Morgunblaðið - 11.02.2003, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KORCHNOI er í fullufjöri þrátt fyrir að verakominn á áttræðisald-ur en hann verður 72
ára í næsta mánuði. Hann var í
aldarbyrjun talinn af lesendum
vefritanna The Week in Chess og
Chess Informant í hópi tíu bestu
skákmanna 20. aldarinnar. Hafn-
aði hann þar í 10. sæti á eftir
köppum á borð við Viswanathan
Anand, Anatoly Karpov, Mikhail
Tal, Gary Kasparov og Bobby
Fischer, sem varð efstur. Boris
Spassky komst t.d. ekki í hóp tíu
efstu.
Korchnoi er íslenskum skák-
áhugamönnum að góðu kunnur og
hefur komið til Íslands nokkrum
sinnum til að keppa á stórmótum,
síðast fyrir tæpum þremur árum
er Heimsmótið í skák var haldið í
Salnum í Kópavogi og Reykjavík-
urskákmótið í kjölfarið. Þá var
hann meðal keppenda á Heims-
bikarmótinu, sem haldið var hér á
landi árið 1988, ásamt Kasparov,
Spassky, Nigel Short, Jan Timm-
an og fleiri skákmönnum, erlend-
um sem innlendum.
Korchnoi atti einnig kappi við
Jóhann Hjartarson í áskorenda-
einvígi heimsmeistaramótsins í
skák sem fram fór í St. John í
Kanada í ársbyrjun 1988, eða fyr-
ir réttum 15 árum. Þar varð
Korchnoi að lúta í lægra haldi
fyrir Jóhanni eftir æsispennandi
einvígi sem endaði í bráðabana,
líkt og vikið er að hér á síðunni.
„Varaheimsmeistarinn“
Viktor Lvovich Korchnoi fædd-
ist í Leníngrad, nú Sankti Péturs-
borg, í mars árið 1931. Hann
skipaði sér fljótlega í röð fremstu
skákmanna Sovétríkjanna sálugu,
varð alþjóðlegur meistari árið
1954 og stórmeistari tveimur ár-
um síðar. Hann varð sovéskur
meistari fjórum sinnum á árunum
1960–1970 og árið 1974 tapaði
hann fyrir Karpov í einvígi um að
fá að keppa við heimsmeistarann,
Bobby Fischer. Eftir einvígið
setti hann fram harða gagnrýni á
Karpov og fyrir vikið dæmdi sov-
éska skáksambandið hann í hálfs
árs keppnisbann. Korchnoi flúði
Sovétríkin og gerðist svissneskur
ríkisborgari árið 1976. Eftir þetta
vann hann sér rétt til að tefla í
tvígang um heimsmeistaratitilinn
við Karpov, árin 1978 og 1981, en
tapaði í bæði skiptin. Þr
þann árangur á Korchno
marga tugi glæstra sigra
um skákmótum víða um
er enn að, sem fyrr seg
er nú með 2.642 Elo-ská
náði hæst 2.695 stigum ár
1980, sem myndi jafngi
fleiri stigum í dag. Til m
úthaldið hefur hann frá þ
ekki farið niður fyrir 2.5
stig. Til samanburðar
þess að stigahæsti skákm
lendinga í dag er Jóhan
arson með 2.634 stig.
Ferill Korchnois er lit
einkennist af því að hi
flótta stórmeistari var vi
verða heimsmeistari oftar
sinni, enda stundum
„varaheimsmeistarinn“.
hefur verið lýst sem mik
áttujaxli með mikinn v
sem taki skákíþróttina g
lega. Hann er einnig s
þeirri kynslóð sovéskr
manna sem þekkt hefur v
ir að beita alls konar brög
Baráttujaxl í
bestu skákm
Korchnoi á tali við starfsbræður þegar hlé var gert á taflmennsk
Stórmeistarinn Viktor
Korchnoi „hinn
grimmi“ verður meðal
keppenda á alþjóðlegu
Stórmóti Hróksins
18.–27. febrúar nk. Af
því tilefni kynnti
Björn Jóhann Björns-
son sér feril kappans
og ræddi við Jóhann
Hjartarson sem lét
klæki Korchnois ekki
slá sig út af laginu í
Kanada fyrir 15 árum.
JÓHANN Hjartarson fékk sann-
arlega að finna fyrir brögðum
Korchnois í Kanada fyrir 15 ár-
um. Meðal þess sem var í fréttum
hér á landi var hvernig Korchnoi
púaði sígarettureyknum vísvit-
andi framan í hinn unga íslenska
stórmeistara. En fleiri brögðum
var beitt í taugastríðinu sem háð
var, eins og Jóhann upplýsir í
samtali við Morgunblaðið. Hann
segir einkenni Korchnois hafa
birst í öllum sínum skærustu
myndum og þar hafi tilgangurinn
helgað meðalið líkt og oft áður.
Fyrirkomulag einvígisins var
þannig að sá sigraði sem hlaut
flesta vinninga úr sex skákum.
