir. Útsetningar: Aðalheiður
Þorsteinsdóttir. Hljóðupptaka: Sveinn
Kjartansson. Útgefandi: 4Klassískar.
4 KLASSÍSKAR
Fjórar góðar söngkonur
Oddur Björnsson
AÐVENTUSÖNGVAR verða í
Hjallakirkju á sunnudag kl. 20.30.
Fyrirmynd aðventusöngvanna er
sótt til Englands og skiptast á ritn-
ingarlestrar og söngur.
Ritningarlestrarnir eru sóttir í
spádómsrit Gamla testamentisins og
í guðspjöll Nýja testamentisins.
Söngvarnir fjalla um aðventuna,
fæðinguna og Maríu guðsmóður.
Kammerkórinn Vox Gaudiae
syngur og einsöngvari er Hrafnhild-
ur Björnsdóttir, sópransöngkona.
Þau flytja m.a. verk eftir Britten,
Bruckner, Bach og Distler auk hefð-
bundinna aðventu- og jólalaga og
einnig er almennur söngur.
Söngstjóri og orgelleikari er Jón
Ólafur Sigurðsson og upplesari er
séra Íris Kristjánsdóttir.
Aðventusöngur í
Hjallakirkju