Morgunblaðið - 06.08.2003, Side 26

26 MIÐVIKUDAGUR 6. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞÁTTTAKA í keppninni um reyklausa
bekki er hvergi meiri en á Íslandi þar
sem 66% 7.–8. bekkja í grunnskólum
taka þátt. Hlutfallið er víðast hvar mun
lægra, t.d. aðeins um 10% í Þýskalandi.
„Á Íslandi eru nokkur hundruð bekkir
sem taka þátt sem virðist kannski ekki
mikið miðað við að í Þýskalandi eru
8.400 bekkir skráðir í keppnina. En ef
miðað er við mannfjölda er þetta frábær
árangur,“ segir dr. Reiner Heinewinkel
sem stýrir keppninni á Evrópuvísu.
Framkvæmdastjóri Krabbameinsfélags
Reykjavíkur þakkar árangurinn vönd-
uðu námsefni um tóbaksvarnir, miklu og
góðu samstarfi við starfsmenn grunn-
skólanna og auðvitað áhuga nemend-
anna sjálfra.
Með að standa sig í keppninni geta
nemendur unnið til margvíslegra verð-
launa, frá geisladiskum upp í dagsferðir
og sigurvegarinn hlýtur utanlandsferð
að launum. Bekkir í 15 Evrópulöndum
taka nú þátt í keppninni.
Spurður um árangur bendir Heine-
winkel á að könnun, sem gerð var meðal
grunnskólanemenda í Þýskalandi, hafi
sýnt fram á talsverðan árangur. Annars
vegar var kannað hversu margir nem-
endur reyktu af þeim sem tóku þátt í
keppninni, einu ári eftir að henni lauk,
og hins vegar þeirra sem voru ekki með.
Í ljós hafi komið að hlutfall þeirra sem
voru í reyklausum bekk og byrjuðu síð-
an að reykja var 13% lægra en meðal
nemenda sem tóku ekki þátt í keppninni.
Enn eigi eftir að kanna áhrif keppninnar
á nemendur eftir því sem fleiri ár líða
frá þátttöku „En jafnvel þó að við ger-
um ráð fyrir því versta, að keppnin
fresti aðeins reykingum um nokkur ár,
þá er það líka mikilvægur árangur því
rannsóknir sýna að eftir því sem ung-
menni eru eldri þegar þau byrja að
reykja minnka líkurnar á að þau verði
háð reykingum,“ segir Reiner
Heinewinkel.
Gríðarlegur árangur
Keppnin í núverandi mynd hófst á Ís-
landi árið 1999. Guðlaug B. Guðjóns-
dóttir, framkvæmdastjóri Krabbameins-
félags Reykjavíkur, segir að hina mikla
þátttöku megi m.a. rekja til þess að árið
1997 hafi áherslum í tóbaksvörnum verið
breytt og nýtt námsefni sent til skól-
anna endurgjaldslaust. Keppnin um
reyklausa bekki hafi síðan bæst við og
fengið rífandi góðar móttökur hjá nem-
endum sem hafi sýnt ótrúlega hug-
kvæmni við vinnslu á verkefnum tengd-
um keppninni. Guðlaug segir einnig
mikilvægt að nú segi í lögum að grunn-
skólar eigi að veita fræðslu um tóbaks-
varnir. Skólarnir hafi staðið sig afar vel
í þessu hlutverki. „Það er alveg stór-
kostlegt hvað skólarnir hafa staðið sig
vel. Bæði með því að nýta námsefni í
tóbaksvörnum og síðan að taka þátt í
þessum keppnum,“ segir hún. Guðlaug
segir alveg ljóst að öflug fræðsla dragi
úr reykingum ungmenna. Kannanir
staðfesti það. „Við sjáum gríðarlegan ár-
angur,“ segir hún. Kannanir héraðs-
lækna og Kr
ur sýna að re
síðasta áratu
þeim á nýjan
laug að ástæ
margar s.s. m
framleiðenda
ingum í kvik
myndböndum
hafi á tímabi
telji margir a
húsum hafi l
stúlkum á al
húsamenning
árum og reyk
sé enn ein ás
reykingar á v
Um 66% bekkja etja kappi í keppninni um reykla
Hvergi meiri þáttt
Sjöundi bekkur R úr Smáraskóla fór verðlaunaferð til Kau
Dr. Reiner Heinew
lensku unglinganna

 !"# $%
!&& # ' ( 





1
 !"#
$## !"#

 ! "#$ 

%&
% %&
%&
'%

%&
%&
% &'  ()(* + ,& -+.(//
)