Eftir sex skákir hafði hvor um sig
þrjá vinninga og því var gripið til
bráðabana. Í sjöundu skákinni
varð jafntefli en Jóhann hafði
sigur í þeirri áttundu – með
svörtu.
Jóhann segir sígarettureykinn
ekki hafa verið það versta, hann
hafi verið búinn undir hann enda
heimilt á þeim árum að reykja við
taflborðið. Reyndar var síðar
sama ár lagt blátt bann við reyk-
ingum á alþjóðlegum skákmót-
um.
Að sögn Jóhanns seildist
Korchnoi ekki í „vopnabúrið“ af
alvöru fyrr en hann byrjaði að
fara halloka í einvíginu, einkum
eftir fjórðu skákina.
„Meginmarkmiðið var að trufla
einbeitingu mína sem mest og
koma mér úr andlegu jafnvægi.
Hann var meistari í þessu. Verst-
ar voru hinar gömlu rússnesku
brellur að standa fyrir framan
sjónlínu andstæðingsins og rugga
sér. Maður varð hálfsjóveikur af
þessu og áhrifin ekki beint góð á
einbeitinguna,“ segir Jóhann.
Þeir tefldu á tilbúnu sviði í ráð-
stefnuhöll í Saint John og Jóhann
segir það hafa titrað mjög þegar
gengið var eftir því. Korchnoi
hafi tekið upp á því að þramma
fram og til baka yfir sviðið og
þetta hafi verið eins og að tefla
um borð í skipi þar sem allt hrist-
ist og skalf. Íslenska sendi-
nefndin gerði athugasemdir við
þetta sem endaði með því að dóm-
ari einvígisins bannaði Korchnoi
að reykja á sviðinu, rugga sér í
stólnum og þramma yfir sviðið.
„Þá tók kallinn upp á því að
þramma fyrir neðan sviðið og
framan við taflborðið. Það trufl-
aði mig reyndar ekki eins
en Páll Magnússon, þá fré
stjóri, samdi við starfsbræ
sína á kanadískri sjónvar
um að setja þarna niður a
ar búnað þannig að Korch
erfiðara með að ganga þa
Jóhann mætti ekki glað
augnaráði Korchnois efti
undu skákina, sigurskáki
hann segir gremjuna rey
frekar hafa bitnað á form
lensku sendinefndarinnar
riki Ólafssyni stórmeistar
þurfti að vera í miklum sa
skiptum við dómara og m
ara þegar gerðar voru at
semdir við hátterni Vikto
Taugastríðið í Kanada
Frá áskorendaeinvíginu se
háðu í Kanada fyrir 15 áru
ALVARLEGAR ÁSAKANIR
Ræða sú sem Ingibjörg SólrúnGísladóttir, forsætisráð-herraefni Samfylkingarinn-
ar, flutti í Borgarnesi á sunnudag-
inn hefur vakið athygli. Það á
einkum við um eftirfarandi ummæli:
„Ég vil þannig leyfa mér að halda
því fram að það hafi skaðað faglega
umfjöllun um Ísl. erfðagreiningu,
bæði hérlendis og erlendis, að sú
skoðun er útbreidd að fyrirtækið
njóti sérstaks dálætis hjá forsætis-
ráðherranum. Það vekur upp um-
ræðu og tortryggni um að gagna-
grunnur fyrirtækisins og ríkis-
ábyrgðin byggist á málefnalegum og
faglegum forsendum en ekki flokks-
pólitískum. Sama má segja um
Baug, Norðurljós og Kaupþing.
Byggist gagnrýni og eftir atvikum
rannsókn á þessum fyrirtækjum á
málefnalegum og faglegum forsend-
um eða flokkspólitískum? Ertu í liði
forsætisráðherrans eða ekki – þarna
er efinn og hann verður ekki upp-
rættur nema hinum pólitísku af-
skiptum linni og hinar almennu
gagnsæju leikreglur lýðræðisins
taki við.“
Eitt er hverju haldið er fram um
opinber ummæli þeirra, sem eru við
völd hverju sinni, um fólk eða fyr-
irtæki. Menn geta túlkað þau með
mismunandi hætti og sjálfsagt telja
sumir það faglegt og málefnalegt
sem aðrir telja flokkspólitískt og öf-
ugt. Ekkert er óeðlilegt við að um
slíkt sé deilt.
En Ingibjörg Sólrún gekk í ræðu
sinni miklu lengra en svo þegar hún
gaf í skyn að opinber rannsókn sem
nú stendur yfir annars vegar á mál-
efnum sem tengjast Norðurljósum
og hins vegar Baugi kynni að vera á
flokkspólitískum forsendum en ekki
faglegum og málefnalegum. Þótt
forsætisráðherraefni Samfylkingar-
innar hafi sett þennan kafla ræðu
sinnar fram í formi spurningar er
augljóslega um mjög alvarlega ásök-
un að ræða.
