Morgunblaðið - 18.02.2003, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRÚAR 2003 29
UNDANFARIN ár hefur verið
til ráðstöfunar Byggðastofnunar
og hjá sjávarútvegsráðherra til-
tekinn fjöldi þorskígildistonna
(12.500 tn.) sem hefur verið út-
hlutað til einstaklinga og fyr-
irtækja. Ráðstafanir þessar njóta
lítilla almennra vinsælda og
margir telja sig setta hjá með
þeim úthlutunaraðferðum sem
beitt hefur verið.
Undirritaður hefur velt þessum
málum fyrir sér í nokkurn tíma
og komist að niðurstöðu í málinu
sem ég tel rétt að láta í ljósi til
umhugsunar fyrir þá aðila sem
um málið véla miðað við óbreytta
fiskveiðistjórnun.
Veiðar með
landbeittri línu
Það er ljóst að veiðar með línu
beittri í landi skapar hvað mesta
vinnu við fiskveiðar. Einnig vita
menn að línuveiðar skila góðum
árangri hvað varðar gæðavöru á
háu verði. Menn vita að mismun-
andi beita skilar árangri hvort
heldur menn eru sérstaklega að
sækja í þorsk eða ýsu þannig að
unnt er að haga sókn í mismun-
andi tegundir að nokkru leyti eft-
ir árstíma, beitutegund og vali á
miðum.
Línuveiðar eru mikið stund-
aðar á smærri bátum, vinnsla á
mörgum stöðum á landinu bygg-
ist á veiðum þessara báta. Það
eru skiptar skoðanir um hag-
kvæmni, margir telja best að
veiða í net, aðrir í troll og enn
aðrir að veiðar með dragnót séu
hagkvæmastar. Mikill ágrein-
ingur er meðal manna um hvaða
veiðarfæri eru best gagnvart líf-
ríkinu. Ég ætla ekki að rekja rök
sem styðja fullyrðingar varðandi
þetta. En staðreynd er að línu-
veiðar skaða ekki botn eða um-
hverfi og sækir aðeins þann fisk
sem gleypir agn. Veiðar með línu
eru háðar veðri (smábátar eiga
ekki að stunda sjó nema í þokka-
legu veðri) þannig að lína liggur
ekki lengi í sjó því að hún er al-
mennt dregin eftir tiltölulega
skamma legu nema e.t.v. þegar
beitt er fyrir steinbít og stórlúðu,
ég vil undanskilja þær veiðar frá
þeirri tillögu sem ég hér fjalla
um.
Bein aukning 20%
Í upphafi þessarar greinar gat
ég um ósætti varðandi viðbót-
arúthlutun á ráðastöfunarkvóta
Byggðastofnunar og ráðherra
sjávarútvegsmála. Einhver sann-
gjarnasta aðferð sem ég get
hugsað mér er að þeir sem
stunda veiðar með landbeittri
línu fái viðbótar aflahlutdeild sem
nemi 20% enda búi þeir sömu að-
ilar við þau skilyrði að vera skylt
að veiða úthlutaðar aflaheimildir
á viðkomandi bát að fullu. Viðbót-
arúthlutun byggist á atvinnu-
sköpun við beitningu línu í landi.
Það er umhugsunarvert þegar
svo mikið magn sem raun ber
vitni er komið í úthlutun aðila
sem geta fengið á sig stimpil geð-
þóttaákvörðunar.
Einhverjir munu segja að með
mínum hugmyndum sé verið að
leggja til veiðar með of miklum
tilkostnaði; ódýrara sé að beita
öðrum aðferðum. Við þá aðila
segi ég við skulum hugsa um at-
vinnusköpun, vörugæði, stöðu
byggðanna þar sem hentar að
gera út á línu allt árið.
10 milljarðar á milli vina!
Í grein sem Einar Kristinn
Guðfinnsson ritaði 28. jan. sl. í
einhverju varnarskyni setti hann
upp þetta heiti sem fyrirsögn.
Það er eðlilegt að þessi upp-
hæð sé honum hugleikin því hann
hefur verið með í að ákvarða
skömmtun til þeirra sem hefur
hlotnast það að vera í náðinni við
viðbótarúthlutunina á kvóta.
