Morgunblaðið - 15.03.2002, Blaðsíða 35

semi hefðu menn t.a.m. sýnt við
mótun landbúnaðarstefnu ESB við
síðustu stækkun sambandsins, en í
kjölfar hennar náði sambandið
einnig til landa á norðurheim-
skautsbaug. „Til að taka mið af
þessari nýju stöðu voru settar sér-
stakar reglur um landbúnað norð-
ur af sextugustu og annarri norð-
lægri breiddargráðu. Ég get séð
fyrir mér að slík stefnumörkun
myndi einnig svara mörgum
áhyggjuefnum okkar,“ sagði Hall-
dór.
Spurningin væri hins vegar sú
hvort Evrópusambandið gæti sýnt
slíka hugvitssemi einnig við fram-
kvæmd hinnar sameiginlegu sjáv-
arútvegsstefnu. „Mér sýnist ljóst
af þeim reglum sem um fram-
kvæmd stefnunnar gilda að líta
mætti á íslenska efnahagssvæðið
sem sérstakt fiskveiðistjórnunar-
svæði og að fiskveiðikvótar yrðu
ákveðnir á grundvelli fyrri veiði-
reynslu og þar með verða áfram í
höndum Íslendinga.“
Þetta væri hins vegar ekki full-
nægjandi því sá möguleiki væri
alltaf fyrir hendi að meirihluti
ESB-ríkjanna myndi þrýsta á Ís-
lendinga um að auka þann hlut
sem aðrir mættu veiða. „Skoðun
mín er sú að skilgreina þyrfti ís-
lensku fiskveiðilögsöguna sem sér-
stakt svæði undir reglum sameig-
inlegu sjávarútvegsstefnunnar.
Með þessu væri ekki verið að rýra
gildi sameiginlegu sjávarútvegs-
stefnunnar heldur verið að fram-
kvæma hana með hliðsjón af nýj-
um aðstæðum, þannig að
ákvarðanir um nýtingu náttúru-
auðlindar í okkar eigu, og sem
önnur aðildarríki ESB deila ekki
með okkur, yrðu teknar á Íslandi.“
Nálægðarreglan mikilvæg
Halldór vék því næst að nálægð-
arreglunni svokölluðu, sem kveður
á um að taka skuli ákvarðanir á því
stigi stjórnsýslu og sem næst þeim
stað þar sem þær munu hafa áhrif.
„Markmið nálægðarreglunnar er
að tryggja að ekki séu settar sam-
eiginlegar reglur um málefni þar
sem þeirra er ekki þörf, eða þar
sem þær yrðu beinlínis til trafala.
Yrði nálægðarreglunni beitt um
sjávarútvegsstefnuna myndi verða
viðurkennt hversu mjög fiskveiðar
við strendur Íslands eru einkamál
Íslendinga.“
Þá bætti Halldór við að sömu
rök giltu fyrir Færeyinga, Græn-
lendinga og Norðmenn. Það mætti
í raun segja að allur norðvestur-
hluti Evrópu væri útilokaður frá
ESB, ekki vegna markmiða sjáv-
arútvegsstefnunnar heldur vegna
þess hvernig hún hefði verið fram-
kvæmd í raun.
Raunhæf lausn?
Halldór sagðist í samtali við
Morgunblaðið ekki vilja dæma um
það hvort hann hefði hér lagt fram
raunhæfa lausn að því er varðaði
efasemdir Íslendinga um sjávarút-
vegsstefnu ESB. Þau viðbrögð
sem hann hefði fengið á fundinum í
Berlín bentu hins vegar til að
menn skildu nú betur en áður
áhyggjuefni Íslendinga og annarra
þjóða við Norður-Atlantshafið.
Það væri jákvætt.
Halldór átti tal við Hans Diet-
rich Genscher, fyrrverandi utan-
ríkisráðherra Þýskalands, fyrir
fund Deutsche Gesellschaft für
Auswärtige Politik í gær, en
Genscher er formaður samtak-
anna.
Segir Halldór að Þjóðverjar hafi
meiri skilning á rökum Íslendinga
en margir aðrir og að það hlyti
sannarlega að reynast gott vega-
nesti að eiga þá sem bandamenn er
reynt verður að finna lausnir á
þeim málum er varða samskipti Ís-
lands við ESB.
Íslandsmið-
Íslendinga
Reuters
alands, tekur á móti Halldóri Ásgrímssyni. Op-
ti hann m.a. fund með Klaus Wowereit, borg-
forseta þýska þingsins.
ðlindar –
a,“ sagði
að vekur
heyra að
kjar sem
að finna,
mu okkar
auðlind.
i prentað
inn en ég
og þetta
æðingum
n, þ.á m.
ambands-
ar við Ís-
íslensku
kki í sam-
eða bresk
vissulega
stofna að
einu haf-
m Íslend-
þjóðum.
u í þessu
m sameig-
a munum
ri stjórn-
la verður
æða sem
“
yrfti ekki
að koma á óvart að í sjávarútvegs-
stefnu ESB væri gengið að því
sem vísu að allir fiskistofnar væru
sameign, sameiginleg auðlind.