Í raun er Ingibjörg Sólrún að gefa
í skyn að stjórnmálamenn hafi mis-
beitt stofnunum ríkisins, í þessum
tilfellum embætti skattrannsókna-
stjóra og embætti ríkislögreglu-
stjórans, í flokkspólitískum tilgangi
og án þess að málefnalegar forsend-
ur væru til þess að efna til rann-
sóknar. Í hvaða lýðræðis- og rétt-
arríki sem er tækju menn það mjög
alvarlega ef grunur léki á slíku. Um
slík mál ber sízt að fjalla af neinni
léttúð.
Ásakanir forsætisráðherraefnis
Samfylkingarinnar eru svo alvarleg-
ar að almenningur hlýtur að eiga
kröfu á að hún útskýri betur hvað
hún á við og rökstyðji hvernig
flokkspólitísk sjónarmið komi við
sögu í opinberri rannsókn á ein-
stökum fyrirtækjum sem hún nefnir.
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ Í KREPPU
Sú mikla harka, sem hlaupin er ídeilu Bandaríkjanna, Þjóðverja
og Frakka um aðgerðir gegn Írak, er
farin að ógna þeim stofnunum sem
samstarf vestrænna ríkja hefur
byggt á um áratuga skeið.
Bandaríkin telja ljóst að Írakar
hafi hunsað og hyggist áfram hunsa
ályktanir öryggsráðs Sameinuðu
þjóðanna um að þeir láti gjöreyðing-
arvopn sín af hendi. Því sé rétt að
hefja undirbúning hernaðaraðgerða
gegn Írak. Hópur ríkja, þar á meðal
átján Evrópuríki, hafa tekið undir
þetta sjónarmið. Þjóðverjar, Frakk-
ar og að hluta til Rússar telja hins
vegar að enn sé mögulegt að finna
aðra lausn á deilunni og þar af leið-
andi sé ekki ástæða til að undirbúa
stríð að sinni. Þjóðverjar hafa gengið
svo langt að útiloka með öllu stuðn-
ing við hernaðaraðgerðir gegn Írak.
Í gær beittu Þjóðverjar, Belgar og
Frakkar neitunarvaldi þegar rætt
var á vettvangi Atlantshafsbanda-
lagsins að aðstoða Tyrkland við að
verja sig gegn hugsanlegum flug-
skeytaárásum Íraka. Í kjölfarið
virkjuðu Tyrkir fjórðu grein Atlants-
hafssáttmálans og fóru þess þar með
formlega á leit við bandalagsríkin að
þau kæmu þeim til hjálpar. Þetta er í
fyrsta skipti í sögu bandalagsins sem
sú grein er virkjuð.
Á föstudag munu vopnaeftirlits-
menn Sameinuðu þjóðanna kynna ör-
yggisráðinu skýrslu um störf sín í
Írak. Verði hún neikvæð má búast
við að flutt verði tillaga um að fram-
fylgja ályktunum ráðsins með vopna-
valdi. Ekki er hægt að útiloka að þá
muni Frakkar beita neitunarvaldi
sínu innan öryggisráðsins. Banda-
ríkin hafa þegar lýst því yfir að þau
hyggist afvopna Íraka með eða án
samþykkis ráðsins.
Það hefur legið fyrir um langt
skeið að áherslumunur er á milli
Bandaríkjanna og Frakka og Þjóð-
verja í þessu máli. Svo virðist sem
heimssýn þessara ríkja og mat á ógn-
um og þjóðarhagsmunum fari ekki
lengur saman í grundvallaratriðum.
Til þessa hefur verið talið að Frakk-
ar og Þjóðverjar myndu láta nægja
að láta andstöðu sína í ljós en vinna
ekki gegn áformum Bandaríkjanna
með beinum hætti. Sú virðist ekki
ætla að verða raunin.
Það er erfitt að meta hverjar af-
leiðingarnar verða og enn er ekki
hægt að útiloka að málamiðlun muni
að lokum nást. Hins vegar er ekki
heldur hægt að útiloka að ef fram fer
sem horfir muni þessi atburðarás
verða til að grafa undan Atlantshafs-
bandalaginu og jafnvel öryggisráð-
inu.
Þá blasir við að ágreiningurinn er
ekki bundinn við Bandaríkin og Evr-
ópusambandið. Það er ekki síður
deilt um málið í hópi aðildarríkja og
væntanlegra aðildarríkja Evrópu-
sambandsins. Þetta samstöðuleysi er
reiðarslag fyrir tilraunir til mótunar
sameiginlegrar stefnu ESB í utan-
ríkis- og öryggismálum.
Það væri stórkostlegt slys ef deil-
ur um Írak yrðu til að veikja sam-
starf vestrænna ríkja á öðrum svið-
um. Samstaða þeirra ríkja er öðrum
fremur byggja á lýðræði og mark-
aðshagkerfi er forsenda friðar og
stöðugleika í heiminum.