Það er svo einfalt að þau tonn
sem úthlutað er undir mismun-
andi nöfnum eru liðlega tíu millj-
arða virði, það er ekki dónalegt
að ganga með slíkt að hluta í vas-
anum til útdeilingar til einhverra
útvalinna. Þetta er hluti af því
sem ég vil breyta og koma á al-
mennum jafnræðisreglum, það
getur a.m.k. að hluta til gerst
með tillögu um 20% aukningu til
þeirra sem stunda veiðar með
landbeittri línu og kallast grunn-
slóðarfloti.
Við getum breytt til betri veg-
ar með því að setja af núverandi
stjórnarflokka í kosningunum 10.
maí nk. Það eiga kjósendur að
gera hvar í flokki sem þeir
standa.
Jöfnum með al-
mennum aðgerðum
Eftir Gísla S.
Einarsson
„Við skulum
hugsa um atvinnu-
sköpun, vörugæði
og stöðu byggð-
anna.“
Höfundur er þingmaður
Samfylkingar.
ALÞINGI samþykkti í maí á sl.
ári tillögu þingmanna Samfylking-
arinnar um að gerð verði heildar-
úttekt á umfangi skattsvika, skatt-
sniðgöngu og dulinni
efnahagsstarfsemi. Þessi úttekt er
nú í gangi í starfshópi á vegum
fjármálaráðherra með aðild m.a.
skattrannsóknarstjóra og rík-
isskattstjóra og á hann að ljúka
störfum fyrir 1. júlí nk.
Tillaga um úttekt á
umfangi skattsvika
Tillagan kveður á um að leggja
skuli mat á hvernig skattsvik,
skattsniðganga og dulin efnahags-
starfsemi hafi þróast frá árinu
1993 eftir skatttegundum, at-
vinnugreinum, landsvæðum og í
samanburði við aðrar þjóðir og
hvert tekjutap ríkis og sveitarfé-
laga hafi verið af þessum sökum.
Jafnframt er markmiðið að greina
helstu ástæður skattundandráttar
og að hve miklu leyti megi rekja
hann til skattalaga annars vegar
og skattframkvæmdar hins vegar.
Leggja á fram tillögur til úrbóta
og meta hvort og á hvaða sviðum
efla þurfi skatteftirlit og skatt-
rannsóknir og hvaða ávinningi það
geti skilað í auknum skatttekjum.
34 milljarða skattsvik?
Tvívegis hefur farið fram könn-
un á umfangi skattsvika hér á
landi. Fyrst árið 1984 og síðan á
árinu 1992. Niðurstaða starfshóps-
ins 1984 var að umfang dulinnar
efnahagsstarfsemi væri á bilinu
5–7% af landsframleiðslu. Í síðari
úttektinni árið 1992 var nið-
urstaðan sú að áætlaðar ófram-
taldar tekjur hafi numið sem sam-
svarar 4¼% af landsframleiðslu
fyrir árið 1992. Þetta samsvarar
því að 16 milljarðar hafi ekki verið
gefnir upp til skatts. Sennilegt tap
ríkis og sveitarfélaga vegna þess-
ara skattsvika auk ofáætlaðs inn-
skatts var metið um 11 milljarðar
króna. Þessi úttekt leiddi til þess
að settar voru fram ýmsar breyt-
ingar á skattalögum og skatt-
framkvæmd m.a. til að einfalda
skattalögin, fækka undanþágum
og afnema ýmsa frádráttarliði til
að gera skattskil og skatteftirlit
virkara. Full ástæða er til að gera
reglulega slíkar úttektir á um-
fangi skattsvika því gríðarlega
miklir hagsmunir eru í húfi. Ef
áætlaður undandráttur frá skatti
er nú um 5% af landsframleiðslu
er um að ræða 34 milljarða króna
miðað við verga landsframleiðslu
ársins 2000.
Niðurstaða og tillögur
til úrbóta 1. júlí nk.
Ástæða þess að ég beitti mér
fyrir þeirri úttekt sem nú er í
gangi er að ýmislegt hefur á sl. 10
árum breyst í atvinnulífi og
skattaumhverfi fyrirtækja. Um-
svif fyrirtækja og fjármála-
viðskipti hefur vaxið mikið og tek-
ið verulegum stakkaskiptum með
auknu frjálsræði á fjármagns-
markaði, opnara þjóðfélagi og sí-
vaxandi alþjóðavæðingu. Fjár-
magnsflæði milli landa er vaxandi
þáttur í atvinnulífinu, og hafa
skapast möguleikar á að skrá fyr-
irtæki erlendis og reikningsfæra
umsvif fyrirtækja á erlendum
vettvangi, m.a. til skattahagræðis.