Þetta væri afleiðing þess hvaða
lönd tilheyrðu sambandinu fyrstu
áratugina. „Þeir sem mótuðu hina
sameiginlegu sjávarútvegsstefnu
leiddu aldrei hugann að þeim
möguleika að tilteknir fiskistofnar
gætu tilheyrt einni þjóð og einni
þjóð aðeins. Ég spyr ykkur hins
vegar: er eðlilegt að ætlast til þess
að Ísland, og þetta á reyndar við
um fleiri þjóðir við Norður-Atl-
antshafið, fylki sér á bak við stefnu
sem á engan hátt var mótuð með
Ísland í huga?
Og þó höfum við ekki heyrt ann-
að frá fulltrúum ESB. Við gerum
okkur grein fyrir því að eitt verður
yfir alla að ganga en framkvæmd
stefnumála verður engu að síður
að taka mið af aðstæðum. Geta
menn raunverulega ætlast til þess
að við sækjum um aðild að fé-
lagsskap sem gerir kröfu til þess
að taka yfir stjórnun auðlindar
sem við eigum einir?“
Halldór sagði að til að leysa
vanda sem þennan yrðu menn að
sýna hugvitssemi. Slíka hugvits-
n við
em við
ræðunni
sögðu
m efnum
ir því að
ært nýj-
ungar í samstarf ESB og breytt
heilu málaflokkunum.
Á þessum tímapunkti er hins
vegar ótímabært og óviðeigandi
að ræða um mögulegar út-
færslur eða hvernig slíkt gæti
gengið í framkvæmd, enda hafa
Íslendingar ekki sótt um aðild að
ESB.
Persónulega finnst mér þó
ekki ólíklegt að ESB geti samið
um jafn afmarkað málefni eins
og fisk við Ísland fyrst það getur
samið um jafn stórt og marg-
slungið vandamál og um land-
búnað við Pólland,“ sagði sendi-
herrann.
un
ð ESB
ESB
ndir
s
nar
ar
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. MARS 2002 35
STJÓRN EimskipafélagsÍslands hefur samþykkt,með fyrirvara um sam-þykki hluthafafundar, að
kaupa 18,8% hlut í Útgerðarfélagi
Akureyringa, ÚA, og 9,5% hlut í
Skagstrendingi. Eftir þessi kaup
verður Eimskipafélagið eigandi
að 55,3% í ÚA og 40,7% hlut í
Skagstrendingi.
Við það að hlutur Eimskipa-
félagsins í ÚA fer yfir 50% hluta-
fjár reynir á 19. grein laga nr. 34
frá 1998 um starfsemi kauphalla
og skipulegra tilboðsmarkaða, en
þar er kveðið á um skyldu til yf-
irtökutilboðs. Eitt af því sem get-
ur gert það að verkum að slík
skylda verður fyrir hendi er að
einstakur hluthafi hafi eignast yf-
ir 50% atkvæðisréttar eða sam-
svarandi hluta hlutafjár í skráðu
félagi. Annað sem valdið getur yf-
irtökuskyldu er að einstakur aðili
hafi öðlast rétt til þess að tilnefna
eða setja af meirihluta stjórnar í
félagi, að einstakur hluthafi hafi
fengið rétt til þess að stjórna fé-
laginu á grundvelli samþykkta
þess eða með samningi við félag-
ið, eða að einstakur aðili hafi á
grundvelli samnings við aðra
hluthafa rétt til að ráða yfir sem
nemur 50% atkvæða í félaginu.
Yfirtökuskylda gagnvart ÚA
en ekki Skagstrendingi
Ljóst er að hlutur Eimskipa-
félagsins í ÚA fer eftir kaupin yf-
ir þau mörk sem þarna eru til-
greind, enda hefur þegar verið
boðað að samþykki hluthafar fé-
laganna sameiningu verði hluthöf-
um ÚA boðið að skipta á hlut sín-
um og bréfum í
Eimskipafélaginu. Þau skipti
verði á sama gengi og í þeim
kaupum sem nú standa yfir, og
Búnaðarbankinn muni sjá um út-
gáfu nýs hlutafjár, hlutafjárskipt-
in og skráningu hlutafjárins á
Verðbréfaþing, en Búnaðarbank-
inn og Fjárfestingarsjóður Bún-
aðarbankans eru seljendur bréf-
anna til Eimskipafélagsins.
Sá hlutur sem Eimskipafélagið
mun við kaupin eignast í Skags-
trendingi, 40,7%, skyldar það
ekki til að gera yfirtökutilboð í
hlutabréf í því félagi, en Eim-
skipafélagið hefur að vísu þegar
lýst yfir áhuga á að teknar verði
upp formlegar viðræður milli ÚA
og Skagstrendings um aukna
samvinnu eða samruna félaganna.
