Morgunblaðið - 06.08.2003, Blaðsíða 10

Í
FRUMSKÝRSLU Samkeppnisstofn-
unar um athugun á samkeppni á trygg-
ingamarkaðnum finnur stofnunin að
ýmsum atriðum í starfsemi trygginga-
félaganna og samtaka þeirra, Sam-
bands íslenskra tryggingafélaga (SÍT). Telur
hún að samkeppnislög hafi verið brotin með
samráði á ýmsum sviðum, ekki síst á vettvangi
SÍT.
Í lokafrásögn af frumskýrslu Samkeppn-
isstofnunar um tryggingafélögin er greint frá
nokkrum málum, til viðbótar þeim sem sagt var
frá í blaðinu í gær og á laugardag.
„Samráð í tryggingum
smærri fiskiskipa“
Í tengslum við aðild Íslands að EES-
samningunum var felldur niður einkaréttur
bátaábyrgðarfélaga á því að tryggja vélskip
undir 100,49 rúmlestum brúttó. Lög um þetta
voru samþykkt á Alþingi í desember 1993 og
komust nýju reglurnar að fullu til framkvæmda
1. janúar 1995. Í skýrslu Samkeppnisstofnunar
segir að lögin hafi verið sett til að auka sam-
keppni í þessum tryggingum en ljóst sé að að-
ildarfyrirtæki Sambands íslenskra trygginga-
félaga hafi frá upphafi ákveðið að hafa með sér
ólögmætt samráð um tryggingarnar.
Fram kemur í skýrslunni að skömmu eftir að
lögin voru samþykkt hafi væntanleg samkeppni
komið til umræðu á vettvangi Íslenskrar end-
urtryggingar sem öll stærstu félögin eiga aðild
að. Á minnisblaði sem fannst hjá því félagi og
dagsett er 6. janúar 1994 eru hugleiðingar um
fyrirkomulag á þessum nýju tryggingum og
hugsanlegt samráð skipatryggingafélaganna
um þær. Samkeppnisstofnun telur að af texta
skjalsins megi skýrlega ráða að aðildarfyr-
irtæki SÍT fjalli sameiginlega um nýja sam-
keppni á markaðnum. Dregur stofnunin þær
ályktanir af athugasemdum á blaðinu að hugur
forráðamanna félaganna hafi staðið til þess að
tryggja öllum skerf af hinum nýju tryggingum
og hindra að einstök félög byðu betur í verði
eða þjónustustigi en önnur.
Í skýrslunni eru birtar upplýsingar úr fleiri
minnisblöðum og fundargerðum og telur Sam-
keppnisstofnun að þau sýni að félögin hafi gert
samkomulag um samráð varðandi iðgjöld í
tryggingum minni fiskiskipa. Samráðið hafi átt
sér stað á vegum Samsteypu íslenskra fiski-
skipatrygginga og SÍT. Samkomulaginu hafi
verið fylgt í framkvæmd með samningi við
Landssamband íslenskra útvegsmanna um ið-
gjaldakjör fyrir fiskiskip minni en 100,5 brúttó-
rúmlestir.
Telur stofnunin að gögn sýni með skýrum
hætti að aðildarfyrirtæki SÍT hafi ákveðið ið-
gjöldin saman. Engu máli skipti lögmæti gern-
ingsins þótt gerður hafi verið samningur við
hagsmunasamtök viðkomandi vátryggingataka
enda leggi 10. grein samkeppnislaga bann við
hvers konar verðsamráði milli keppinauta og
umgjörð þess eða tilgangur hafi ekki þýðingu
varðandi það hvort brot hafi verið framið.
Niðurstaða umfjöllunarinnar er að Sam-
keppnisstofnun telur ljóst að aðildarfyrirtæki
SÍT hafi frá ársbyrjun 1994 haft með sér ólög-
mætt samráð í tryggingum minni fiskiskipa.
Um sé að ræða alvarlegt brot á 10. grein sam-
keppnislaga.
„Samráð um kaupverð á þjónustu“
Í frumskýrslu Samkeppnisstofnunar kemur
fram það álit að gögn málsins sýni að Samband
íslenskra tryggingafélaga og aðildarfyrirtæki
þess hafi haft með sér samráð um kaupverð á
þjónustu lögmanna og lækna. Segir að slíkt
samráð á fákeppnismarkaði sé til þess fallið að
takmarka samkeppni. Jafnframt er vakin at-
hygli á því að Samband íslenskra trygginga-
félaga eða aðildarfyrirtæki hafi ekki sótt um
undanþágu frá slíku banni.
