Morgunblaðið - 15.03.2002, Blaðsíða 34

HALLDÓR Ásgrímssonutanríkisráðherra telurhugsanlegt að komamálum þannig fyrir að
Íslendingar geti sætt sig við sam-
eiginlega sjávarútvegsstefnu Evr-
ópusambandsins, en hún hefur
verið helsta fyrirstaða þess að Ís-
lendingar sæktu um aðild að ESB.
Framkvæma mætti stefnuna
þannig að hún gerði ráð fyrir að-
skilinni stjórn yfir íslensku fisk-
veiðistjórnarsvæði og að úthlutun
kvóta yrði byggð á fyrri úthlutun
og í höndum íslenskra aðila. Þá
væri ljóst að beiting nálægðar-
reglu ESB um íslenska fiskveiði-
stjórn yrði mjög til bóta.
Halldór ræddi þessi mál í erindi
sem hann flutti í Berlín í Þýska-
landi í gær á hádegisfundi sam-
taka sem nefnast Deutsche Ge-
sellschaft für Auswärtige Politik.
Tók Halldór fram í upphafi er-
indis síns að aðild að Evrópusam-
bandinu væri ekki á stefnuskrá nú-
verandi stjórnvalda. Umræða um
þessi mál hefði engu að síður sett
svip sinn á íslenskt samfélag að
undanförnu þó að sú umræða hefði
engan veginn verið til lykta leidd.
Halldór ræddi lauslega um aðild
Íslands að samningnum um Evr-
ópska efnahagssvæðið og sagði
hann hafa reynst vel þó að Íslend-
ingar teldu nauðsynlegt að gera á
honum breytingar nú um stundir.
Sagði hann eðlilegt að spurt
væri hvers vegna Íslendingar vildu
ekki gerast aðilar að ESB. Sagði
hann menn m.a. verða að gera sér
grein fyrir því að tiltölulega stutt
væri síðan Ísland varð frjálst og
fullvalda ríki. Baráttan fyrir full-
veldi hefði ekki síst verið barátta
fyrir yfirráðum yfir auðlindum Ís-
lands og sú barátta stæði enn,
enda fiskveiðar undirstaða ís-
lensks efnahags, tveir þriðju út-
flutningstekna Íslands kæmu af
sölu fiskafurða í útlöndum.
Sagði Halldór að meginástæða
þess að Íslendingar hefðu aldrei
sótt um aðild að ESB fælist því í
hinni sameiginlegu sjávarútvegs-
stefnu sambandsins – útilokað
væri að sætta sig við að framselja
stjórn sjávarútvegsmála til nefnd-
ar er í sætu 30 sjávarútvegsráð-
herrar, sumir frá löndum sem ekki
einu sinni ættu land að sjó.
Þetta þýddi þó ekki að Íslend-
ingar gætu ekki skrifað upp á ýmis
markmið hinnar sameiginlegu
sjávarútvegsstefnu, enda væru
þau mörg hver eðlileg og jákvæð.
Sameiginleg stefna fyrir
sameiginlega auðlind
Halldór kvaðst telja að útfæra
mætti sjávarútvegsstefnu ESB
með þeim hætti að Íslendingum
myndi vel líka. Sagði hann lausn-
ina að hluta til felast í því hvernig
menn túlkuðu hugtakið „sameig-
inlegt“, þegar rætt væri um sjáv-
arútvegsstefnuna. „Ég tel ljóst að
Evrópusambandið þarf á sameig-
inlegri fiskveiðistefnu að halda
vegna þess að fiskistofnar þess eru
að miklum hluta sameiginlegir –
þ.e. tvö eða fleiri ríki nýta þá,“
sagði Halldór. „Til að mynda veiða
Bretar, Belgar, Þjóðverjar og Hol-
lendingar fisk úr sama stofni. Hér
er því um sameiginlega auðlind að
ræða og það er skynsamlegt að
hafa sameiginlegar reglur um
hvernig skipta á stofninum og
stýra veiðum úr honum,“ sagði
hann.
„Hér er áhugavert að nefna að
ekki er um að ræða með sama
hætti sameiginlega stefnu um t.d.
skóglendi, nokkuð sem er Finnum
afar mikilvægt, eða um olíu og gas,
sem skipta Breta svo miklu máli.