(//
(//0 (//1 

FULLTRÚAR tóbaksfyrirtækja hafa
breytt baráttuaðferðum sínum. Þeir
hafna ekki lengur algjörlega að tengsl
séu á milli reykinga og lungnakrabba-
meins og fleiri sjúkdóma. Þeir lýsa því yf-
ir að unglingar undir 18 ára aldri eigi
ekki að reykja en leggja um leið áherslu á
að reykingar séu frjálst val fullorðins
fólks sem hafi einfaldlega ákveðið að
reykja. Fæstir viðurkenna þó að óbeinar
reykingar valdi krabbameini.
Markmiðið með þessum breyttu bar-
áttuaðferðum er að koma í veg fyrir að
reykingabann nái fótfestu, að sögn Marks
Wallers, annars ritstjóra nýútkomins
bæklings um tóbaksvarnir á Norðurlönd-
unum.
Waller bendir á að einu opinberu stað-
irnir á Norðurlöndunum þar sem reyk-
ingar séu enn leyfðar eru veitinga- og
skemmtistaðir. Tóbaksfyrirtækin líti á
veitingahúsin sem mikilvægan vígvöll í
varnarbaráttu sinni og reyni hvað þau
geti til að koma í veg fyrir reykingabann.
Þau hafi áður reynt að koma í veg fyrir
að reykingar yrðu bannaðar í opinberum
byggingum, í flugvélum og á vinnustöð-
um. Þau hafi m.a. lagt til að settir yrðu
staðlar um loftræstingu sem myndi gera
fólki kleift að reykja innandyra og jafn-
vel styrkt ka
en sú barátt
Waller seg
aksfyrirtækj
þau reyni ef
Þau bindi t.a
í Eystrasalts
reykingar þ
Norðurlöndu
saka betur h
irtækjanna v
bendir á að á
71 milljón sí
Finnlandi, 1
ur.
Tóbaksfyrirtækin breyta baráttuaðferðum
Fyrirtækin reyna að ko
í veg fyrir reykingabann
UM 19% Svía reykja daglega
og er það lægsta hlutfall
reykingamanna meðal Norð-
urlandaþjóða. Finnar og Ís-
lendingar deila með sér 2.–3.
sæti, næstir koma Danir en
Norðmenn reka lestina þar
sem 30% þeirra reykja
daglega. Ef öll notkun tóbaks
er tekin með í reikninginn
hrapa Svíar niður í fimmta
sæti þar sem 20% sænskra
karlmanna á aldrinum 16–
84 ára nota daglega munntóbak, svokallað snúss. Þetta er
meðal þess sem kemur fram í nýjum bæklingi um tóbaks-
varnir á Norðurlöndunum sem kynntur var á heimsþingi um
tó
ur
19
al
le
sí
2
fo
ri
se
h
vö
önnur lönd sæki verulega á. Ef st
í baráttunni gegn tóbaki gæti svo
úr.
Munntóbakið skekkir niðu

 
 )%*
%&**%*%
%
() * +
 ,   
$ -#.

/0
'/
'/
'/
/ %
&%
%

&%







 '