Birtar eru upplýsingar úr minnisblaði sem
SÍT sendi aðildarfyrirtækjum 9. september
1994 varðandi þátt lögmanna í uppgjöri líkams-
tjóna. Þar er þeim tilmælum beint til aðild-
arfyrirtækja að leggja ákveðið verð til grund-
vallar við ákvörðun þóknunar til lögmanna og
útreikningsaðferð. Fram kemur það álit að til-
mælunum sé ætlað að hafa áhrif á innkaups-
verð aðildarfyrirtækja á þessari þjónustu og
fari því gegn 12. grein samkeppnislaga, sam-
anber 10. grein. Ekki skipti máli þótt um til-
mæli sé að ræða. Þá telur stofnunin sig hafa
gögn úr fundargerðum Sjóvár-Almennra sem
staðfesti að umrætt samráð hafi farið fram.
Á árinu 1993 gaf Samband íslenskra trygg-
ingafélaga út eyðublað sem læknum er ætlað að
nota þegar þeir gefa út áverkavottorð til trygg-
ingafélags. Eyðublaðið var sent aðildarfélög-
unum með hugmyndum um hvað teldist eðlileg
gjaldtaka lækna fyrir útfyllingu þess. Síðar
kom fram að samkomulag hefði náðst við lækna
um notkun eyðublaðsins og þóknun þeirra. Síð-
asta orðsending SÍT þessa efnis sem vitnað er í
er frá apríl 1999.
Telur Samkeppnisstofnun að gögnin sýni að
SÍT og aðildarfyrirtæki hafi frá árinu 1993 haft
samráð um verð sem aðildarfyrirtæki greiða
læknum fyrir útfyllingu áverkavottorða og
brotið þar með gegn 10. og 12. grein samkeppn-
Frumskýrsla Samkeppnisstofnunar um meint samráð trygginga
Telur SÍT gegna
ákveðnu varð-
mannshlutverki
Morgunblaðið/Kristinn
Samkeppnisstofnun heldur því fram að Samband ís-
lenskra tryggingafélaga (SÍT) hafi gegnt miklu hlutverki
við að takmarka samkeppni aðildarfélaganna og hindra
aðgang annarra að markaðnum. Með samráði á vett-
vangi SÍT hafi félögin brotið samkeppnislög. Sagt er frá
málum sem þessu tengjast og fleirum úr frumskýrslu.
SAMKEPPNISSTOFNUN OG TRYGGINGAFÉLÖGIN
10 MIÐVIKUDAGUR 6. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Samband íslenskra
tryggingafélaga
Samband íslenskra trygginga-
félaga, SÍT, telur að aðildarfélög
hafi ekki gerst sek um ólögmætt
samráð um tryggingar smærri
fiskiskipa, þ.e. skipa undir 100,5
brúttórúmlestir.
Í svari samtakanna segir að
verði ekki fallist á það telji þau að
brotin séu fyrnd. Ekki séu lagaskil-
yrði til þess að telja hin meintu
brot sem framhaldsbrot eins og
það sé skilgreint í refsirétti.
Þá segir að verði ekki fallist á að
brotin séu fyrnd telji samtökin að
með hliðsjón af jafnræðisreglu
stjórnsýsluréttar beri að afgreiða
málið eins og samstarf innan Sam-
steypu íslenskrar fiskiskipatrygg-
ingar, SÍFT, og því sé ekki tilefni
til aðgerða vegna málsins.
Logos lögmannsþjónusta vann
svar SÍT til Samkeppnisstofnunar.
Vátryggingafélag Íslands
Vátryggingafélag Íslands, VÍS,
krefst þess í svari sínu varðandi
meint samráð í tryggingum smærri
fiskiskipa að málið verði fellt niður.
Segir m.a. svo í svari lögmanna fé-
lagsins um þetta atriði:
„Verði ekki á það fallist telur
umbjóðandi okkar allt að einu ljóst
að samningar milli vátrygginga-
félaganna og LÍÚ hafi ekki haft
samkeppnishamlandi markmið. Þar
af leiðandi hvíli á samkeppnisyf-
irvöldum að sýna fram á neikvæð
áhrif samninganna á samkeppni.
Við mat á því beri að vega jákvæð
áhrif samninganna á móti neikvæð-
um áhrifum ef einhver eru, og taka
mið af því hvernig þessi markaður
hefði þróast hefði engu samstarfi
verið til að dreifa. Umbjóðandi
okkar leggur í þessu sambandi ríka
áherslu á að fiskiskipaeigendur (en
ekki má gleymast að samkeppn-
isyfirvöldum er einmitt ætlað að
vernda hagsmuni þeirra í máli
þessu) telja hagsmunum sínum
betur borgið með samstarfi en án
þess.“
Logos lögmannsþjónusta vann
svar VÍS.
Tryggingamiðstöðin
Í andsvari sínu hafnar Trygg-
ingamiðstöðin, TM, því alfarið að
hafa brotið samkeppnislög varð-
andi tryggingar smærri fiskiskipa.
Ef einhver brot hafi verið framin
telur félagið að þau séu þá fyrnd.
