Morgunblaðið - 13.12.2002, Qupperneq 36

LISTIR
36 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VLADÍMÍR Bouchler er 48ára, fæddur í Tashkent,höfuðborg Úsbekistan,eins af Mið-Asíulýðveldum
Sovétríkjanna sálugu, sem nú eru
orðin sjálfstæð ríki.
Hann segist vanur því að starfa í
milljónaborgum, og vinir hans hafi
sumir hverjir haft af því miklar
áhyggjur að honum leiddist í aðeins
15 þúsund manna samfélagi norður á
Íslandi. En hann fullyrðir að til þess
hafi aldrei gefist tími.
Bæinn segir hann í raun hvers-
dagslegt kraftaverk, en leikrit með
því nafni verður frumsýnt hjá Leik-
félagi Akureyrar í kvöld og það er
einmitt ástæða þess að Bouchler
flutti tímabundið til höfuðstaðar
Norðurlands; hann er leikstjóri
þessa rússneska verks sem orðið er
nær hálfrar aldar gamalt en er nú
sýnt í fyrsta skipti utan Rússlands.
Höfundur verksins er Évgení
Schwarz. „Hann skrifaði mikið á
Stalínstímanum; þetta leikrit sem er
eitt hans síðasta og jafnframt eitt það
besta að mínu mati, er frá 1954.
Hann lauk við það aðeins fáeinum
mánuðum eftir að Stalín lést,“ segir
Vladímír við Morgunblaðið.
Spenntur fyrir að koma
Þetta ævintýri hefur verið í uppá-
haldi hjá Vladímír síðan hann var
barn.
„Umboðsskrifstofa mín vissi að
mig hefur lengi langað til að setja
upp verkið og ég varð því strax
spenntur þegar beðið var um að út-
vega mann hingað í þeim tilgangi.“
Hann segist hafa hitt Íslendinga á
kvikmyndahátíðinni í Berlín, þeir
hafi sýnt honum myndir frá Íslandi
og dásamað náttúruna. „Ég varð fyr-
ir miklum áhrifum þá og aftur þegar
ég kom og sá að allt var rétt sem þeir
höfðu sagt.
Ég hafði heyrt um íslensku forn-
sögurnar, um menninguna sem hér
þrífst og var því mjög spenntur fyrir
því að koma. Og ég hef ekki orðið fyr-
ir vonbrigðum. Mér líkar vel að vera
hér; hef verið í tvo mánuði og það er
mikið fyrir mann sem er vanur að
vera ætíð í stórum samfélögum.
Þrjár og hálf milljón býr í Tashkent
þar sem ég er fæddur og 12 milljónir
í Moskvu. Ég hef líklega aldrei áður
starfað í borg þar sem búa færri en
ein milljón manna.
Vinir mínir hafa spurt mig hvort
mér leiðist ekki hérna í þessu litla
samfélagi, en ég segi nei: Ég spila
borðtennis, fer í líkamsrækt, æfi leik-
ritið, hitti fólk og spjalla; hef bók-
staflega engan tíma til að láta mér
leiðast.
Og í helgarfríum hef ég farið til
Mývatns til að skoða náttúruna og ég
hef farið út í Hrísey og til Gríms-
eyjar.“
Hversdagslegt
kraftaverk?
Hann segir rólegt á Akureyri og
þess vegna sé gott að einbeita sér
þar.
„Það er alveg nýtt fyrir mig að
starfa í svona litlum bæ og mér finnst
í raun ótrúlegt að hér skuli vera leik-
hús fullt af atvinnumönnum; leik-
urum, hönnuði, ljósamönnum …Í því
eru fólgin mikil verðmæti fyrir
15.000 manna bæ að eiga svona leik-
hús; algjör fjársjóður, og fyrir mig er
það áhugavert ævintýri að fá að taka
þátt í starfinu um stundarsakir.“
Vladímír Bouchler segir skilj-
anlegt að atvinnuleikhús séu í öllum
höfuðborgum en það sé skemmtilega
séríslenskt að atvinnuleikhús sé til á
svo litlum stað sem Akureyri. „Er
það ekki hversdagslegt kraftaverk?“
Vladímír segir leikritið fyrir alla
fjölskylduna. „Það á að vera áhuga-
vert fyrir alla, bæði börn og full-
orðna. Í því er ekkert ofbeldi, ekkert
sem getur talist slæmt fyrir börnin.