Eimskipafélagið verður þó
langstærsti hluthafi Skagstrend-
ings, en að óbreyttu munu næstir
koma Höfðahreppur, 24,1%,
Tryggingamiðstöðin, 11,6%,
Nafta, 7,4%, Sjólaskip, 6,3%, og
Guðmundur Runólfsson hf., 1,0%,
en aðrir eiga minna. Þegar einn
hluthafi í skráðu félagi hefur náð
jafn stórum hlut og Eimskipa-
félagið í Skagstrendingi kann að
vera eðlilegt að menn velti fyrir
sér stöðu annarra og minni hlut-
hafa. Hluthafi getur verið í afar
sterkri stöðu í hlutafélagi þótt
hann eigi innan við helming
hlutafjár, sér í lagi ef aðrir hlut-
hafar eru dreifðir og margir. Að
vísu eru hluthafar ekki mjög
dreifðir í þessu tilviki, því að
óbreyttu munu þeir fimm hlut-
hafar sem næstir koma Eimskipa-
félaginu að stærð eiga rúmlega
50% hlutafjár í Skagstrendingi.
Þrátt fyrir það verður staða Eim-
skipafélagsins afar sterk með
rúmlega 40% hlutafjár.
Umræður og löggjöf
um yfirtökuskyldu
Í þessu sambandi má minna á
umræður um yfirtökuskyldu frá
því fyrir áratug, en þá voru engar
reglur í gildi um skyldu stórra
hluthafa til yfirtöku. Í þeim um-
ræðum kom sú skoðun sterkt
fram að miða bæri yfirtökuskyldu
við lægra hlutfall en 50% hluta-
fjár og Alþingi samþykkti í mars
1992 þingsályktunartillögu sem
fól viðskiptaráðherra að leggja
fram lagafrumvarp sem fæli í sér
yfirtökuskyldu sem miðaðist við
33% hlutafjár.
Eins og áður sagði voru kaup-
hallalögin með núgildandi yfir-
tökutilboði sem miðast við helm-
ing hlutafjár samþykkt á Alþingi
1998. Þegar frumvarp til laganna
var lagt fram haustið 1997 var
hins vegar gert ráð fyrir að miða
við þriðjung hlutafjár og í fram-
sögu viðskiptaráðherra og grein-
argerð með frumvarpinu var með-
al annars vísað til fyrrnefndrar
þingsályktunartillögu frá 1992. Í
meðförum þingsins varð þó sú
breyting á að viðmiðunarmörkin
voru færð upp í 50%.
Þetta var mikil breyting frá
þeim ákvæðum um yfirtöku-
skyldu sem þá voru í gildi, en þau
er að finna í hlutafélagalögum frá
1995 og einkahlutafélagalögum
frá 1994, og fela bæði í sér rétt
þess sem á yfir 90% hlutafjár í fé-
lagi til að kaupa minni hluthafa út
og rétt minni hluthafa í félagi þar
sem einn hluthafi á yfir 90%
hlutafjár til að selja stóra hlut-
hafanum hlut sinn.
Hluthafar Eimskipafélags-
ins falli frá forkaupsrétti
Til að fjármagna kaupin á hlut-
unum í ÚA og Skagstrendingi
hyggst Eimskipafélagið gefa út
nýtt hlutafé. Er ætlunin að af-
henda eigendum hlutabréfa í fé-
lögunum tveimur nýju hlutabréfin
í Eimskipafélaginu í skiptum fyr-
ir bréf sín. Eins og áður segir
mun Búnaðarbankinn sjá um það
sem viðkemur útgáfu hins nýja
hlutafjár en ætlunin er að óska
þess af hluthöfum Eimskipa-
félagsins að þeir falli frá for-
kaupsrétti sínum, enda væri að
öðrum kosti ekki unnt að afhenda
nýju bréfin í skiptum fyrir bréf
ÚA og Skagstrendings.
Þar sem kaupin eru fjármögn-
uð með nýju hlutafé mun eigið fé
Eimskipafélagsins styrkjast við
þessi kaup, ólíkt því sem verið
hefði ef kaupin hefðu verið fjár-
mögnuð með lánsfé. Þessi aðferð
til að fjármagna kaupin þýðir líka
að eignarhluti hvers hluthafa í
Eimskipafélaginu þynnist út sem
nemur aukningunni og hluthafar
þess munu því eftir kaupin eiga
minni hlut í stærra félagi.
Til að auka hlutafé Eimskipa-
félagsins og óska eftir að hlut-
hafar falli frá forkaupsrétti sínum
þarf að kalla saman hluthafafund
í félaginu. Stefnt er að því að
halda fundinn fljótlega en ekki
hefur verið ákveðið hvenær til
hans verður boðað. Þegar tilboð
til annarra hluthafa í ÚA liggur
fyrir verður lögum samkvæmt að
gefa þeim fjögurra til tíu vikna
frest til að taka tilboðinu.
Eimskip tekur á
sig yfirtökuskyldu
Með kaupum á 18,8% í ÚA skapar Eimskipafélagið sér
yfirtökuskyldu gagnvart öðrum hluthöfum í félaginu.
Hér er fjallað um þær reglur sem gilda um yfirtökutilboð og
hvaða áhrif fjármögnun kaupanna hefur á eignarhlut
núverandi hluthafa Eimskipafélagsins.
Morgunblaðið/Ásdís