Ástæðan hlýtur að vera sú að hér
er ekki um sameiginlega auðlind
að ræða.“
„Þá er hugtakið „sameiginlegt“
skilgreint með öðrum hætti að því
er varðar hina sameiginlegu land-
búnaðarstefnu ESB,“ hélt Halldór
áfram. „Þar vísar það ekki til sam-
eiginlegra auðlinda. Ekki er um að
ræða sameiginlegt eignarhald á
landi eða búfénaði. Hugtakið vísar
þar til þess að um sameiginlegan
markað er að ræða – stýra þarf að-
gangi að honum í því skyni að
koma í veg fyrir offramleiðslu.“
„Sameiginlegar stýrireglur
Fiskistofnar á
um séreign Í
Hans Dietrich Genscher, fyrrverandi utanríkisráðherra Þýska
inberri heimsókn Halldórs til Þýskalands lauk í gær en þá átt
arstjóra í Berlín, og Wolfgang Thierse, f
vegna sameiginlegrar au
þar er lykilinn að finna
Halldór í erindi sínu. „Þ
kannski undrun ykkar að
mikill meirihluti þess fisk
við Íslands strendur er
og sem við byggjum afkom
á, er ekki sameiginleg
„Við höfum að vísu ekki
„Made in Iceland“ á fiski
get fullvissað ykkur um,
er viðurkennt af fiskifr
víðs vegar um heiminn
fiskifræðingum Evrópusa
ins, að flestir fiskistofna
land halda kyrru fyrir á
hafsvæði. Þeir eru því ek
eign frekar en finnsk tré e
olía.“
Halldór tók fram að v
væri einnig um ýmsa fisk
ræða sem flökkuðu frá e
svæði til annars, og sem
ingar deildu með öðrum
Nefndi hann síld og loðnu
sambandi. „Þar sem um
inlega auðlind er að ræða
við þurfa á sameiginlegr
unarstefnu að halda. Ell
um frjálsar veiðar að ræ
leiða munu af sér ofveiði.“
Halldór sagði að það þy
„Þetta er veruleg nálgun
sjónarmið ESB frá því se
höfum áður skilið af umr
á Íslandi. Það er að sjálfs
ekkert útilokað í þessum
og ýmis fordæmi eru fyri
aðildarsamningar haft fæ
ÞETTA eru sannarlega áhuga-
verðar hugmyndir sem utanrík-
isráðherra Íslands setti fram í
ræðu sinni í Berlín og það er
vissulega vert að skoða þær nán-
ar,“ sagði Gerhard Sabathil,
sendiherra fastanefndar fram-
kvæmdastjórnar ESB gagnvart
Íslandi og Noregi, í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Sabathil sagði eftirtektarvert
að Halldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra hefði í ræðu sinni í
Þýskalandi í gær ekki talað um
undanþágu frá sjávarútvegs-
stefnunni, heldur um aðlögun að
mjög svo sérstökum aðstæðum.
Veruleg nálgu
við sjónarmið
Sendiherra E
segir hugmy
Halldórs
Ásgrímsson
áhugaverð
34 FÖSTUDAGUR 15. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Halldór Ásgrímsson
utanríkisráðherra
telur hugsanlegt að
útfæra megi sjáv-
arútvegsstefnu ESB
þannig að Íslendingar
geti sætt sig við hana.
Halldór gerði þessi mál
að umtalsefni í erindi
sem hann flutti í
Þýskalandi í gær.
TEKJUSKATTUR OG
AUÐLINDAGJALD
Þrátt fyrir oft og tíðum ágætanhagnað hafa ellefu stærstusjávarútvegsfyrirtæki landsins
ekki greitt neinn tekjuskatt til ríkisins
undanfarin sjö ár. Þessar upplýsingar
komu fram í fréttaskýringu í Morgun-
blaðinu í gær og hafa án efa komið
mörgum á óvart. Skýringin á þessu
liggur í því að fyrirtækin hafa með
sameiningum og kaupum á öðrum fyr-
irtækjum komizt yfir mikið skattalegt
tap, sem dregst frá hagnaði þeirra.
Þetta er í fullu samræmi við lögin
um tekjuskatt og þær breytingar, sem
gerðar hafa verið á þeim af hálfu Al-
þingis, en heimilt er nú að geyma
skattalegt tap í allt að átta ár. Jafn-
framt er ljóst að skattalögin eins og
þau eru hafa stuðlað að sameiningu
sjávarútvegsfyrirtækja og hagræð-
ingu í greininni og hafa þannig haft já-
kvæð áhrif.
Hins vegar varpa þessar upplýsing-
ar líka nýju ljósi á þær röksemdir sem
forsvarsmenn útgerðarinnar hafa oft
sett fram gegn auðlindagjaldi, að það
dugi að sjávarútvegurinn greiði fyrir
aðgang að sameiginlegri auðlind
landsmanna, fiskimiðunum, í gegnum
skattkerfið með greiðslu tekjuskatts
af hagnaði. Það er erfitt að halda því
fram að sjávarútvegurinn geri það,
þegar ellefu stærstu útgerðarfyrir-
tækin, sem ráða samtals yfir 175.000
þorskígildistonna kvóta og hafa skilað
eigendum sínum miklum verðmætum,
hafa ekki greitt ríkinu neinn tekju-
skatt í sjö ár.
Þessar upplýsingar gera mönnum
því enn frekar ljósa nauðsyn þess að
ná niðurstöðu um greiðslu auðlinda-
gjalds fyrir aðgang að fiskimiðunum.
Útvegsmenn hafa fallizt á greiðslu
hóflegs gjalds og flestir stjórnmála-
flokkarnir hafa jafnframt fallizt á það
grundvallarsjónarmið að greiða skuli
gjald vegna nýtingar auðlinda í eigu
þjóðarinnar. Samþykkt frumvarps
sjávarútvegsráðherra um auðlinda-
gjald, sem lagt var fyrir Alþingi í síð-
asta mánuði, er grundvöllur að sátt í
þessu máli. Frumvarpið á vafalaust
eftir að taka breytingum í meðförum
þingsins en mikilvægast er að sam-
komulag náist um greiðslu gjalds, sem
bæði greiðendurnir, útvegsmenn, og
eigendur fiskimiðanna, almenningur,
telja sanngjarnt.