'
 %
'%
 %
%
%
%
 (%
! &'   23. 4 
5&+&&'
. .+, &'
+  2
  6 ÍSLENSKI HESTURINN
Íslenski hesturinn á sér margaaðdáendur, jafnt hér heima fyrir
sem erlendis. Það kom berlega í ljós á
heimsmeistaramóti íslenskra hesta í
Herning í Danmörku, sem lauk um
helgina. Ekki var nóg með að þar
væru mörg hundruð Íslendinga, held-
ur voru komu til mótsins tíu þúsund
gestir víða að. Sömu sögu var að segja
af keppendum og auk Íslands var
keppt fyrir hönd Austurríkis, Dan-
merkur, Finnlands, Hollands, Nor-
egs, Sviss og Þýskalands.
Útbreiðsla íslenska hestsins hefur
aukist jafnt og þétt undanfarið og
hann virðist eiga greiða leið að hjört-
um hestaáhugamanna. Margir hafa
tekið ástfóstri við íslenska hestinn og
lagt mikla rækt við hann erlendis.
Hann hefur náð fótfestu í Norður- og
Mið-Evrópu og einnig fer áhugi á
honum vaxandi í Bandaríkjunum og
Kanada, þótt hægt fari. Hefur þetta
áhugamál jafnvel laðað menn hingað
til lands og hafa þeir varið miklu fé til
að koma sér fyrir og geta sinnt hest-
unum.
Útflutningur á hrossum hefur
reyndar dregist nokkuð saman á und-
anförnum árum. Til marks um það er
að árið 1995 voru flutt út 2.609 hross,
en á árinu 2003 aðeins 1.507 hross.
Útflutningsverðmætið hefur hins
vegar nokkurn veginn staðið í stað
samkvæmt gögnum Hagstofunnar og
var í fyrra 318 milljónir króna. Það er
því verið að flytja út dýrari hross en
áður.
Þýskalandsmarkaður hefur verið í
lægð í kjölfar þess að þýsk tollyfir-
völd tóku innflutning á hrossum til
Þýskalands til meðferðar, en einnig
rækta Þjóðverjar mikið af ódýrum
hestum. Þar er hins vegar mest af ís-
lenskum hrossum fyrir utan Ísland.
Talið er að 60 þúsund íslenskir hestar
séu í Þýskalandi, en hér á landi eru 74
þúsund hestar. Danir og Svíar kaupa
mest af íslenskum hestum um þessar
mundir.
Fyrir einni öld voru á milli sex og
sjö þúsund hross flutt út á ári og var
íslenski hesturinn þá iðulega notaður
í kolanámum erlendis. Nú er eftir-
spurn mest eftir keppnishestum og
kynbótahrossum að því er kom fram í
samtali við Ágúst Sigurðsson hrossa-
ræktarráðunaut við Morgunblaðið í
maí. Hinn mikli áhugi sem virðist vera
á íslenska hestinum eins og heims-
meistaramótið í Herning bar vitni
bendir til þess að ekki sé aðeins mark-
aður fyrir gæðinga og keppnishesta,
heldur einnig fyrir fjölskylduhesta.
Íslenski hesturinn býður upp á
ákveðin tækifæri, sem vert er að nýta.
Sá er einmitt tilgangurinn með emb-
ætti umboðsmanns hestsins, sem tók
til starfa nú um mánaðamótin með
það að markmiði að efla jákvæða
ímynd hrossaræktar og hesta-
mennsku á Íslandi, auka sölu á ís-
lenska hestinum og hestatengdri vöru
og þjónustu innanlands sem utan og
efla almennan áhuga á hesta-
mennsku. Og það er ljóst að þegar út
er komið stendur íslenski hesturinn
sig ágætlega í að kynna sig sjálfur.
SVARAR BERLUSCONI?
Það vekur vissulega athygli þeg-ar eitt af virtustu tímaritumheims á sviði efnahags- og
stjórnmála telur ástæðu til að birta
opið bréf til forsætisráðherra ríkis og
krefja hann svara um ýmislegt á við-
skipta- og stjórnmálaferli hans. Það
gerðist í síðustu viku þegar tímaritið
The Economist fór þess á leit við Silv-
io Berlusconi, forsætisráðherra Ítal-
íu, að hann gerði hreint fyrir sínum
dyrum. Hefur tímaritið hafið birtingu
greinaflokks þar sem dregin verða
fram ýmis mál sem það telur að þurfi
frekari skýringa við. Öll gögn hafa
þegar verið send ítalska forsætisráð-
herranum og jafnframt verða þau
birt á vefsíðu tímaritsins, www.-
economist.com.
Berlusconi er ekki einungis einn af
auðugustu kaupsýslumönnum Evr-
ópu heldur einnig óneitanlega einn af
litskrúðugustu stjórnmálamönnum
álfunnar. Fyrir nokkrum vikum olli
hann uppnámi er hann líkti þýskum
þingmanni á Evrópuþinginu við vörð
í fangabúðum nasista.
Sá hafði haldið því fram að ítalski
forsætisráðherrann hefði beitt meiri-
hluta sínum á ítalska þinginu til að
koma í veg fyrir réttarhöld í ýmsum
málum er höfðuð hafa verið á hendur
honum. Economist telur ljóst að sú sé
raunin. Berlusconi hafi með beitingu
hins pólitíska valds komið í veg fyrir
að saksóknarar og dómarar gætu
sinnt starfi sínu sem skyldi.
Það er skoðun Berlusconi að það sé
fyrir neðan virðingu forsætisráð-
herra að vera dreginn fyrir dómstóla.
Economist telur að þótt svo sé verði
starfandi forsætisráðherra að svara
fyrir sig á vettvangi almennings-
álitsins. Því hafi tímaritið ákveðið að
skora á hann með fyrrgreindum
hætti. Ítalski forsætisráðherrann
hafi gefið út yfirlýsingar sem virðast
stangast á við sannleikann. Því verði
hann að gera grein fyrir því hvert hið
rétta sé í málinu.
Það hefur áður gerst að ítalskir
stjórnmálaleiðtogar hafa verið í
sviðsljósinu vegna vafasamra mála.
Má nefna þá Bettino Craxi og Giulio
Andreotti í því sambandi. Þeir hafa í
augum flestra verið fulltrúar hinnar
gömlu Ítalíu þar sem spilling var tal-
in hluti hins pólitíska kerfis. Econom-
ist telur hættu á að Berlusconi sé
ekki málsvari nýrrar og breyttrar
Ítalíu heldur persónugervingur „alls
hins versta“ úr hinni gömlu Ítalíu.
Rétt eins og flest önnur ríki Evr-
ópu er Ítalía ekki lengur óháð öðrum
ríkjum álfunnar heldur samtvinnuð á
flestum sviðum. Stjórnmálaleiðtogar
Ítalíu gegna nú forystuhlutverki í
Evrópu á meðan Ítalir gegna for-
mennsku í ráðherraráði Evrópusam-
bandsins. Þar fer Berlusconi fremst-
ur í flokki. Á meðan hann gerir ekki
hreint fyrir sínum dyrum hanga efa-
semdirnar yfir formennsku Ítalíu.
Það hlýtur því að vera kappsmál fyrir
ítalska forsætisráðherrann að taka
þessari áskorun Economist og svara
þeim spurningum sem tímaritið legg-
ur fyrir hann.