Einnig bendir TM á að ekkert af
þeim gögnum sem Samkeppn-
isstofnun byggi niðurstöðu sína á
sé komið frá félaginu. Það hafi
keppt á markaðnum af heilindum
og allar ákvarðanir tengdar ið-
gjöldum og viðskiptakjörum hafi
verið teknar af félaginu sjálfu án
samráðs við aðra. TM neitar ekki
aðild að SÍFT en strax og sam-
keppnisyfirvöld hafi látið í ljós þá
skoðun sína að sú vinna sem þar
færi fram samræmdist ekki sam-
keppnislögum hafi samsteypan
verið lögð niður.
Lögfræðileg greinargerð TM er
unnin af lögmönnum félagsins,
Guðmundi Péturssyni hrl. og Val-
geiri Péturssyni hrl., svo og Hreini
Loftssyni hrl. og fulltrúa hans,
Gunnari Þór Þórarinssyni hdl.
Sjóvá-Almennar
Í andsvari sínu benda Sjóvá-
Almennar, SA, á að niðurstaða
Samkeppnisstofnunar varðandi
tryggingar smærri fiskiskipa sé
ekki studd neinum gögnum sem
komi frá SA. Félagið hafi í fyrsta
lagi ekki hafið sölu á þessum
tryggingum fyrr en á árinu 1995. Í
ljósi þess sé einsýnt að SA geti
ekki talist hafa brotið ákvæði 10.
gr. samkeppnislaga árið 1994, eins
og Samkeppnisstofnun haldi fram.
Í öðru lagi sé ljóst að ákvörðun um
þessi iðgjöld hafi alfarið verið tekin
af einum starfsmanni SA og án
samráðs við önnur félög. Telur fé-
lagið öll málsgögn sýna að það hafi
sjálfstætt og á eigin forsendum
tekið ákvarðanir um þessi iðgjöld
en ekki í samráði við önnur félög.
Lögmannsstofan LEX vann
greinargerðina fyrir Sjóvá-
Almennar.
Andmæli vegna trygginga smærri fiskiskipa
Málið verði fellt niður
Samband íslenskra
tryggingafélaga
Samband íslenskra trygginga-
félaga, SÍT, og aðildarfélög
hafna því að hafa brotið gegn
ákvæðum samkeppnislaga með
upplýsingamiðlun. Samkeppn-
isstofnun telur í frumskýrslu
sinni að með því að skiptast á
upplýsingum um bónusafslætti,
skilvísi viðskiptavina og um nýja
keppinauta hafi félögin brotið
samkeppnislög.
Í svari sínu segir SÍT að al-
mennt sé viðurkennt að ákveðin
upplýsingamiðlun milli fyr-
irtækja sé heimil og „í raun
réttri óhjákvæmileg, en fram
hjá því er algerlega litið í frum-
athugun Samkeppnisstofnunar“,
segir í svari lögmanna SÍT til
stofnunarinnar. Þar segir að
staðhæfingar um upplýsinga-
miðlun um bónus séu rangar
enda sé slík miðlun upplýsinga
samkvæmt fyrirliggjandi yf-
irlýsingum sem ekki hafi verið
hnekkt. Þá er því mótmælt að
skipst hafi verið á upplýsingum
um skilvísi vátryggjenda sem
teljist brjóta í bága við ákvæði
samkeppnislaga, engum gögnum
sé til að dreifa sem sýni slíkt.
Varðandi upplýsingamiðlun
um nýja keppinauta er lögð
áhersla á að SÍT telji að athafn-
ir hans hafi verið eðlilegar fyrir
hagsmunasamtök. „Er því alger-
lega hafnað að hann hafi gegnt
einhvers konar hlutverki fyrir
aðildarfélög hans, sem gangi í
berhögg við samkeppnislög,“
segir í svari SÍT.
Vátryggingafélag
Íslands
Vátryggingafélag Íslands,
VÍS, hafnar því einnig að sú
framkvæmd sem myndast hafi
um upplýsingaskipti feli í sér
brot á 10. grein samkeppn-
islaga. Um bónusafslætti segir
að slíkar upplýsingar hafi aðeins
farið milli félaganna þegar við-
skiptavinir færi viðskipti sín
milli félaga. „Er þá litið svo á að
nýr vátryggjandi hafi umboð vá-
tryggjandans til að fara fram á
upplýsingar um afsláttarkjör
hans hjá eldri vátryggjanda.
Hefur umbjóðandi okkar litið
svo á að honum sé ekki stætt á
að synja nýjum vátryggjanda
um slíkar upplýsingar,“ segir í
svari lögmanna VÍS. Þá er bent
á að skipti á bónusupplýsingum
stuðli að hreyfanleika á markaði
og er talið að jákvæð áhrif
slíkra upplýsingaskipta vegi upp
á móti þeim neikvæðu ef ein-
hver eru.
Varðandi upplýsingar um skil-
vísi vátryggjenda segir í svarinu
Andmæli vegna miðlunar upplýsinga um
Miðlun talin óhjá