Þennan þátt þarf að skoða ræki-
lega, enda hefur eignarhalds-
félögum erlendis í eigu Íslendinga
fjölgað verulega og full ástæða til
að skoða hvort það hafi leitt til
skattasniðgöngu eða undandráttar
frá skatti, sem bregðast þarf við
með auknu eftirliti og hertum
lagaákvæðum. Þessi nýja úttekt á
umfangi skattsvika, skatt-
sniðgöngu og duldum efnahags-
brotum gefur færi á að endurmeta
aðferðir, skattrannsóknir og eft-
irlit og stoppa í glufur í skattalög-
unum, sem leitt hafa til skattund-
andráttar.
Skattsvik undir
smásjánni
Eftir Jóhönnu
Sigurðardóttur
„...enda hefur eignarhaldsfélögum er-
lendis í eigu Íslendinga fjölgað veru-
lega og full ástæða til að skoða hvort
það hafi leitt til skattasniðgöngu eða
undandráttar frá skatti...“
Höfundur er alþingismaður.
Morgunblaðið/RAX
ng kom í ljós þegar farið var að gera upp Geysishúsið við Vesturgötu.
19. aldar, og mun húsið í framtíð-
inni þjóna margvíslegu hlutverki,
t.d. sem veitinga- og kaffihús,
verslunarhús og skrifstofur.
Í kjallara Vesturgötuhússins,
sem er mikið niðurgrafinn, var
áður geymsla en nú stendur til að
opna þar veitingastað. Timbur-
burðarverk verður gert upp og
steinhleðsla á gólfinu látin halda
sér. Hleðslan er úr höggnu blá-
grýti og segir Þorsteinn að á ár-
um áður hafi oft verið rakt í kjöll-
urum húsa í miðbænum og segja
má að gætt hafi flóðs og fjöru. Í
kjallaranum eru fyrstu burðar-
verk úr stáli í timburhúsi í borg-
inni svo vitað sé.
En eru allir sáttir við glerhýs-
ið, stangast það ekki á við yf-
irbragð gömlu húsanna?
Þorsteinn segir það gera mikið
fyrir gömlu húsin, nýti vöruportið
á milli þeirra og geri húsin sýni-
legri.
„Það gengur ekki fyrir hús eins
og þessi, sem ætlað er að vera í
fullum rekstri og skila af sér
tekjum, að endurgera þau eins og
gert væri ef um safnahús væri að
ræða. Öllum grundvallarlögmál-
um hvað húsverndun varðar má
hins vegar halda vel til haga.“
Minjavernd mun eiga húsin og
leigja þau út til rekstraraðila
tengdum ferðaþjónustu. Þor-
steinn segir að þegar séu búið að
leigja út stærstan hluta þeirra.
Höfuðborgarstofa mun flytja
inn í Geysishúsið við Aðalstræti í
lok mars ef allt gengur að óskum
og mun þá tengibyggingin einnig
verða tilbúin til notkunar. Geysis-
húsið við Vesturgötu verður full-
klárað í júní, ári eftir að end-
urbætur hófust.
„Til að geta nýtt svæðið milli
húsanna verður komið fyrir sjálf-
stæðu burðarkerfi úr stáli og
gleri. Þannig fá útveggir húsanna
að njóta sín.“
Í hinu Geysishúsinu, sem
stendur við Vesturgötu, var
lengst af vörugeymsla. Húsið er á
tveimur hæðum auk kjallara og
riss. Það var byggt í þremur
áföngum, sá fyrsti á síðari hluta
æðirnar.
nýting-
húsun-
eð sínu
ygging-
mskonar
húsana
mmdist
og var
u sniði.
um að færast í upprunalegt horf
Morgunblaðið/RAX
urgötuna á eftir að taka miklum breytingum. Fyrir miðju hennar má sjá ummerki
k við eru gluggahlerar frá upphafi síðustu aldar.
sunna@mbl.is
Tölvumynd/Landmat
úsanna. Þó verður sú breyting að á miðhæð
gahlerar í stað tveggja miðglugganna.
ðumaður Minjaverndar, í Aðalstræti 2.
itum sem voru vinsælir fyrr á tíð.