RÍKI PALESTÍNU
Öryggisráð Sameinuðu þjóðannasamþykkti á þriðjudagskvöld
ályktun þar sem í fyrsta sinn er talað
um ísraelskt og palestínskt ríki í sömu
andrá. Ályktun þessi er ekki síst
merkileg fyrir það að hún er runnin
undan rifjum Bandaríkjamanna, sem
undanfarna tvo áratugi hafa verið
ákaflega tregir til að taka undir álykt-
anir um málefni Ísraela og Palestínu-
manna og hafa iðulega beitt neitunar-
valdi til að þagga niður í
gagnrýnendum Ísraels. Að þessu sinni
brugðust Bandaríkjamenn hins vegar
við tillögu Sýrlendinga um ályktun um
málefni Mið-Austurlanda með því að
leggja fram eigin drög að ályktun.
Í ályktun 1397 er talað um „sýnina
um svæði þar sem tvö ríki, Ísrael og
Palestína, þrífist hlið við hlið innan
öruggra og viðurkenndra landamæra“
og er orðalagið sótt í ræðu Colins Po-
wells, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna.
Hvað sem líður þessari ályktun Ör-
yggisráðsins er ljóst að friður er langt
undan fyrir botni Miðjarðarhafs, þótt
hún sé vissulega gott veganesti fyrir
Anthony Zinni, sérlegan friðarerind-
reka Bandaríkjamanna, sem kom til
svæðisins í gær. Það er nokkurn veg-
inn víst að Palestínumenn muni ekki
sætta sig við minna en að Ísraelar
hverfi nokkurn veginn inn fyrir landa-
mærin eins og þau voru fyrir sex daga
stríðið árið 1967. Ekki er nema um
áratugur síðan hugmyndina um sjálf-
stætt ríki Palestínu mátti vart nefna á
nafn í Ísrael, en nú hafa Ísraelar van-
ist þeirri tilhugsun. Nægir þar að
benda á viðtal við Lioru Herzl, nýjan
sendiherra Ísraels hér á landi, sem
birtist í Morgunblaðinu í gær. Þar
segir hún: „Palestínumenn munu að
lokum fá sitt Palestínuríki.“
Ísraelar hafa ávallt skellt skuldinni
á Palestínumenn í öllum þeirra deilu-
málum. „Palestínumenn hafa aldrei
látið úr hendi sleppa tækifæri til að
láta tækifæri úr hendi sleppa,“ sagði
Abba Eban, fyrrverandi utanríkisráð-
herra Ísraels, og það hefur verið við-
kvæðið hjá Ísraelum síðan.
Í Ísrael hefur hins vegar á undan-
förnum 15 árum komið fram hópur
sagnfræðinga, sem hafa hafnað hinni
viðteknu sýn á söguna, og haldið því
fram að ágreiningur Ísraela og Palest-
ínumanna eigi ekki rætur í gyðinga-
hatri araba, heldur þeirri kröfu zíon-
ista að stofna ætti ríki gyðinga í
Palestínu þótt þar hefðu búið arabar í
1300 ár. Reyndar hefði krafa gyðinga
einnig verið byggð á Balfour-yfirlýs-
ingunni, sem Bretar gáfu út 1917, þar
sem gyðingum var heitið heimalandi í
Palestínu, en þar hafi ekkert staðið
um að gyðingarnir skyldu fá fullveldi
yfir Palestínu. Þegar Bretar leyfðu
gyðingum að flytjast til Palestínu á
fyrri hluta aldarinnar braust út of-
beldi. Bretar komust að þeirri niður-
stöðu að skipta yrði Palestínu upp og á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna kom-
ust menn að sömu niðurstöðu. Nú þyk-
ir sýnt að David Ben-Gurion, fyrsti
forsætisráðherra Ísraels, og forustu-
menn zíonista litu aðeins á málamiðl-
un Sameinuðu þjóðanna sem tíma-
bundið ástand. Árið 1937 skrifar
Ben-Gurion syni sínum að ríki gyðinga
í hluta af Palestínu sé aðeins upphafið,
ekki endirinn: „Stofnun slíks gyðinga-
ríkis mun þjóna sem verkfæri í sögu-
legum tilraunum okkar til að endur-
heimta landið allt.“ Hann sá ekkert
því til fyrirstöðu að landinu yrði skipt
og Ísraelsríki stofnað 1948. Hins veg-
ar lögðust hann og aðrir leiðtogar
gegn því að sjálfstætt og raunhæft ríki
Palestínu yrði stofnað og hafa leiðtog-
ar Ísraels gert það æ síðan. Ekkert
bendir til þess að á því verði breyting á
meðan núverandi stjórn er við völd.
Hins vegar er ljóst að öðru vísi er úti-
lokað að friður takist.