Það er mjög mannlegt, gegnsætt og
áhugavert. Það var erfitt að setja
sýninguna upp en ég vona að hún
gangi vel.“
Ástin
Schwarz fjallar í þessu leikriti um
ástina og tileinkaði það eiginkonu
sinni. Þess má geta að höfundurinn
lést fjórum árum eftir að hann lauk
verkinu.
„Öll verk Schwarz eru ævintýri og
fólk ásakaði hann gjarnan vegna
þess. Spurði hvers vegna hann skrif-
aði ævintýri, en segði ekki frekar
sannleikann. Hann svaraði því þá til
að raunveruleikinn kæmi einmitt
fram í verkum hans. Þetta væri hans
máti til að koma honum á framfæri
en á þessum árum var hættulegt að
segja sannleikann. Frægasta leikrit
hans, Dragan, var til dæmis strax
bannað vegna þess að allir skynjuðu
að Dragan var Stalín.“
Évgení Schwarz er frægur höf-
undur í Rússlandi og reyndar víðar.
Kvikmyndir hafa verið gerðar eftir
nokkrum leikrita hans en Hvers-
dagslegt kraftaverk hefur aldrei ver-
ið sýnt á sviði utan Rússlands fyrr.
„Á þessu ári var það í fyrsta skipti
þýtt á þrjú erlend tungumál; frönsku,
ensku og íslensku,“ segir Vladímír en
kveðst ekki vita hvers vegna leikritið
hafi ekki verið sýnt erlendis fyrr. Það
sé reyndar býsna sérkennilegt að
hans mati vegna þess hve gott að er
„en ég er viss um að það verður mikið
sýnt í Vestur-Evrópu á næstu árum
fyrst loksins er búið að þýða það“.
Vladímír segir uppsetningu verks-
ins hafa verið áhugaverða: „Það er
allt nýtt. Við erum ekki að herma eft-
ir neinum; allt er skapað hér innan-
húss og allir sem koma að verkinu
hafa verið mjög skapandi. Allir voru
núllstilltir, eins og þarf með lista-
menn, og svo var byrjað frá grunni.
Þetta var erfitt en mér fannst vinnan
mjög skemmtileg og vona að aðrir
hafi sömu sögu að segja.“ Vladímír
nefnir að ævintýrið, sem slíkt, sé
mikilvægt í leikhúsi, bæði í Rússlandi
og annars staðar. Tekur dæmi af
Norðurlöndum og talar um verk
H.C. Andersens. Segir svo frá því að
síðustu 100 árin hafi sama ævintýrið
verið sett upp í Moskvu um jólin. Það
var á sínum tíma skrifað og leikstýrt
af hinum þekkta leikhúsmanni Stan-
islavsky og nú hafi nokkrar kynslóðir
leikara haldið því gangandi. „Þetta er
einsdæmi og gerist varla nema í
Rússlandi, þar sem leiklistarhefðin
er geysilega sterk, enda er þessa get-
ið í Heimsmetabók Guinness.“
Borðtennis
Vladímír segist snemma hafa farið
að standa á eigin fótum fjárhagslega,
þótt hann flytti ekki strax úr for-
eldrahúsum, vegna þess að 14 ára
hafði hann sömu laun og faðir hans;
varð þá atvinnumaður í borðtennis!“
Strákurinn byrjaði ungur að æfa
íþróttina, varð snemma landsmeist-
ari og hafði svo atvinnu af henni um
tíma. Segir háskóla hafa slegist um
krafta sína vegna þessa, eins og hvar-
vetna sé algengt um góða íþrótta-
menn.
Hann hefur meira að segja gripið
aðeins í borðtennisspaðann á Akur-
eyri, eins og áður sagði. Blaðamaður
spyr hvar slík aðstaða sé í boði og
hann svarar: „Þið eigið Björk; þetta
hljómar svipað.“
Það er sem sagt í Bjargi.
„Ég spila þegar stund gefst.
Heimamenn hér eru nú ekki sérlega
sterkir í borðtennis en hreyfingin er
góð fyrir heilsuna.“
Þegar hann fór í háskóla segist
Vladímír ekki hafa vitað hvað hann
vildi læra. Hóf þá nám í rafmagns-
verkfræði í Tashkent, lauk því 1976
og vann við það fag í eitt ár. „Þá var
mér farið að leiðast verkfræðin og
hætti. Breytti algjörlega um stefnu;
sneri mér að leiklistinni.“ Frá 1978
hefur hann haft lifibrauð af henni.
Hann hafði komið nálægt leiklist á
skólaárunum, en lærði nú fagið og
varð fljótlega listrænn stjórnandi í
heimaborginni. Fór síðan til Moskvu
og nam leikstjórn.
Vladímír er kvæntur og þriggja
barna faðir. Hann á heimili í
Tashkent, Moskvu og Brüssel. Eig-
inkonan býður hans á síðastnefnda
staðnum. „Það er gott að vera í
Brüssel, stutt að keyra til margra
staða á meginlandinu þar sem ég er
oft að vinna.“
Næsta verkefni verður líklega í
München í Þýskalandi. Hann flakkar
um og leikstýrir, er mikið í Evrópu
en einnig í Kanada og Bandaríkj-
unum. Starfar bæði við leikhús og
sjónvarp, gerir heimildamyndir og
kvikmyndir og segist leika nokkuð
sjálfur í evrópskum kvikmyndum.
En leikhúsið gefur mest af sér, segir
hann; veitir mestan innblástur.
Hann segir sköpunina það mik-
ilvægasta í leikhúsinu. „Ég vil að
leikararnir skapi. Auðvitað veit ég í
upphafi hvað ég vil og hvert við erum
að fara, almennt séð, en ég vil ekki að
neinn taki þátt í verkefninu með því
einungis að hlusta og gera það sem
honum er sagt. Allir verða að taka
þátt af lífi og sál. Leikhúshefð er
mjög sterk í Rússlandi og það fyrsta
sem maður lærir er að leikarinn sjálf-
ur er ekki efni í leikritið heldur það
sem hann skapar. Og hér hefur sköp-
unin sannarlega verið ríkjandi.“
Rúnturinn!
Vladímír segir Íslendinga að sumu
leyti sérkennilega. Hlær, og tekur
dæmi: „Ég hef aldrei áður séð bíla
aka svona hring eftir hring eins og
unga fólkið gerir hér á kvöldin.“ Á við
það sem við köllum „rúntinn“. Hefur
farið víða en segist aldrei hafa kynnst
þess háttar fyrr. „Hér hef ég kynnst
ýmsum undarlegum hlutum, en mér
þykir vænt um þá og mun varðveita
minninguna um þá í hjarta mínu.“
Hversdagslegt
kraftaverk
á Akureyri
Leikfélag Akureyrar frumsýnir í kvöld
rússneska ævintýrið Hversdagslegt krafta-
verk. Skapti Hallgrímsson ræddi við leik-
stjórann, Vladímír Bouchler, sem varð at-
vinnumaður í borðtennis aðeins 14 ára og
er með háskólapróf í rafmagnsverkfræði.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Ívar Örn Sverrisson og Kolbrún Anna Björnsdóttir í hlutverkum björnsins
og prinsessunnar í Hversdagslegu kraftaverki hjá Leikfélagi Akureyrar.
Vladímír Bouchler leikstjóri.
Jón Ingi Hákonarson og Þráinn Karlsson í Hversdagslegu kraftaverki.
skapti@mbl.is
Eftir Évgení Schwarz.
Leikmynd: Þórarinn Blöndal.
Búningar:
Hrafnhildur Arnardóttir.
Þýðing: Rebekka Þráinsdóttir.
Tónlist: Arnór Vilbergsson.
Lýsing: Ingvar Björnsson.
Hljóð:
Gunnar Sigurbjörnsson.
Gervi, hár og förðun: Linda B.
Óladóttir og Halldóra
Vébjörnsdóttir.
Leikarar: Ívar Örn Sverr-
isson, Kolbrún Anna Björns-
dóttir, Sigurður Karlsson, Að-
alsteinn Bergdal, Þráinn
Karlsson, Skúli Gautason,
Hildigunnur Þráinsdóttir, Jón
Ingi Hákonarson, Saga Jóns-
dóttir, Laufey Brá Jónsdóttir,
Ívar Örn Björnsson, Jón Lúð-
víksson, Lilja Guðmunds-
dóttir, Jóhanna Vala Hösk-
uldsdóttir og Ingimar
Davíðsson.
Leikstjóri: Vladimir Bouchler.
Hversdagslegt
kraftaverk